Jerzy Waldorff

Jerzy Waldorff-Preyss
Ilustracja
Jerzy Waldorff z jamnikiem Puzonem
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1910
Warszawa

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1999
Warszawa

Przyczyna śmierci

zapalenie płuc

Zawód, zajęcie

pisarz, publicysta, działacz społeczny

Alma Mater

Uniwersytet Poznański

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Jerzego Waldorffa i Mieczysława Jankowskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Tablica pamiątkowa w Warszawie
Ławeczka Jerzego Waldorffa w Słupsku

Jerzy Waldorff-Preyss herbu Nabram (ur. 4 maja 1910 w Warszawie, zm. 29 grudnia 1999 tamże) – polski pisarz, publicysta, krytyk muzyczny i działacz społeczny, w dwudziestoleciu międzywojennym luźno związany z obozem „młodokonserwatystów”.

Życiorys

Pierwsze lata i wykształcenie

Był wychowankiem Gimnazjum w Trzemesznie oraz Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Po zdaniu matury w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu studiował w Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu oraz na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, który ukończył w 1932 z tytułem magistra prawa[1]. W późniejszych latach pracował w kancelarii adwokackiej Włodzimierza Kozubskiego, w której rozpoczął aplikację adwokacką i był zatrudniony do 1937[1]. Do zawodu prawniczego miało go zrazić wygranie przed sądem niesłusznej – jego zdaniem – sprawy klienta[2].

Kariera zawodowa

W latach 1936–1939 był recenzentem muzycznym dziennika „Kurier Poranny” i tygodnika „Prosto z Mostu”, dla którego przeprowadził m.in. wywiad z Léonem Degrelle'em[3]. Działał wtedy w ruchu narodowo-demokratycznym. Współpracował także z redakcją tygodnika „Jutro” redagowanego przez jednego z czołowych działaczy Ruchu Narodowo-Radykalnego „Falanga” – Wojciecha Wasiutyńskiego[4].

W 1939 opublikował książkę zatytułowaną Sztuka pod dyktaturą, opisującą zasługi Benita Mussoliniego dla rozwoju Włoch. Powstała ona po podróży Waldorffa do Włoch w 1937. Najpierw była publikowana w odcinkach w tygodniku „Prosto z Mostu”, a później została wydana w formie książkowej przez Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”[4].

Po 1945 związany z tygodnikiem „Przekrój”. Był komentatorem muzycznym Polskiego Radia oraz felietonistą tygodników „Świat” i „Polityka”. Autor dwudziestu książek, głównie poświęconych muzyce poważnej.

Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Działalność społeczna

Inicjator powstania Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem i Muzeum Teatralnego w Warszawie. Jego staraniem odrestaurowano pałac książąt Radziwiłłów w Antoninie koło Ostrowa Wielkopolskiego. Współorganizował też odbywający się w Antoninie i Ostrowie Międzynarodowy Festiwal „Chopin w barwach jesieni”.

W styczniu 1976 podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5].

W 1974 Waldorff założył Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami[6]. Z jego inicjatywy corocznie odbywa się tam 1 listopada kwesta na ten cel prowadzona przez osoby kultury i mediów. W 1999 komitet został uhonorowany Nagrodą im. prof. Aleksandra Gieysztora ufundowaną przez Fundację Bankową im. Leopolda Kronenberga za działania zmierzające do ratowania zabytkowych nagrobków.

W kadencji 1988–1990, a także po 1990 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[7],[8].

Wyróżnienia i odznaczenia

Został honorowym obywatelem Słupska we wrześniu 1986[9] i Warszawy w kwietniu 1992[10].

Przed 1989 otrzymał Nagrodę Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji[11], a ponadto wyróżniony nagrodami Polskiego Radia: Złoty Mikrofon (1972, „za wojnę trzydziestoletnią orężem Felietonów muzycznych o właściwą organizację i powszechniejszą znajomość muzyki polskiej”) i Diamentowy Mikrofon (1995)[12]. W 1990 został laureatem Nagrody Kisiela. Prywatnie był przyjacielem Stefana Kisielewskiego, po śmierci którego napisał książkę Słowo o Kisielu. Za zasługi dla kultury polskiej w 1995 odznaczony został Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[13].

