Jan Certowicz

major lekarz
Data i miejsce urodzenia	24 listopada 1889 Wierzbnik
Data i miejsce śmierci	9–11 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1935, 1939–1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	5 Pułk Ułanów Zasławskich
Stanowiska	naczelny lekarz pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jan Certowicz (ur. 24 listopada 1889 w Wierzbniku, zm. 9–11 kwietnia 1940 w Katyniu) – major lekarz Wojska Polskiego, doktor nauk medycznych, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się 24 listopada 1889 w Wierzbniku, w rodzinie Wojciecha i Władysławy z Bieleckich^[1]. Po ukończeniu ośmioklasowego gimnazjum w Warszawie rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Charkowskiego^[1]. W 1923 doktoryzował się na Uniwersytecie Warszawskim^[1], specjalizując się w chirurgii. W 1914 powołany do armii rosyjskiej. Został wysłany na front. Zorganizował punkt opatrunkowy, następnie pracował jako pomoc w szpitalu 5 Armii Rosyjskiej w pobliżu Warszawy^[2]. W 1915 został komendantem odcinka sanitarnego 20 Dywizji Piechoty, a rok później 111 Dywizji Piechoty armii rosyjskiej^[3][2]. W listopadzie 1916 urlopowano go z wojska w celu kontynuowania studiów. Od 1918 w Wojsku Polskim. W 14 czerwca 1919 r. został ordynatorem szpitala wojskowego w Grodnie. Następnie był naczelnym lekarzem garnizonowym w Mińsku, zastępcą szefa sanitarnego Dywizji Litewsko-Białoruskiej, zastępcą szefa Grupy Poleskiej Dowództwa Frontu Północnego, służąc w stopniu porucznika.

W okresie międzywojennym pozostał w wojsku. W 1923 w kadrze X batalionu sanitarnego, służył w 24 pułku ułanów w stopniu kapitana (starszeństwo z dniem 19 czerwca 1919 i 49 lokatą w korpusie oficerów sanitarnych)^[4]. W 1924 w stopniu majora (starszeństwo z dniem 15 sierpnia 1924 i 10 lokatą) przeniesiony do składu I batalionu sanitarnego, przydział 5 pułk ułanów^[5][6]. Z dniem 30 listopada 1935, w stopniu majora, został przeniesiony w stan spoczynku^[7].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 w 5 puł, po agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli przez Sowietów i osadzony w Kozielsku^[1]. W grudniu 1939 znajdował się na liście jeńców obozu kozielskiego^[8]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD, lista wywózkowa L.W. 015/2 1940 z 5 kwietnia 1940. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 przez funkcjonariuszy NKWD w lesie katyńskim. Pogrzebano go w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[9][10]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[11]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 pod numerem 472^[12][1][13], zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 24 kwietnia 1943. Przy zwłokach Jana Certowicza zostały odnalezione: części dowodu osobistego, świadectwo szczepień 3990, cygarniczka oraz cwikier^[14]. Figuruje na liście AM 178-472 jako pułkownik lekarz i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 472^[8].

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień pułkownika^[15][16][17]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[18][19][20].

Mieszkał w Ostrołęce przy ul. 11 Listopada 8. Ożenił się z Wacławą Anną z domu Hubert. Miał dwóch synów, Zbigniewa i Władysława. W latach 1935–1939 pracował w Liceum Ogólnokształcącym im. króla J. Leszczyńskiego w Ostrołęce jako lekarz szkolny. Był również członkiem Komitetu Białego Krzyża w Ostrołęce^[3].

Obaj synowie walczyli w szeregach Armii Krajowej w powstaniu warszawskim. Władysław Certowicz zginął w czasie walk powstańczych.

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie: po raz drugi za służbę w POW^[21])
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[22]
• Medal Niepodległości (27 czerwca 1938)^[23][24]
• Order Świętego Stanisława IV kl. (Imperium Rosyjskie)
• Order Świętej Anny IV kl. (Imperium Rosyjskie)

• Jedna z ulic w Ostrołęce nosi nazwę Jana Certowicza.
• Dąb Pamięci posadzony 17 września 2009 na skwerze wokół Pomnika Ofiar Terroru Komunistycznego przy ul. Kopernika w Ostrołęce^[25][26][27].
• Dąb Pamięci posadzony na Kościelnej 12 w Starachowicach przez parafię pw. św. Trójcy. Certyfikat nr 000132/000113/WWL/2008^[28].
• Na pomniku poświęconym ofiarom zbrodni katyńskiej z 1940 i ofiarom tragedii Smoleńskiej z 2010 w Starachowicach^[29].
• Krzyż Ofiar Zbrodni Katyńskiej w Starachowicach. Tablica z nazwiskiem Jana Certowicza^[29].
• Jest jednym z 305 lekarzy pochowanych na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu i upamiętnia go tabliczka epitafijna nr 407^[30].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.