Izabella Koziebrodzka

Izabella Koziebrodzka z domu Ścibor-Rylska
Ilustracja
Izabella Ścibor-Rylska, ok. 1900
Data i miejsce urodzenia

13 marca 1880
Uhrynów

Data i miejsce śmierci

3 października 1963
Kraków

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

rzeźba

Faksymile
Faksymile Izabelli Koziebrodzkiej

Izabella Ida Koziebrodzka z domu Ścibor-Rylska (ur. 13 marca 1880[1] w Uhrynowie, zm. 3 października 1963 w Krakowie)[2][3] – rzeźbiarka, jedna z pierwszych kobiet studiujących w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych[4].

Rodzina

Urodziła się w Uhrynowie jako trzecie dziecko Izabelli Ścibor-Rylskiej i Władysława Ścibor-Rylskiego. Władysław nie żył w momencie jej narodzin. Przez rodzinę zwana była Idą. Miała siostrę Marię i brata Eustachego. Siostra Róża zmarła jako małe dziecko[1][2][5].

Edukacja

Ida chodziła do Szkoły Domowej Pracy Kobiet w Zakopanem, założonej przez generałową Jadwigę z Działyńskich Zamoyską. Potem do tej samej szkoły chodziła Magdalena Samozwaniec[6].

Początkowo swoich sił próbowała w malarstwie. Pierwszych lekcji udzielił jej w Zakopanem Stanisław Witkiewicz. On też wspierał Izabellę (zwaną przez niego Idalką) w jej dążeniach artystycznych, czego wyraz znajdziemy w listach Witkiewicza do syna Witkacego.

Aby rozwijać swój talent wyjechała kolejno do Monachium, Paryża i Wiednia. Po powrocie z Paryża zastała matkę pozującą do portretu rzeźbiarce Helenie Gnoińskiej (potem Zaborowskiej), uczennicy Wacława Szymanowskiego. Wtedy zapragnęła poświęcić się rzeźbie. Po powrocie z zagranicy przez krótki czas uczyła się na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego. Przyjechała w II semestrze w roku akademickim 1919/1920. Zapisała się do pracowni Konstantego Laszczki. W pracowni były już inne kobiety: Zofia Baltarowicz, Natalia Milan, Olga Niewska, Roma Szereszewska, Janina Reichert[1].

Według Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816-1895 studiowała trzy semestry, ona sama podaje, że tylko jeden[7][6].

Życiorys

W Zakopanem mieszkała wraz z rodziną w domu "Chata"[8]. 7 marca 1905 poślubiła we Lwowie o 15 lat starszego Ludwika Koziebrodzkiego[2][9], jednak ich małżeństwo trwało tylko kilka miesięcy[1]. W czasie pobytu w Monachium, po rozstaniu z mężem, kupiła majątek w Cielążu, który wyremontowała, a następnie straciła w czasie I wojny światowej[1].

W 1919 jej portret wykonał Witkacy. Portret jest w posiadaniu Eustachego Rylskiego (Ida była siostrą dziadka pisarza)[10].

W 1922 kupiła kamienicę przy Studenckiej 6. W podwórku zbudowała pracownię dla swojej czterometrowej rzeźby, wyrzeźbionej u Konstantego Laszczki. Nie była jednak zadowolona z rezultatu, dlatego sprzedała kamienicę wraz z pracownią (potem pracownia była wynajmowana przez Xawerego Dunikowskiego). Chciała zbudować nowy dom, specjalnie zaprojektowany pod rzeźbę w Warszawie na ulicy Frascati 8. Budowa trwała wiele lat. Ukończyła ją w 1939. Rzeźba miała w domu swoje specjalne miejsce. W 1942 jeden z Niemców na jej oczach rozbił czterometrową rzeźbę. Po wojnie nie zostało jej nic. Do końca życia mieszkała u krewnych, przenosząc się z miejsca na miejsce. Tuż przed śmiercią, ciężko chorą Idą postanowił się zaopiekować jej siostrzeniec, syn jej siostry Marii i Władysława Swieżawskiego, Eustachy Swieżawski. Zmarła 3 października 1963 w Krakowie. Została pochowana na cmentarzu Rakowickim[1][11].

W Bibliotece Ossolineum we Wrocławiu jest napisany przez nią Pamiętnik z lat 1884-1952, w którym opisała swoje losy[12].

Prace w zbiorach

  • Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Zbiory Rzeźby Współczesnej, Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie (Amorek, brąz, 83 x 55 x 36 cm, płaskorzeźba, syg. 195204 MNW, Kobieta z kwiatem – projekt kariatydy, terakota, drewno, 45 x 20 x 5 cm, syg. 195206 MNW, Głowa mężczyzny, brąz, 33 x 24 x 17 cm, syg. 195205 MNW)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Ile właściwie było wielkich artystek?: #15 / Izabella Koziebrodzka [online], Radio Kapitał [dostęp 2022-10-31] (pol.).
  2. ↑ a b c Ida Izabella Ścibor-Rylska h. Ostoja [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-10-31].
  3. ↑ Family tree of Izabella Maria Krystyna SCIBOR-RYLSKA [online], Geneanet [dostęp 2023-07-06] (ang.).
  4. ↑ Iwona Demko, Walka kobiet o prawo do studiowania w Akademii w latach 1895–1919, Kraków: Wydawnictwo ASP w Krakowie, kwiecień 2018, s. 46.
  5. ↑ Family tree of Izabella Maria Krystyna SCIBOR-RYLSKA [online], Geneanet [dostęp 2023-07-06] (ang.).
  6. ↑ a b Izabela Koziebrodzka ze Ścibor-Rylskich, Pamiętnik z lat 1884-1952, Biblioteka Ossolineum we Wrocławiu, rkps 12894/II.
  7. ↑ Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1816-1895, Wrocław: Państwowy Instytut Sztuki, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1959, s. 316.
  8. ↑ Pensjonat "Chata" - Zakopane [online], Nie tylko Zakopane, 7 sierpnia 2018 [dostęp 2022-10-31].
  9. ↑ Family tree of Ludwik Maria KOZIEBRODZKI [online], Geneanet [dostęp 2023-07-06] (ang.).
  10. ↑ Ktoś płaci za moje szczęście. Rozmowa Marty Strzeleckiej z Eustachym Rylskim, „Uroda życia” (7), lipiec 2018, s. 52.
  11. ↑ kw. HC, rząd południowy, grób po prawej Mojmirów
  12. ↑ Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy [online], www.dobrzyca-muzeum.pl [dostęp 2023-07-06].

Bibliografia