Juan Domingo Perón Sosa (ur. 8 października 1895 w Lobos, zm. 1 lipca 1974 w Buenos Aires) – argentyński generał i polityk. Prezydent Argentyny w latach 1946–1955 i 1973–1974.
Życiorys
Jego rodzina należała do klasy średniej[1]. Ukończył szkoły wojskowe[1]. W 1915 rozpoczął służbę w armii w stopniu porucznika. W latach 30. przebywał jako attaché wojskowy we Włoszech i Niemczech[1][2]. Sympatyzował wówczas z ruchem faszystowskim[2]. W 1941 powrócił do kraju[3]. W 1943 uczestniczył w wojskowym zamachu stanu[4]. W wojskowym rządzie kierował ministerstwem pracy i opieki społecznej[4]. Od 1944 pełnił funkcję wiceprezydenta[4]. W 1945 ożenił się z Evą Duarte[3]. W tym samym roku został aresztowany na skutek walk frakcyjnych w rządzie. Został zwolniony pod naciskiem masowych protestów organizowanych przez popierające go związki zawodowe[2][3].
W 1946 zwyciężył w wyborach prezydenckich[4]. Kampanii wyborczej towarzyszyła fala represji przeciwko liberalnej opozycji[3]. W 1947 utworzył Partię Peronowską, głoszącą program sprawiedliwości społecznej[1][4] i tzw. peronizm[2]. W czasie prezydentury tworzył państwo opiekuńcze oparte na wizji korporacjonizmu w faszystowskim wydaniu[1]. Zwiększał ingerencje państwa w gospodarce i wprowadził do niej elementy socjalizmu. Znacjonalizował koleje, banki, sieć telefoniczną, część zakładów przemysłowych i flotę handlową. Finansował roboty publiczne i zwiększył wynagrodzenia dla robotników[3][2]. W polityce zagranicznej zajmował stanowisko antybrytyjskie i antyamerykańskie[3]. W 1949 zmienił konstytucję. Nowa zwiększyła uprawnienia prezydenta i pozwoliła mu na autorytarne rządy[2][3]. W 1951 uzyskał reelekcję[4]. W 1953 zniósł swobodę zrzeszania się i zlikwidował wolność prasy[2]. Jednocześnie pogorszył swoje relacje z Kościołem katolickim, który ekskomunikował go[2]. Reformy Peróna doprowadziły do izolacji Argentyny, pogorszenia się sytuacji ekonomicznej i spadku poziomu życia obywateli[2].
Obalony w 1955 przez wojskowy zamach stanu[1][4]. Udał się na wygnanie[4] do Paragwaju[3]. Od 1960 przebywał w Hiszpanii[2]. Pod nieobecność Peróna w kraju rozwijał się zbrojny ruch partyzancki jego zwolenników znany jako Montoneros[1]. W 1961 ożenił się z Isabelą Martinez[3].
W wyborach prezydenckich w marcu 1973 poparł Héctora José Cámpora. Polityk był kandydatem wiernej Perónowi Partii Justycjalistycznej[5]. Cámpora wygrał wybory, zyskując 49,5% głosów. Perón powrócił do kraju 20 czerwca 1973[5]. W starciach, jakie wybuchły wtedy pomiędzy jego zwolennikami a służbami zginęło kilkaset osób[5]. Narastająca przemoc i wycofanie poparcia Peróna zmusiły Cámporę do rezygnacji. 23 września 1973 roku odbyły się kolejne wybory. Perón zdobył w nich 61,9% głosów[5]. Wiceprezydentem kraju została jego żona Isabela[3]. W czasie ostatniej prezydentury prezentował o wiele bardziej prawicowe poglądy niż w latach 1946–1955[2]. Na początku 1974 kraj znalazł się w stanie gospodarczej zapaści. Reakcją Peróna na kryzys były kolejne zagraniczne pożyczki. Wraz z malejącym poparciem jego rządy stawały się coraz bardziej represyjne. Zakazał protestów, a opozycję poddał represjom[5].
Zmarł 1 lipca 1974[5]. Władzę po nim objęła jego małżonka Isabela[3].
Przypisy
