Instrument landing system

Tabliczki informujące o obecności ILS, port lotniczy Bydgoszcz-Szwederowo
Płaszczyzny ILS
Schemat umiejscowienia anten systemu ILS oraz obrysy ich wiązek
Anteny lokalizatora systemu ILS na lotnisku w Hanowerze
Stacja "Glideslope" (DME) systemu ILS na lotnisku w Hanowerze

ILS (ang. instrument landing system) – radiowy system nawigacyjny, wspomagający lądowanie samolotu w warunkach ograniczonej widzialności[1][2]. ILS pozwala na automatyczne lądowania.

Przeznaczenie

System umożliwia precyzyjne prowadzenie samolotu od granicy zasięgu do – w zależności od kategorii systemu – pewnego punktu na ścieżce schodzenia lub do punktu przyziemienia na pasie startowym. Składają się na niego następujące urządzenia[3]:

  • radiolatarnia kierunku emitująca sygnał w płaszczyźnie pionowej i wyznaczająca w przestrzeni oś drogi lądowania.
  • radiolatarnia ścieżki podejścia emitująca sygnał w płaszczyźnie poziomej, wyznaczająca w przestrzeni kąt podejścia do lądowania
  • trzy radiolatarnie znakujące: outer marker (OM), middle marker (MM), inner marker (IM), służące określaniu odległości i wysokości statku powietrznego w stosunku do progu drogi startowej[4]
  • radiodalmierz (distance measuring equipment) stosowany opcjonalnie zamiast radiolatarni znakujących lub jako ich uzupełnienie.

Kategorie ILS

Istnieją trzy kategorie systemu ILS[5][6]:

  1. Operacja Kategorii I (CAT I). Precyzyjne podejście i lądowanie według wskazań przyrządów, przy:
    • wysokości decyzji nie mniejszej niż 60 m (200 stóp); oraz
    • widzialności nie mniejszej niż 800 m lub zakresie widzialności na drodze lądowania (RVR) nie mniejszym niż 550 m.
  2. Operacja w Kategorii II (CAT II). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy:
    • wysokości decyzji mniejszej niż 60 m (200 stóp), ale nie mniejszej niż 30 m (100 stóp); oraz
    • widzialności na drodze startowej nie mniejszej niż 300 m.
  3. Operacja w Kategorii III A (CAT III A). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy:
    • wysokości decyzji mniejszej niż 30 m (100 stóp) lub braku wysokości decyzji; oraz
    • widzialności na drodze startowej (RVR) nie mniejszej niż 200 m.
  4. Operacja w Kategorii III B (CAT III B). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie przy:
    • wysokości decyzji mniejszej niż 15 m (50 stóp) lub braku wysokości decyzji; oraz
    • widzialności wzdłuż drogi startowej (RVR) mniejszej niż 200 m, ale nie mniejszej niż 75 m.
  5. Operacja w Kategorii III C (CAT III C). Precyzyjne podejście według wskazań przyrządów i lądowanie w warunkach braku wysokości decyzji i braku widzialności wzdłuż drogi startowej (RVR).

Jeżeli wartości wysokości decyzji (DH) i zakresu widzialności na drodze startowej (RVR) należą do różnych kategorii operacji, operacje podejścia według wskazań przyrządów i lądowania należy wykonywać zgodnie z wymaganiami kategorii nakładającej najbardziej rygorystyczne wymagania (np. operację, gdzie wartość DH należy do zakresu przewidzianego dla CAT III A, ale wartość RVR należy do zakresu przewidzianego dla CAT III B należy uważać za operację CAT III B; zaś w przypadku wartości DH z zakresu CAT II, a wartości RVR z zakresu CAT I — operację należy uznać za operacje CAT II)[7].

Ograniczenia ILS

System ILS jest obecnie standardowym radiowym systemem nawigacyjnym wspomagającym lądowanie i prawie każde większe lotnisko posiada co najmniej jeden kierunek podejścia obsługiwany przez system ILS. Ma on jednak kilka wad, np.[8]:

  • wyznacza w przestrzeni tylko jedną ścieżkę podejścia, ścieżka ta jest linią prostą;
  • dostarcza tylko informacje jakościowe, tzn. np.: jesteś na prawo od ścieżki podejścia;
  • posiada tylko 40 kanałów pracy, co może być problemem przy kilku lotniskach mieszczących się niedaleko siebie;
  • jest ciągle zagrożony zakłóceniami ze strony rozgłośni pracujących na sąsiednich częstotliwościach;
  • ma wysokie wymagania co do lokalizacji, teren przed antenami musi być wyrównany, a odbicia sygnału od gruntu i budynków mogą powodować zakłócenia
  • koszt urządzeń ILS to ok. 4 miliony złotych (bez towarzyszącej infrastruktury)[9].

Między innymi z tych powodów prowadzone są prace nad nowymi systemami podejścia, takimi jak MLS (od ang. microwave landing system) albo CDGPS i innymi.

ILS w Polsce

Przypisy

  1. ↑ Lotnicze systemy nawigacyjne – ILS. [dostęp 2011-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)]. (pol.).
  2. ↑ Navigation Systems – Level 3, The Instrument Landing System. [dostęp 2011-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-17)]. (ang.).
  3. ↑ ILS CAT III na Lotnisku Chopina – Inwestycja w bezpieczeństwo, www.lotnisko-chopina.pl [dostęp 2016-01-31]
  4. ↑ Z. Kunicka, Rola radionawigacji i systemów naprowadzania w kontekście bezpieczeństwa ruchu lotniczego i przepustowości portu, Politechnika Gdańska, s. 4-6 [dostęp 2013-02-5]
  5. ↑ Mechet Charles-Henri, Poirier Jean-Paul, Husson Jean-Claude, Znaczenie systemu Galileo dla suwerenności Europy, w: System nawigacyjny Galileo – aspekty strategiczne, naukowe i techniczne, Warszawa 2006, s. 37-38
  6. ↑ Airbus – Flight Operations Support & Line Assistance, CAT II/CAT III Operations. skybrary.aero. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-07)]. [dostęp 2013-02-5]
  7. ↑ Załącznik 6 – Eksploatacja statków powietrznych
  8. ↑ ILS-Instrument Landing System, www.aircraft.cba.pl. aircraft.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-16)]. [dostęp 2013-02-5]
  9. ↑ Magdalena Bożko: Lotnisko w Świdniku: PAŻP ogłosiła przetarg na system ILS. www.dziennikwschodni.pl, 2012-05-30. [dostęp 2016-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-06)].
  10. ↑ Lotnisko w Radomiu będzie miało system ILS [online] [dostęp 2023-05-19] (pol.).
  11. ↑ Justyna Urbaniak, Lublin z systemem ILS II kategorii jako 5 lotnisko w kraju [online], rynekinfrastruktury.pl, 22 sierpnia 2016 [dostęp 2016-08-30].
  12. ↑ Niższe minima do startu i lądowania | Blog lotniczy Katowice Airport [online], blog.katowice-airport.com [dostęp 2016-09-20].
  13. ↑ Lotnisko Chopina z ILS-em trzeciej kategorii. [dostęp 2018-03-30]. (pol.).
  14. ↑ CAT III ILS dla lotniska Gdańsk (EPGD) - ULC [online], ulc.gov.pl [dostęp 2021-01-21].