Życie prywatne

Matka Jerzego Waldorffa, Joanna (1892–1987) pochodziła z warszawskiej rodziny Szustrów[14]. Ojciec, Witold Preyss (1856–1932)[15], był ziemianinem. Niedługo po urodzeniu się Jerzego Preyssowie wyjechali do rodzinnej miejscowości Kościelna Wieś na Kujawach. Przed I wojną światową sprzedali majątek i kupili kilka kamienic w Warszawie[14]. Wybuch wojny zaskoczył rodzinę na wakacjach w Kołobrzegu, skąd przez neutralną Szwecję wrócili do Warszawy[16]; tam spędzili resztę wojny. Po wojnie zamieszkali w kupionym małym dworku w Rękawczynie w Wielkopolsce[14].

Był orientacji homoseksualnej. W autobiografii pt. Taniec życia ze śmiercią Waldorff wspominał, iż była ona powodem wydziedziczenia go przez ojca. Jego partnerem życiowym był tancerz Mieczysław Jankowski, z którym spędził w związku 60 lat, od 1939. Partner opiekował się Waldorffem i prowadził dom. Para starała się ukrywać swój związek, unikając publicznego pokazywania się razem, a Waldorff przedstawiał w wywiadach Jankowskiego jako brata ciotecznego[17].

5 stycznia 2000 został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, przy katakumbach (grób 80)[18]. W tym samym grobie pochowano również Mieczysława Jankowskiego[17].

Upamiętnienie

  • Plantom w Słupsku nadano imię Jerzego Waldorffa[19].
  • 26 listopada 2018 w parku im. Jerzego Waldorffa w Słupsku odsłonięto pomnik-ławeczkę autorstwa rzeźbiarki Doroty Dziekiewicz-Pilich, przedstawiającą publicystę z jamnikiem Puzonem[20].
  • W 2013 w pobliżu Teatru Letniego w Ciechocinku odsłonięto pomnik Jerzego Waldorffa z psem Puzonem.

Publikacje (wybór)

  • Jerzy Waldorff (jako Jerzy Walldorf) Sztuka pod dyktaturą, Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska, Warszawa 1939;
  • Jerzy Waldorff Śmierć miasta, Warszawa 1946;
  • Jerzy Waldorff Godzina policyjna, Warszawa 1948;
  • Jerzy Waldorff Warszawska premiera, Warszawa 1951;
  • Jerzy Waldorff Dwie armaty, Warszawa 1956 (II wydanie - 1957);
  • Jerzy Waldorff Sekrety Polihymnii, Warszawa 1956, następnie wiele kolejnych wydań;
  • Jerzy Waldorff, Leonia Gradstein, Gorzka sława, Warszawa 1960;
  • Jerzy Waldorff Harfy leciały na północ, Warszawa 1968;
  • Jerzy Waldorff Ciach go smykiem!, Warszawa 1972;
  • Jerzy Waldorff Moje cienie, Warszawa 1979;
  • Jerzy Waldorff Wielka gra. Rzecz o Konkursach Chopinowskich, Warszawa 1980;
  • Jerzy Waldorff, H. Szwankowska, D. Jendryczko, B. Olszewska, Z. Czyńska Cmentarz Powązkowski w Warszawie, Warszawa 1984;
  • Jerzy Waldorff Jan Kiepura Kraków 1988;
  • Jerzy Waldorff Diabły i Anioły Kraków 1988;
  • Jerzy Waldorff Fidrek, Warszawa 1989;
  • Jerzy Waldorff Taniec życia ze śmiercią, Warszawa 1978, 1984, 1993;
  • Jerzy Waldorff Słowo o Kisielu, Warszawa 1994;
  • Jerzy Waldorff Serce w płomieniach – słowo o Szymanowskim, Warszawa 1998;

