PROFILPELAJAR.COM

Jiří Lederer
Jan Teren
Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1922 ; Kvasiny
Data i miejsce śmierci	12 października 1983 ; Monachium
Zawód, zajęcie	dziennikarz, publicysta
Małżeństwo	Elżbieta Ledererová

Jiří Lederer (ur. 15 lipca 1922 w Kvasinach, zm. 12 października 1983 w Monachium) – czeski dziennikarz, publicysta i działacz polityczny, dysydent.

Życiorys

Jego ojciec pochodził z rodziny czesko–żydowskiej, był właścicielem fabryki tekstylnej i sklepu. Zginął w wypadku, gdy Jiří miał kilka lat^[1]. Jego matka ponownie wyszła za mąż. Jego wujem był Miroslav Hajn, syn Antonína Hajna^[1]. Młodość spędził w mieście Solnice, a do gimnazjum uczęszczał w Rychnovie nad Kněžnou^[1]. W 1941 roku zdał maturę, przeniósł się następnie do Pragi, gdzie próbował znaleźć zatrudnienie w branży teatralnej^[2].

W maju 1942 roku debiutował jako recenzent w lokalnym czasopiśmie „Posel z Podhoří”^[2]. Na początku 1943 roku podjął pracę w zakładach przedsiębiorstwa Jawa, niedługo później został jednak wysłany na roboty przymusowe na Dolny Śląsk, gdzie trafił do Świdnicy^[3]. W maju 1943 roku uciekł do Czech, gdzie przez rok ukrywał się u swoich znajomych. W 1944 roku wyszedł z ukrycia, rozpowiadając, że został zwolniony z więzienia^[3].

Podjął studia na Wyższej Szkole Handlowej w Pradze oraz na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Karola^[4]. Podjął pracę jako dziennikarz, publikując na łamach m.in. czasopism „Hlas”, „Cíle” i „Práva lidu”^[5]. Był członkiem Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej, a od 1947 roku także Klubu Politycznego „Demokracja Socjalistyczna”. W tym samym roku objął stanowisko redaktora naczelnego tygodnika „Směr”, sympatyzował z Komunistyczną Partią Czechosłowacji^[6], której został później członkiem. W 1948 roku poparł komunistyczny zamach stanu^[7].

1 maja 1948 roku został powołany do wojska i skierowany do szkoły podoficerskiej. Bo trzech miesiącach został jednak zwolniony. Na przełomie 1948 i 1949 roku przebywał na stypendium na Uniwersytecie Jagiellońskim^[8]. Następnie publikował w czasopiśmie „Budujeme”, miał także współpracować z gazetą „Rudé právo”^[9]. Od 1951 roku pracował w redakcji tygodnika „Svět práce”, w tym samym roku pozbawiony został prawa wykonywania zawodu dziennikarza i podjął pracę jako tokarz, a następnie jako górnik. Pozbawiono go także członkostwa w KSČ^[9].

W 1954 roku został przyjęty do pracy w czasopiśmie „Svět sovětů”, wydawanego przez Towarzystwo Przyjaźni Czechosłowacko-Radzieckiej^[9]. W 1956 roku rozpoczął pracę w nowo otwartym dzienniku „Večerní Praha”, dwa lata później został jednak zmuszony do samokrytyki i następnie usunięty z redakcji. Spodowowane było to pozytywnym zrecenzowaniem powieści Tchórze Josefa Škvoreckiego^[10]^[11].

Następnie przez kilka lat publikował w czasopiśmie „Technické noviny”^[10]. W sierpniu 1962 roku został kierownikiem działu badań i analiz czechosłowackiego radia, w tym czasie publikował w tygodniku „Svět v obrazech” i miesięczniku kulturalnym „Plamen”^[12]. W 1966 roku wziął ślub z Polką, Elżbietą z d. Kowalik, miał z nią córkę Monikę^[13]. W 1967 roku przesłał do emigracyjnego czasopisma „Svědectví” analizę nastrojów społecznych swojego autorstwa. W tym samym roku otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich^[14]. Był działaczem na rzecz współpracy czesko-polskiej^[15].

Publikował w tygodniku „Literární listy” Związku Pisarzy Czechosłowackich, a przekłady jego artykułów publikowano m.in. w „Kulturze”. Pisał także do gazet „Filmové a televizní noviny”, „Zemědělské noviny”, „Zítřek” i „Reportér”^[16]. W czerwcu 1968 roku został odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy^[16]. Podczas intwerwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji był członkiem Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych^[16]. W okresie tzw. normalizacji został usunięty ze związku zawodowego dziennikarzy i z partii, a w 1970 roku został aresztowany pod zarzutem współudziału w spisku wymierzonego w Polską Rzeczpospolitą Ludową^[17]. W styczniu 1972 roku został ponownie aresztowany, a 2 lutego 1972 roku skazany na dwa lata więzienia^[18]. W grudniu tego samego roku został warunkowo zwolniony z więzienia^[19].

