Jędrzej Węgłowski, właśc. Węglowski, ros. A.T. Венгловской (ur. 1789, zm. 1861) – generał major artylerii wojsk rosyjskich.
Życiorys
Żonaty z Karoliną z domu Üblak (Iblak). Ślub odbył się 15 sierpnia 1824 roku w parafii Wzdół Rządowy. W tym czasie Jędrzej i Karolina Węglowscy mieszkali w Suchedniowie (następnie przenieśli się do Warszawy). Ojciec mjr. Dionizego Adama Węglowskiego (ur. 1822), Ludwiki Zaborskiej (ur. 1823), Antoniny (ur. 1825) oraz Florentyny Hermann (ur. 1827).
Kariera wojskowa
W 1806 roku Węglowski wstąpił do armii francuskiej jako kanonier. W latach 1815–1830 służył jako artylerzysta w twierdzy Zamość. W kwietniu 1818 roku awansowany ze stopnia starszego sierżanta na stopień podporucznika w Pułku grenadierów[1]. Następnie służył w Dyrekcji Arsenału Budowniczego[2]. W 1824 roku przykomenderowany do Dyrekcji Pocisków w Suchedniowie, gdzie wybudował dla siebie i rodziny dom w Stokowcu (wieś położona między Suchedniowem a Baranowem, obecnie część Suchedniowa)[3]. W Roczniku Woyskowym Królestwa Polskiego na rok 1827 występuje jako odznaczony Krzyżem Złotym Polskim[4]. W 1830 roku przeniesiony z Dyrekcji Arsenału Budowniczego do Dyrekcji Artylerii twierdzy Zamościa[5]. W 1830 awansowany na porucznika artylerii. 12 listopada 1830 roku por. Jędrzej Węglowski w Korpusie Artylerii, w Dyrekcji Artylerii, został promowany na kapitana klasy 2[6], a następnie, w 1831 roku, jako Dyrektor tymczasowy Artylleryi Twierdzy Zamościa, promowany na kapitana klasy pierwszej[7]. Skierowany do Arsenału Brańskiego w randze Sztabs-Kapitana artylerii w 1833 roku[8] 16 lutego 1836 w nagrodę gorliwej służby mianowany kawalerem orderu Św. Włodzimierza II klasy[9]. Rozkazem dziennym cesarskim z 1 lipca 1845 r., jako znajdujący się w obowiązkach Sztab-oficera przy warszawskim arsenale, awansowany na pułkownika[10]. Po upadku powstania listopadowego w armii carskiej doszedł do rangi generała-majora artylerii.
Aktywność wynalazcza
Lawety Węglowskiego. Działo na lawecie konstrukcji pułkownika artylerii Jędrzeja Węglowskiego. Pierwsza żelazna laweta rosyjskiej artylerii. Czernihów, Ukraina
Jako podpułkownik był wynalazcą żelaznej lawety fortecznej[11] tzw. lawety Węglowskiego (ros. лафетa Венгловского). Była to pierwsza żelazna laweta w armii rosyjskiej i znalazła zastosowanie w artylerii nadbrzeżnej i fortecznej w 1846[12][13]. Wcześniej, jako zasługujący na pochwałę publiczną[14], Węglowski został wymieniony wśród nagrodzonych przez komitet oddanych na wystawę Warszawską 1839 roku płodów, sztuk pięknych i krajowego przemysłu[15] – za koło do dorożki z kutego żelaza własnego wynalazku[16].
Na nagrobku Jędrzeja Węglowskiego znajduje się zaprojektowany przez niego napis:
„Wszedł w służbę 1806 roku na kanoniera.
1860 wyszedł ze służby jenerałem majorem.
Wynalazca żelaznych wałowych lawetów.
Urodził się roku zgonu Grybowała[18] 1789”.
27 listopada (9 grudnia) 1863 roku Rada Administracyjna Królestwa Polskiego zatwierdziła darowiznę 5% od summy 300 rubli darowanych przez Jędrzeja Węglowskiego na utrzymanie w porządku jego grobu. Stało się to z przedłożenia Rządowej Komisji Sprawiedliwości[19].
↑Arsenał budowniczy zajmował się produkcją łóż działowych, wozów i innych przedmiotów potrzebnych w artylerii; por. S. Orgelbranda Encyklopedia powszechna, Warszawa, 1860, Tom 2, str 219