Przypisy

  1. ↑ a b Jerzy Waldorff, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2018-05-21].
  2. ↑ Wg informacji redakcyjnej na okładce IV wydania "Sekretów Polihymnii" ("Iskry", Warszawa 1967)
  3. ↑ "Rozmowa z Leonem Degrelle" - Prosto z Mostu, 1936 rok [online], retropress.pl [dostęp 2018-08-16] (pol.).
  4. ↑ a b Arkadiusz Meller, „Sztuka pod dyktaturą” Jerzego Waldorffa – szkic o relacjach między faszyzmem a kulturą na przykładzie Włoch Benito Mussoliniego [online], „Historia i Polityka”, nr 2–3 (9–10) 2009–2010, Toruń [dostęp 2020-05-04].
  5. ↑ „Kultura” 1976/03/342 Paryż 1976, s. 31.
  6. ↑ 50 lat Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa. „Stolica”, s. 70, marzec−kwiecień 2024. 
  7. ↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]. radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].
  8. ↑ Członkowie Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa /w/ "Rzeczpospolita", nr 155, 5 lipca 1988, s. 5.
  9. ↑ Jerzy Waldorff [online], www.slupsk.pl [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  10. ↑ Jerzy Waldorff [online], web.archive.org, 23 czerwca 2017 [dostęp 2023-12-14] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-23].
  11. ↑ 100 pytań do Jerzy Waldorf (czas: 1:00 – 1:04). youtube.com. [dostęp 2022-10-24].
  12. ↑ 70-lecie Polskiego Radia. „Antena”. 1995 nr 9. s. 47. [dostęp 2016-01-24]. 
  13. ↑ M.P. z 1995 r. nr 38, poz. 452
  14. ↑ a b c Olgierd Budrewicz: Warszawskie małe ojczyzny. Warszawa: Iskry, 1985, s. 42. ISBN 83-207-0768-4.
  15. ↑ sejm-wielki.pl
  16. ↑ Wywiad z Jerzym Waldorffem
  17. ↑ a b Mariusz Urbanek: Miecio od Waldorffa. 24 października 2008. [dostęp 2011-10-03].
  18. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Jerzy Waldorff, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-02].
  19. ↑ Park Waldorffa w Słupsku www.polskieszlaki.pl
  20. ↑ Jerzy Waldorff z jamnikiem Puzonem na ławce w Słupsku

Literatura

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Yusof Haslam

Ini adalah nama Melayu; nama Md Haslam Khan merupakan patronimik, bukan nama keluarga, dan tokoh ini dipanggil menggunakan nama depannya, Mohd Yusof. DatukYusof HaslamPJN AMNLahirMohd Yusof bin Md Haslam Khan24 April 1954 (umur 69)Kuala Lumpur, Federasi Malaya (sekarang Malaysia)KebangsaanMalaysiaNama lainDYHAlmamaterSMK Aminuddin Baki, Kuala LumpurPekerjaanPemeran, pembuat film, Sutradara, ProduserTahun aktif1970 – sekarangSuami/istriRaja Noor Saadah ​ ​(...

 

Gunungmasigit, Cipatat, Bandung Barat

GunungmasigitDesaNegara IndonesiaProvinsiJawa BaratKabupatenBandung BaratKecamatanCipatatKode pos40754[1]Kode Kemendagri32.17.07.2008 Luas... km²Jumlah penduduk... jiwaKepadatan... jiwa/km² Gunung Masigit pada tahun 1917 Gunungmasigit adalah desa di kecamatan Cipatat, Kabupaten Bandung Barat, Jawa Barat, Indonesia. Referensi ^ Kode Pos Kecamatan Cipatat Pranala luar (Indonesia) Keputusan Menteri Dalam Negeri Nomor 050-145 Tahun 2022 tentang Pemberian dan Pemutakhiran Kode, Data...

 

Roger Craig Smith

American voice actor Roger C. Smith redirects here. For other people, see Roger Smith. For other people named with similar names, see Roger Craig. Roger Craig SmithSmith at GalaxyCon Austin in 2023Alma materChapman UniversityOccupationVoice actorYears active2000–presentWebsiterogercraigsmith.com Roger Craig Smith is an American voice actor. He is known for his voice roles in video games such as Chris Redfield in the Resident Evil series (2009–2017), Ezio Auditore da Firenze in t...

