W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jerzmanowice. W latach 1973–1976 były siedzibą gminy. 15 stycznia 1976 gminę Jerzmanowice połączono z gminą Przeginia tworząc gminę Jerzmanowice-Przeginia z siedzibą w Jerzmanowicach[5].
W roku 2021 we wsi mieszkało 3105 osób, z czego 50,1% stanowiły kobiety, a 49,9% mężczyźni[6].
Przez Jerzmanowice przebiega DK94 na odcinku Kraków - Olkusz[7]
Lokacja Jerzmanowic nastąpiła pomiędzy 1325 a 1335 rokiem. W źródłach pisanych pojawia się po raz pierwszy w 1335 roku.
W dokumentach z 1326 roku wieś nazwano villa Hermani, czyli wieś Hermana, który mógł być jej zasadźcą. Kilkanaście lat później w dokumentach pojawia się de Yrzmanowicz. Zmiana związana jest ze spolszczeniem niemieckiego imienia Herman na polskie Jirzman lub Jerzman i tym samym ze spolszczeniem nazwy wsi na Jirzmanowice, czego dowodem jest zapis z 1406 roku. Później nazwa przekształciła się na Jerzmanowice. Jerzmanowice były dawniej wsią królewską. W 1827 r. we wsi było 114 domów i 832 mieszkańców.
Oświata
Szkoła w Jerzmanowicach istniała prawdopodobnie od początku XIX wieku, ale dokładna data nie jest znana. W 1830 roku zbudowano kościół św. Bartłomieja, a wiadomo, że wcześniej msze święte odprawiano w budynku szkoły. W 1913 roku rozpoczęto budowę nowego drewnianego budynku, kosztem 4000 rubli otrzymanych od administracji carskiej „Kongresówki”. W 1919 roku nauczycielem 1-klasowej szkoły został Władysław Kucharski. W roku szkolnym 1919/1920 w czterech oddziałach uczyło się 154 uczniów. W 1921 roku szkoła stała się 2-klasowa[10].
W 1945 roku zrabowano akta szkolne[11]. W 1945 roku kierownik Władysław Kucharski rozpoczął samodzielnie naukę w siedmiu oddziałach. W 1946 roku przybyli nauczyciele Irena Tracz i Julian Krzystanek[12].
Przez pierwsze lata powojenne w domu Józefa Szlachty funkcjonowała szkoła, do której uczęszczało 20 uczniów ze Szklar i z dolnych Jerzmanowic. W godzinach popołudniowych prowadzono kursy analfabetów[12].
Lekcje odbywały się w trzech salach w budynku szkoły i trzech salach wynajmowanych. W roku szkolnym 1974/1975, w wyniku reformy oświaty szkoła podstawowa została przekształcona w Zbiorczą Szkołę Gminną, jej dyrektorem został Antoni Haberka[13]. Zbiorczej szkole podlegały punkty filialne w Łazach, Szklarach i Gotkowicach oraz samodzielna szkoła 8-klasowa w Sąspowie. W roku szkolnym 1980/1981 dyrektorem został Stanisław Orłowski[12].
Z początkiem roku szkolnego 1984/1985 zbiorcze szkoły gminne zostały zlikwidowane i szkoła w Jerzmanowicach znosu zyskała statut szkoły podstawowej, której dyrektorem została Henryka Kozioł[10].
Z trudnościami lokalowymi szkoła borykała się do 1966 roku, tj. do czasu oddania do użytki nowego budynku szkolnego tzw. „tysiąclatki[12]. W 1966 roku na terenie Jerzmanowic realizowano plan „1000 szkół na Tysiąclecie”. 30 października 1966 roku Szkole Podstawowej przydzielono imię patrona, Janka Krasickiego[12].
W 1999 roku na mocy reformy oświaty, utworzono Publiczne Gimnazjum nr 1 w Jerzmanowicach, której dyrektorem został Tadeusz Nabagło. W roku szkolnym 2000/2001 uczniowie rozpoczęli naukę w nowym budynku gimnazjum. W 2002 roku nastąpiło oficjalne przekazanie budynku, nadanie gimnazjum imienia Akademii Krakowskiej i ufundowano sztandar. Od 1 września 2008 roku w Jerzmanowicach funkcjonował Zespół Szkół, składający się z Przedszkola Samorządowego oraz Szkoły Podstawowej im. Św. Królowej Jadwigi z Filiami Szkół w Łazach i Gotkowicach oraz Publicznego Gimnazjum Nr 1 im. Akademii Krakowskiej[12].
W 2017 r. w wyniku reformy oświaty gimnazja zostały zlikwidowane. W 2022 roku zlikwidowano szkołę filialną w Szklarach. 17 maja 2003 roku szkoła otrzymała imię patrona Świętej Jadwigi Królowej[10], a kurator Elżbieta Lęcznarowicz odsłoniła tablicę pamiątkową[11].
Wały ziemne po zamczysku średniowiecznym z XIII–XIV wieku przy krawędzi lewego brzegu doliny Szklarki[15].
Turystyka
Wieś położona jest na Wyżynie Olkuskiej, przy drodze krajowej 94.
Znajduje się w atrakcyjnym turystycznie miejscu – w bliskim sąsiedztwie Ojcowskiego Parku Narodowego. Znajduje się w niej drugie pod względem wysokości wzniesienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – wzgórze Grodzisko o wys. 512,8 m n.p.m. i liczne inne skały, m.in. Ostry Kamień i Wielką Skałę. Pojedyncze skały na polach i w lasach Jerzmanowic tworzą grupę tzw. ostańców jerzmanowickich. Są one atrakcją turystyczną miejscowości i większość ma status pomnika przyrody. Na terenie są 33 pomniki przyrody[16]. Niektóre ze skał udostępnione są do wspinaczki skałkowej (m.in. Grodzisko, Ostry Kamień, Łysa, Psiklatka, Łabajowa (z Jaskinią Łabajową), Dupna, Wielka Turnia, Zaklęty Mur, Zaklęty Bastion).
Miejscowość znajduje się w górnej części Doliny Szklarki[17] i Doliny Będkowskiej, w obszarze Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie obejmującego malownicze krajobrazowo doliny i wąwozy z licznymi skałami wapiennymi, jaskiniami, źródłami krasowymi i zabytkami kultury materialnej. Przebiegające przez miejscowość szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie również pozostałych dolin tego parku krajobrazowego.
Jedną z największych atrakcji turystycznych wsi jest często odwiedzana, udostępniona turystycznie (oświetlona i z przewodnikiem) Jaskinia Nietoperzowa[18], w której odkryto obozowisko dawnych łowców niedźwiedzia jaskiniowego z okresu paleolitu.
↑Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
