Hurma kaukaska (Diospyros lotus) - nazywana również hebankiem jagodowym i hebanowcem pospolitym (ta nazwa jest nieprawidłowa) – gatunek rośliny z rodziny hebankowatych. Występuje w Azji Mniejszej, na Zachodnim Zakaukaziu[4], w południowym Azerbejdżanie[5], Iranie, Afganistanie, Nepalu, Pakistanie, Chinach, Korei, w uprawie również w innych rejonach[6].
Morfologia
Zwykle krzew lub drzewo o wysokości do 5-10 metrów (rzadko do 20 m). Jednak w Górach Tałyskich na pograniczu Azerbejdżanu i Iranu, gdzie hurma tworzy miejscami okazałe lasy, osobniki liczące ok. 100 lat osiągają 28 m wysokości i 50 cm średnicy, a zdarzały się i okazy sięgające 40 m wysokości i 80 cm średnicy[5].
Liście podługowate lub podłużnie eliptyczne, owłosione i całobrzegie. Roślina dwupienna, kwiaty rozmieszczone po kątach liści, żeńskie pojedynczo, męskie po 3 sztuki. Korona kwiatowa zielonkawa, dzwonkowata.
Owocem jest kulista jagoda średnicy 1,5 - 2 cm w kolorze początkowo zielonym, następnie pomarańczowym, a w końcu niebieskoczarnym z matowym nalotem[5]. Owoce niedojrzałe są cierpkie (zawierają dużo taniny, nadają się do spożycia po uprzednim sparzeniu), dojrzałe (najlepiej przemrożone) bardzo smaczne, słodkie i soczyste[5]. Zwane są figami kaki.
Zastosowanie
Drewno żółtawe, mocne, sprężyste, znane na rynku pod nazwą "zielonego drzewa hebanowego"[5]. Wykorzystywane jest na wyroby tokarskie. Owoce spożywane są jako świeże, suszone lub w postaci dżemów, wytwarza się z nich soki i wina[5]. Wywar z roślin używany jest do produkcji pokostów.
Jest jednym z gatunków, które są utożsamiane z antycznym opisem drzewiastego lotosu[7].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
- ↑ Diospyros lotus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Berg L. S.: Przyroda ZSRR, tłum. Skirgiełło Alina, Straszewska Katarzyna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 248
- ↑ a b c d e f Zawierucha Borys: Reliktowe lasy Tałysza, w: "Poznaj świat" R. XXII, nr 11 (264), listopad 1974, s. 3-8
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
- ↑ PiotrP. Panek PiotrP., Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19] .
Bibliografia
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. Brak numerów stron w książce
Identyfikatory zewnętrzne:
