Józef Owczarski (ur. 19 marca 1893 w Padniewie, zm. 9–11 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, inwalida wojenny, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się 19 marca 1893 w Padniewie, w powiecie mogileńskim, w rodzinie Marcina i Józefy z Lewandowskich[2]. Absolwent szkoły ludowej w Młynach. Organizator powstania szkolnego przeciwko zakazowi mówienia po polsku. Ukarany aresztem. Działacz Polskiego Towarzystwa Młodzieży. Od 1914 w armii niemieckiej, po utracie ręki zwolniony w 1915 ze służby[3].
W grudniu 1918 i styczniu 1919 dowodził oddziałem powstańczym w okolicach Inowrocławia. Od kwietnia 1919 w 59 pułku piechoty w stopniu podporucznika[3]. Walczył na wojnie z bolszewikami. Ranny w 1920 nad Berezyną. 20 kwietnia 1920 awansował na porucznika[3].
Po zakończeniu wojny kontynuował służbę w 59 pp[4]. W 1922 ukończył szkołę handlową. 31 marca 1924 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku i 78. lokatą w korpusie oficerów piechoty[5]. Później został przeniesiony do 45 pułku piechoty na stanowisko kwatermistrza. 17 grudnia 1931 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 roku i 9. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. W marcu 1932 został przeniesiony do 43 pułku piechoty w Dubnie na stanowisko dowódcy batalionu[7]. W kwietniu 1934 został przesunięty w 43 pp na stanowisko kwatermistrza[8]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939[2].
Pełnił służbę w Ośrodku Zapasowym 13 DP. W nieznanych okolicznościach, po agresji ZSRR na Polskę (17 września 1939), dostał się do niewoli sowieckiej. Według stanu z 18 listopada 1939 był osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku[1]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[1] – lista wywózkowa 015/2 z 5 kwietnia 1940, poz. 87[9][1][2]. Między 9 a 11 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu[1] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[10][11]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[12][13]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[14] pod numerem 3506[15][16][1][2] – dosł. określony jako Owczarski Josef (raport dzienny z 29 maja 1943)[1]. Przy jego szczątkach znaleziono: legit. osob. MSWojsk., legitymację Krzyża Virtuti Militari, dwa listy, świadectwo szczepienia w Kozielsku, kartkę z zapiskami, medalik z łańcuszkiem[17][18]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03506[17]. W Archiwum Robla wymieniony m.in. w pakiecie 03-01, na niedatowanej liście nazwisk w materiałach znalezionych przy szczątkach Łukasza Zwierkowskiego[19], a także we wpisie z 18 listopada 1939 w notatniku znalezionym przy szczątkach Kazimierza Szczekowskiego (pakiet 01231-04)[20].
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[21]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Życie prywatne
Był żonaty z Cecylią z Krynów, z którą miał córki: Halinę i Irenę[2].
Ordery i odznaczenia
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 550.
- ↑ a b c d e Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 457.
- ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 266, 366.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 173.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 18 grudnia 1931 roku, s. 399.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 233.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 150.
- ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 210.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.- Kraków Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.-, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ AuswärtigesA. Amt AuswärtigesA., „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 258 [dostęp 2025-01-30] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-30].
- ↑ a b MariuszM. Olczak MariuszM. (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 278, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-30] (pol.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (5 (343)), pbc.uw.edu.pl, 29 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-30] (pol.).
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 344.
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 848.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 297, poz. 732 „za wybitne zasługi, położone w powstaniu Wielkopolskiem”.
- ↑ a b c d Na podstawie fotografii [1].
Bibliografia
- Owczarski Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.23-1703 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-08].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