Podjął pracę jako recenzent wydawniczy książek z zakresu polskiej literatury współczesnej. Zajmował się także twórczością Adama Mickiewicza i tłumaczeniem listów Juliusza Słowackiego^[20]. W latach 70. XX wieku był autorem pierwszej biografii Jana Palacha^[20]. W 1976 roku, wraz z żoną, był jednym z sygnatariuszy Karty 77^[11], 13 stycznia 1977 roku został w związku z tym aresztowany^[21], a następnie skazany na trzy lata więzienia^[22]. Podczas uwięzienia został honorowym członkiem norweskiego PEN Clubu, więzienie opuścił w 1980 roku. 1 września 1980 roku został pozbawiony czechosłowackiego obywatelstwa i wraz z rodziną wyjechał do Republiki Federalnej Niemiec^[23]. Na emigracji publikował w czasopismach „Listy”, „Magazín” i „Obrys”, nawiązał także kontakt z paryskim Instytutem Literackim i Jerzym Giedroyciem^[23]. Współpracował także z ks. Franciszkiem Blachnickim, Mirosławem Chojeckim, Pavlem Tigridem, Dominikiem Morawskim i Tomaszem Mianowiczem^[24].

Zmarł nagle, na zawał serca^[24]. W 1986 roku czasopisma „Zeszyty Literackie” i „Svědectví” ustanowiły nagrodę jego imienia^[15].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Kaliski 2019 ↓, s. 266.
↑ ^a ^b Kaliski 2019 ↓, s. 267.
↑ ^a ^b Kaliski 2019 ↓, s. 268.
↑ Lederer, Jiří [online], www.csds.cz [dostęp 2024-05-29] .
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 270.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 271.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 272.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 273.
↑ ^a ^b ^c Kaliski 2019 ↓, s. 274.
↑ ^a ^b Kaliski 2019 ↓, s. 275.
↑ ^a ^b Jiří Lederer – třikrát vězněný novinář, který byl kronikářem normalizace [online], Plus, 19 sierpnia 2022 [dostęp 2024-05-29] (cz.).
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 276.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 277.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 278.
↑ ^a ^b Lederer Jiří, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-05-29] .
↑ ^a ^b ^c Kaliski 2019 ↓, s. 280.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 283.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 284.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 285.
↑ ^a ^b Kaliski 2019 ↓, s. 286.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 288.
↑ Kaliski 2019 ↓, s. 289.
↑ ^a ^b Kaliski 2019 ↓, s. 291.
↑ ^a ^b Kaliski 2019 ↓, s. 292.

Bibliografia

BartoszB. Kaliski BartoszB., Jiří Lederer (1922–1983) – dziennikarz, dysydent, wygnaniec polityczny, „Polska 1944/45-1989”, 17, 2019, s. 263-296, ISSN 2450-8357 .

[CITEREFKaliski2019266-1] Kaliski 2019 ↓, s. 266.

[CITEREFKaliski2019267-2] Kaliski 2019 ↓, s. 267.

[CITEREFKaliski2019268-3] Kaliski 2019 ↓, s. 268.

[4] Lederer, Jiří [online], www.csds.cz [dostęp 2024-05-29] .

[CITEREFKaliski2019270-5] Kaliski 2019 ↓, s. 270.

[CITEREFKaliski2019271-6] Kaliski 2019 ↓, s. 271.

[CITEREFKaliski2019272-7] Kaliski 2019 ↓, s. 272.

[CITEREFKaliski2019273-8] Kaliski 2019 ↓, s. 273.

[CITEREFKaliski2019274-9] Kaliski 2019 ↓, s. 274.

[CITEREFKaliski2019275-10] Kaliski 2019 ↓, s. 275.

[:0-11] Jiří Lederer – třikrát vězněný novinář, který byl kronikářem normalizace [online], Plus, 19 sierpnia 2022 [dostęp 2024-05-29] (cz.).

[CITEREFKaliski2019276-12] Kaliski 2019 ↓, s. 276.

[CITEREFKaliski2019277-13] Kaliski 2019 ↓, s. 277.

[CITEREFKaliski2019278-14] Kaliski 2019 ↓, s. 278.

[:1-15] Lederer Jiří, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-05-29] .

[CITEREFKaliski2019280-16] Kaliski 2019 ↓, s. 280.

[CITEREFKaliski2019283-17] Kaliski 2019 ↓, s. 283.

[CITEREFKaliski2019284-18] Kaliski 2019 ↓, s. 284.

[CITEREFKaliski2019285-19] Kaliski 2019 ↓, s. 285.

[CITEREFKaliski2019286-20] Kaliski 2019 ↓, s. 286.

[CITEREFKaliski2019288-21] Kaliski 2019 ↓, s. 288.

[CITEREFKaliski2019289-22] Kaliski 2019 ↓, s. 289.

[CITEREFKaliski2019291-23] Kaliski 2019 ↓, s. 291.

[CITEREFKaliski2019292-24] Kaliski 2019 ↓, s. 292.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

PROFILPELAJAR.COM

Jiří Lederer

Życiorys

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Melempar pai

Kerusuhan rasial Singapura 1969

Sarung pedang

Comité inter-État de lutte contre la sécheresse au Sahel

Anuncio de Señales y Frenado Automático

Neutral network (evolution)

Eurasian Plate

Epidemiology of motor vehicle collisions

The Commanding Heights

Free church

Aristotelis Valaoritis

Jackson, Queensland

Humberto Maturana

梅拉蒂·达伊瓦·奥克塔维亚尼

أيام الشيعة الاثني عشرية

Pendidikan jasmani

سارة بوهدي

Yogi Bear (film)

سينما تونسية

Kimberley Locke