Jaskier lodnikowy, j. lodownikowy[4] (Beckwithia glacialis (L.) Á.Löve & D.Löve) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych[3]. W wykazie flory Polski opisany jako Ranunculus glacialis L.[4]. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa glacies oznaczającego lód i nawiązuje do występowania tego gatunku w najwyższych położeniach górskich i o obszarach arktycznych (kojarzonych z lodem)[5].
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek arktyczny. Rośnie dziko w tundrach Azji (w Magadanie), północnej i wschodniej Europy (na wyspach archipelagu Svalbard, Jan Mayen i w Murmańsku) oraz w północnej Ameryce (Grenlandia i Alaska)[6], a także w Alpach i Tatrach. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i jest rośliną rzadką[5].
Morfologia
- Pokrój
- Długość 5-15 cm[7].
- Łodyga
- Dość gruba, soczysta, wzniesiona lub pokładająca się, naga[5][8].
- Liście
- Żywozielone, błyszczące. Są dłoniasto 3-sieczne, składające się z 3-wrębnych lub 3-dzielnych liści, przy czym wręby mają lancetowaty, tępawy kształt. Liście odziomkowe grube, 3-5-sieczne, liście łodygowe górne siedzące o wąskolancetowatych odcinkach[7]. Blaszka liściowa osiąga 1–4 cm długości oraz 1,5–4,5 cm szerokości. Ogonek liściowy jest nagi i ma 0,5–2 cm długości[9].
- Kwiaty
- Na jednej łodydze tylko 1-3 dużych w stosunku do wielkości rośliny kwiatów o silnie owłosionym z zewnątrz kielichu[5]. Jego działki osiągają 7–12 mm długości. Kwiaty mają białe lub białoróżowe z zewnątrz płatki korony, odwrotnie owalne płatków, o długości 9–15 mm[9]. Liczne słupki i pręciki[5].
- Owoc
- Nagie niełupki o długości 2–3 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o półkulistym kształcie i 7–16 mm długości[9].
- Korzeń
- Drobne, ale mocne i rozgałęzione korzenie, którymi umacnia ruchome piargi[7].
Biologia i ekologia
Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Rośnie w szczelinach skalnych, często na pionowych niemal ścianach, na półkach skalnych, w murawie, na piargach, na osypiskach kamieni[7]. Występuje na wysokości do 4250 m n.p.m.[9] Typowa roślina górska. W Polsce pospolita w Tatrach Wysokich[7]. Występuje od piętra kosówki do piętra turniowego, ale głównie w dwóch najwyższych piętrach roślinności, wyłącznie na granitowym podłożu (roślina kwasolubna). Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Androsacetalia alpinae[10]. Roślina trująca. Jak wszystkie jaskry zawiera trującą ranunkulinę.
Zmienność
W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono jeden podgatunek[3]:
- Beckwithia glacialis subsp. chamissonis (Schltdl.) Á.Löve & D.Löve
Galeria zdjęć
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ a b c The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b c d e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9. Brak numerów stron w książce
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
- ↑ a b c d e Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997, s. 288. ISBN 83-7073-092-2.
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1988. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b c d Ranunculus glacialis. Plantes & botanique. [dostęp 2015-07-07]. (fr.).
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
Identyfikatory zewnętrzne:
.jpg)