Primeira Divisão 1962-1963

Primeira Divisão 1962-1963 Competizione Primeira Divisão Sport Calcio Edizione 25ª Organizzatore FPF Date dal 1962al 1963 Luogo  Portogallo Partecipanti 14 Cronologia della competizione 1961-62 1963-64 Manuale L'edizione 1962-63 della Primeira Divisão vide la vittoria finale del Benfica. Capocannoniere del torneo fu José Augusto Torres (Benfica), con 26 reti. Indice 1 Classifica finale 1.1 Verdetti 1.2 Record 2 Risultati 3 Voci correlate 4 Collegamenti esterni Classifica fi...

 

Heaven (chanson de D mol)

Pour les articles homonymes, voir Heaven. Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (février 2019). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références ». En pratique...

 

سباق باريس روبيه 1984

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (ديسمبر 2018) هذه المقالة تحتاج للمزيد من الوصلات للمقالات الأخرى للمساعدة في ترابط مقالات الموسوعة. فضلًا ساعد في تحس...

Jean Vanier

Canadian theologian and philosopher (1928–2019) Jean VanierCC GOQVanier in 2012Born(1928-09-10)September 10, 1928Geneva, SwitzerlandDiedMay 7, 2019(2019-05-07) (aged 90)Trosly-Breuil, FranceNationalityCanadianKnown forFounder of L'ArcheRelativesGeorges Vanier, fatherPauline Vanier, motherThérèse Vanier, sisterAwardsOrder of Canada, 1972National Order of Quebec, 1992Legion of Honour, 2003Humanitarian Award, 2001Pacem in Terris Award, 2013Templeton Prize, 2015DenominationCatho...

 

Keke Palmer

Keke PalmerPalmer tahun 2022LahirLauren Keyana Palmer26 Agustus 1993 (umur 30)Harvey, Illinois, Amerika SerikatPekerjaan Aktris penyanyi Tahun aktif2004–sekarangKarier musikGenre R&B pop hip hop Instrumen Vocals Label Atlantic Interscope Island Nick eOne Situs webkekepalmer.com Lauren Keyana Palmer (lahir 26 Agustus 1993) lebih dikenal sebagai Keke Palmer adalah seorang aktris dan penyanyi asal Amerika Serikat. Dikenal karena memainkan peran utama dan karakter dalam produksi ...

 

コルク

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: コルク – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL（2017年4月） コルクを打ち抜いて作った瓶の栓 コルク（木栓、�...

Contea di Wilson (Texas)

Contea di WilsonconteaContea di Wilson – VedutaTribunale della contea, situato nel suo capoluogo, Floresville LocalizzazioneStato Stati Uniti Stato federato Texas AmministrazioneCapoluogoFloresville Data di istituzione1874 TerritorioCoordinatedel capoluogo29°10′12″N 98°05′24″W / 29.17°N 98.09°W29.17; -98.09 (Contea di Wilson)Coordinate: 29°10′12″N 98°05′24″W / 29.17°N 98.09°W29.17; -98.09 (Contea di Wilson) Superficie2&#...

 

周處除三害 (電影)

周處除三害The Pig, The Snake and The Pigeon正式版海報基本资料导演黃精甫监制李烈黃江豐動作指導洪昰顥编剧黃精甫主演阮經天袁富華陳以文王淨李李仁謝瓊煖配乐盧律銘林孝親林思妤保卜摄影王金城剪辑黃精甫林雍益制片商一種態度電影股份有限公司片长134分鐘产地 臺灣语言國語粵語台語上映及发行上映日期 2023年10月6日 (2023-10-06)（台灣） 2023年11月2日 (2023-11-02)（香�...

 

2016年美國總統選舉

2016年美國總統選舉 ← 2012 2016年11月8日 2020 → 538個選舉人團席位獲勝需270票民意調查投票率55.7%[1][2] ▲ 0.8 %   获提名人 唐納·川普 希拉莉·克林頓 政党 共和黨 民主党 家鄉州 紐約州 紐約州 竞选搭档 迈克·彭斯 蒂姆·凱恩 选举人票 304[3][4][註 1] 227[5] 胜出州/省 30 + 緬-2 20 + DC 民選得票 62,984,828[6] 65,853,514[6]...

