PROFILPELAJAR.COM

Józef Konstanty Sosnowski
Data i miejsce urodzenia	10 maja 1863 ; Radonia
Data i miejsce śmierci	27 października 1933 ; Łódź
Zawód	aktor, reżyser, śpiewak
Współmałżonek	Florentyna Golańska, Władysława Ordon-Sosnowska
Lata aktywności	1880-1930
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Konstanty Sosnowski, ps. Marian, Mariański (ur. 10 maja 1863 w Radoni, zm. 27 października 1933 w Łodzi)^[1]^[2] – aktor, śpiewak, reżyser.

Wczesne lata

Był synem dzierżawcy wsi Leopolda Sosnowskiego i Pelagii z Byczkowskich. Ukończył gimnazjum realne w Warszawie^[1].

Kariera aktorska

Debiutował w warszawskim teatrze ogródkowym „Eldorado” (1880). Występował w zespołach teatrów prowincjonalnych: Aleksandra Myszkowskiego i Artura Józefa Nowakowskiego (sez. 1882/1883), Stanisława Trapszy i Jana Szymborskiego (1884), Juliana Grabińskiego (1885, 1887–1888), Kazimierza Sarnowskiego i Henryka Swaryczewskiego (ok. 1888), Feliksa Ratajewicza (1897), Eugeniusza Majdrowicza (1897). Współpracę ze stałymi teatrami rozpoczął w Poznaniu (ok. 1880), gdzie pracował również w latach 1889–1895. Współpracował z teatrami: łódzkim (sezony 1891/1892 oraz 1895/1896, 1897/1898) i lwowskim (sezony 1899/1900, 1906/07, 1923–1926), z Teatrem Miejskim w Krakowie (1900–1912 oraz 1917–1923, 1926–1930), Teatrem Polskim w Warszawie (1913–1917). Po 1930 nie był na stałe zaangażowany przez żaden teatr, dając gościnne występy, z których ostatni odbył się w dniu jego śmierci w Teatrze Miejskim w Łodzi.

W pierwszych latach kariery chciał zostać śpiewakiem operetkowym (m.in. śpiewał w Zemście nietoperza), później jednak rozwijał się jako aktor w rolach amantów i rolach bohaterskich w repertuarze klasycznym. Był uważany za jednego z najwybitniejszych tragików swojego pokolenia. Jako aktor był ceniony przez Stanisława Wyspiańskiego, który z myślą o nim pisał rolę Bolesława (Bolesław Śmiały)^[1]. Wystąpił w rolach m. in.: Masynissy (Irydion), Pankracego (Nie-boska komedia), Księdza Marka (Ksiądz Marek), Wielkiego Księcia Konstantego (Kordian), Derwida (Lilla Weneda), Chłopickiego (Warszawianka), Dziennikarza (Wesele), Odysa (Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego), Makbeta (Makbet), Shylocka (Kupiec wenecki), Kasjusza (Juliusz Cezar), Brzechwy (Wąsy i peruka)^[3] i Stanisława Żarowskiego (Popychadło)^[4]. Ostatnią jego rolą był Samuel (Sędziowie)^[1].

Kariera reżyserska

Zaczął reżyserować sztuki teatralne podczas pobytu w Łodzi przed 1899 r. Reżyserował równie w okresie współpracy z Teatrem Miejskim w Krakowie. Chętnie reżyserował sztuki Stanisława Wyspiańskiego: Bolesława Śmiałego, Sędziów, Powrót Odysa, Wyzwolenie, Klątwę i Akropolis, a także Burzę, Dziady i Peer Gynta^[1].

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty z aktorkami teatralnymi: Florentyną Golańską^[5] oraz Władysławą Ordon. W 1900 stracił lewe oko podczas pojedynku na szable^[1].

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (23 czerwca 1927)^[6]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Sosnowski Józef, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 670–671 .
↑ Sosnowski Józef (1863-1933) [biogram], [w:] Teatr warszawski drugiej połowy XIX wieku, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1957, s. 387 .
↑ StanisławS. Dąbrowski StanisławS., "Wąsy i peruka" na scenach, [w:] JózefJ. Korzeniowski, Komedie : Żydzi - Doktor medycyny - Wąsy i peruka - Majątek albo imię, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1954, s. 391 .
↑ Panna Przybyłko w warszawskim cyrku (fragment większej całości) [online], E-teatr, 27 grudnia 2021 [dostęp 2023-12-14] .
↑ Golańska Florentyna z Szelągowskich, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 194 .
↑ M.P. z 1927 r. nr 143, poz. 369 „za propagandę w dziedzinie sztuki”.