Józefa Kantor

Józefa Kantor
„Ziuta”
Data i miejsce urodzenia

5 marca 1896
Tarnów

Data śmierci

25 września 1990

Stopień harcerski

harcmistrzyni

Organizacja harcerska

Związek Harcerstwa Polskiego

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908) Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”
Tablica upamiętniająca Józefę Kantorównę na fasadzie budynku Szkoły Podstawowej nr 42 przy ul. Wiosny Ludów 22 w Katowicach-Szopienicach

Józefa Kantorówna pseudonim „Ziuta” (ur. 5 marca 1896 w Tarnowie, zm. 25 września 1990) – nauczycielka, harcmistrzyni, założycielka i drużynowa Tajnej Drużyny Starszych Harcerek „Mury” w obozie koncentracyjnym Ravensbrück.

Życiorys

Urodziła się 5 marca 1896 w Tarnowie jako córka Franciszka oraz Antoniny z d. Jaworskiej, była piątym z siedmiorga rodzeństwa. Ojciec Józefy był urzędnikiem skarbowym, a matka zajmowała się domem[1].

Harcerką została w 1914. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Tarnowie uczyła najpierw w zaborze rosyjskim, a w 1922 wraz z innymi nauczycielami na apel władz wyjechała na Śląsk, gdzie rozpoczęła pracę w Szkole Powszechnej nr 1 w SzopienicachRoździeniu. Zaangażowała się także w działalność patriotyczną. W 1932 przejęła 3 Drużynę Harcerek w Szopienicach, a następnie w tej samej miejscowości założyła drużynę im. Emilii Plater. W latach 1936–1938 pełniła funkcję hufcowej Hufca Harcerek w Szopienicach, a następnie (1938−1939) – kierowniczki Wydziału Gospodarczego Komendy Śląskiej Chorągwi Harcerek w Katowicach.

Wybuch II wojny światowej zastał ją na zlocie harcerskim. Nie wróciła wówczas na Śląsk, a wyjechała do Tarnowa, gdzie prowadziła działalność konspiracyjną. Wspólnie ze swym starszym bratem, Marianem Kantorem-Mirskim (także nauczycielem), rozprowadzała pismo konspiracyjne „Polska żyje”. Trafiła za to na listę osób poszukiwanych przez gestapo. W dalszym jednak ciągu w ukryciu organizowała działalność pomocową i patriotyczną. 9 listopada 1940 została aresztowana przez gestapo i osadzona w więzieniu w Tarnowie, skąd po 9 miesiącach przewieziono ją do obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrück (brat trafił do obozu Auschwitz, gdzie zginął). Tam, wraz z dwiema innymi harcmistrzyniami, Zofią Jańczy i Marią Rydarowską, założyła konspiracyjną drużynę harcerek „Mury”, której hasłem było „Trwaj i pomóż innym przetrwać”. 28 kwietnia 1945 dzięki pertraktacjom szwedzkiego Czerwonego Krzyża została wraz z wieloma innymi więźniarkami przewieziona na leczenie do Szwecji. Po powrocie do Polski w listopadzie 1945 powróciła do pracy nauczycielskiej w Szopienicach oraz do działalności harcerskiej. Od 1970, będąc na emeryturze, organizowała zjazdy byłych członkiń „Murów”. Organizowała pielgrzymki do sanktuariów maryjnych. Była gorącą patriotką i katoliczką, a jej działalność była nie w smak komunistycznym władzom. W 1970 w Chorzowie odbył się pierwszy zjazd uczestniczek drużyny „Mury”.

Zmarła 25 września 1990 i pochowana została na cmentarzu w Katowicach – Szopienicach. W miejscowym kościele św. Jadwigi poświęcono jej pamiątkową tablicę[2]. Jest także patronką jednej z ulic oraz Szkoły Podstawowej nr 42 w Katowicach – Szopienicach. Jej koleżanki, więźniarki złożyły też prośbę do władz kościelnych o uznanie jej za błogosławioną.

W latach 90. w Katowicach Dąbrówce Małej została założona drużyna harcerska imienia p. Józefy Kantor, która obrała nazwę „Mury”.

Odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. Ewelina Małachowska, Józefa Kantor, [Warszawa]: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2021, ISBN 978-83-8229-337-1 [dostęp 2022-05-09].
  2. Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice www.katowice.uw.gov.pl [dostęp 2011-01-07].

Bibliografia