Asosiasi Sepak Bola Swiss

Asosiasi Sepak Bola SwissUEFADidirikan7 April 1895Bergabung dengan FIFA1904Bergabung dengan UEFA1954PresidenDominique BlancWebsitehttp://www.football.ch Asosiasi Sepak Bola Swiss (Jerman: Schweizerischer Fussballverbandcode: de is deprecated ), (bahasa Prancis: Association Suisse de Football), (bahasa Italia: Associazione Svizzera di Football/Calcio), (bahasa Romansh: Associaziun Svizra da Ballape) adalah badan pengatur sepak bola di Swiss. Asosiasi ini mengatur liga sepak bola di...

 

رصد غازات الدفيئة

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أكتوبر 2022) توضح الرسوم البيانية متوسط الكسر المولي (أو التركيز) لهذه الغازات النزرة في الغلاف الجوي العالمي مع مرور الوقت. هذه المتوسطات العالمية مستمدة من قياسات الق�...

 

Claudia Di Girólamo

Cet article est une ébauche concernant une actrice chilienne. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les conventions filmographiques. Claudia Di GirólamoClaudia Di GirólamoBiographieNaissance 30 décembre 1956 (67 ans)VitacuraNationalité chilienneDomicile SantiagoFormation Université du Chili (1975-1978)Collegi de Teatre de Barcelona (d) (2005)Activités Actrice (depuis 1978), metteuse en scène (depuis 1996), dramaturge (depuis 2011)Pério...

Paul Jatta

Questa voce sull'argomento calciatori gambiani è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Paul JattaNazionalità Gambia Altezza180[1] cm Peso76[1] kg Calcio RuoloCentrocampista Termine carriera2013 CarrieraGiovanili 2006-2009 Banjul Hawks Squadre di club1 2009-2012 Brøndby19 (0)2012-2013 Fyn5 (0) Nazionale 2009-2011 Gambia U-172 (0)2007 Gambia U-203 (0) 1 I due nume...

 

Nürnberger Versicherungscup 2014 - Singolare

Nürnberger Versicherungscup 2014SingolareSport Tennis Vincitore Eugenie Bouchard Finalista Karolína Plíšková Punteggio6-2, 4-6, 6-3 Tornei Singolare Singolare (q)   Doppio Doppio 2013 2015 Voce principale: Nürnberger Versicherungscup 2014. Simona Halep era la detentrice del titolo, ma ha deciso di non partecipare. Eugenie Bouchard ha sconfitto in finale Karolína Plíšková per 6-2, 4-6, 6-3. Indice 1 Teste di serie 1.1 Qualificate 1.1.1 Lucky loser 2 Tabellone 2.1 Legenda 2.2 Par...

 

JetDirect

Network printer technology This article possibly contains original research. Please improve it by verifying the claims made and adding inline citations. Statements consisting only of original research should be removed. (June 2013) (Learn how and when to remove this message) HP Jetdirect is the name of a technology sold by Hewlett-Packard that allows computer printers to be directly attached to a local area network.[1] The Jetdirect designation covers a range of models from the extern...

El Puma (buque)

El Puma Buque ocenográfico El pumaBanderas -HistorialAstillero Mjellen & Karlsen (Noruega)Clase Buque oceanográficoTipo barcoDestino Océano Pacífico y Mar de CortésCaracterísticas generalesEslora 50 mManga 10.3 mCalado 4.7 mPropulsión Alpha Diesel B&W/V12Velocidad 12 nudosAutonomía 6,500 mnTripulación 35 Oficiales: 6 Científicos: 20 Otros: 9[editar datos en Wikidata] El Puma es uno dos buques oceanográficos (El Justo Sierra y El Puma) propiedad de la UNAM (Univers...

 

Sojourner Truth

Sojourner TruthSojourner Truth, dari buku tahun 1897[1]Lahir1797Swartekill, New YorkMeninggal26 November 1883Battle Creek, MichiganPekerjaanPekerja rumah tangga, anggota gerakan penghapusan, pengarangOrang tuaJames dan Elizabeth Baumfree (1983) Michigan Women's Hall of Fame(1981) National Women's Hall of Fame Sojourner Truth (1797–26 November 1883) adalah nama buatan sendiri dari Isabella Baumfree, aktivis hak asasi wanita. Truth lahir dalam perbudakan di Swartekill, New York. Ucap...