Ten artykuł dotyczy pasma górskiego w Chinach. Zobacz też: Huangshan – miasto w Chinach.

Huang Shan
黄山

dosł. „Góry Żółte”

Krajobraz Huang Shan
Kontynent	Azja
Państwo	Chińska Republika Ludowa
Najwyższy szczyt	Lianhua Feng („Szczyt Lotosu”, 1864 m n.p.m.[1][2])
Długość	ok. 250 km
Informacje w Wikipodróżach

Góry Huang Shan^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Chiny
Typ	mieszany
Spełniane kryterium	II, VII, X
Numer ref.	547
Region[b]	Azja i Pacyfik
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1990 na 14. sesji
Położenie na mapie Chin Góry Huang Shan
30°07′30″N 118°10′00″E/30,125000 118,166667
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Huang Shan (chiń. upr. 黄山; chiń. trad. 黃山; pinyin Huáng Shān; dosł. „Góry Żółte”^[1]) – pasmo górskie w południowej części prowincji Anhui we wschodnich Chinach. Zostały zbudowane z mas skalnych, wypiętrzonych z dna pradawnego morza w erze mezozoicznej, około 100 milionów lat temu, natomiast sama rzeźba gór jest wynikiem działalności lodowców w czwartorzędzie. Najbujniejsza roślinność występuje poniżej 1100 m n.p.m., a drzewa rosną do górnej granicy lasu na wysokości 1800 m n.p.m.

Obszar słynie z krajobrazów, wschodów słońca, granitowych szczytów o osobliwych kształtach, charakterystycznego gatunku sosny Pinus hwangshanensis, gorących wiosen, śnieżnych zim i zjawiska morza mgieł. Góry Huang Shan są częstym tematem w chińskim malarstwie i literaturze, a także nowoczesnej fotografii. Zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO i stanowią jedno z głównych miejsc turystycznych w Chinach. Rejon Huang Shan znany jest również z chińskiej herbaty wysokiej jakości, jak Huangshan Maofeng, czy Keemun^[3].

Pasmo Huang Shan ciągnie się na przestrzeni ok. 250 km, z południowego zachodu na północny wschód, od obszaru na północ od jeziora Poyang, aż do powiatu Guangde koło Xuancheng (na pograniczu prowincji Anhui i Jiangsu). Średnia wysokość pasma wynosi nieco ponad 1000 m n.p.m. Równolegle do głównego pasma, między Huang Shan a południowym brzegiem Jangcy leży niższe pasmo gór Jiuhua. Pasmo tworzy dział wód między zlewniami Jangcy i Xin’an Jiang^[4].

W Huang Shan znajduje się 77 szczytów powyżej tysiąca metrów, dwa jeziora, trzy wodospady i 24 strumienie^[5]. Trzy najwyższe i najbardziej znane góry to: Lianhua Feng („Szczyt Lotosu”, 1864 m n.p.m.), Guangming Ding („Szczyt Światła”, 1840 m n.p.m.) i Tiandu Feng („Stolica Nieba”, 1829 m n.p.m.)^[1][2]. Powierzchnia obszaru światowego dziedzictwa UNESCO wynosi 154 km², a jego otuliny – 142 km²^[6]. Góry powstały w mezozoiku, około 100 milionów lat temu, kiedy na skutek wypiętrzenia się mas skalnych zniknęło pradawne morze^[7]. Później, w okresie czwartorzędu, krajobraz rzeźbiły lodowce^[7].

Góry Huang Shan słyną ze wschodów słońca^[8], sosen^[9], „osobliwie wystających granitowych szczytów”^[2] i widoków na chmury, które dotykają zboczy przez ponad 200 dni w roku^{[1][9][2][10]}.

Roślinność Huang Shan zmienia się wraz z wysokością. Obszar poniżej 1100 m n.p.m. pokrywa las wilgotny. Od 1100 m n.p.m. aż do granicy drzew na wysokości 1800 m n.p.m. rozciąga się las liściasty. Powyżej występuje piętro alpejskie o zróżnicowanej roślinności zielnej. Reprezentowana jest tutaj jedna trzecia rodzin mszaków i ponad połowa rodzin paprotników spotykanych w Chinach. Od gór Huang Shan pochodzi nazwa gatunku sosny Pinus hwangshanensis, postrzeganego jako przykład żywotności, gdyż bardzo dobrze się rozwija, wyrastając prosto ze skał^[7]. Wiele sosen rosnących na tym obszarze ma ponad 100 lat i posiada własne nazwy (przykładem może być Ying Ke czyli „Sosna Witająca Gości”, której wiek szacuje się, według różnych źródeł, na od 800^[5] do ponad 1500 lat^[2]). Sosny różnią się znacznie pod względem kształtu i wielkości, a najbardziej zakrzywione uznaje się za najciekawsze^[10]. W górach tych występuje 240 gatunków mszaków, 100 gatunków paprotników i ok. 1450 gatunków innych roślin^[11].

Wilgotny klimat obszaru sprzyja uprawie herbaty^[12], stąd Huang Shan nazwano „jednymi z najważniejszych chińskich gór porośniętych herbatą”^[13]. Huangshan Maofeng to znana lokalna odmiana zielonej herbaty^[14].

Z górskich wierzchołków można często podziwiać zalegającą poniżej powłokę chmur. Ze względu na jej podobieństwo do oceanu widoki te nazywa się ogólnie „morzem mgieł” (chiń. upr. 云海; pinyin yúnhǎi^[12]) lub „morzem Huangshan”^[10]. Wiele z nich znanych jest też pod bardziej szczegółowymi określeniami, takimi jak „Morze Północne” czy „Morze Południowe”^[10]. Jeden z pisarzy ocenił widok na chmury w Huang Shan w następujący sposób:

Charakterystyczne dla gór Huang Shan są także wyjątkowe efekty świetlne, na przykład wschody słońca, których obejrzenie uznaje się za „obowiązkowy” punkt pobytu w tym rejonie^[8]. Innym znanym zjawiskiem jest tzw. „światło Buddy” (chiń. upr. 佛光; pinyin fóguāng)^[5], pojawiające się średnio kilka razy w miesiącu^[15]. Ponadto w paśmie Huang Shan występują wielorakie gorące źródła. Większość z nich położona jest u podnóża szczytu „Fioletowa Chmura”. Woda, której temperatura wynosi przez cały rok 42 °C^[16], charakteryzuje się wysokim stężeniem węglanów. Mówi się też, że pomaga w zapobieganiu chorobom skóry, stawów i nerwów^[7].

Góry Huang Shan zostały sfałdowane około 100 milionów lat temu, a ich formacje skalne powstały w wyniku zlodowacenia plejstoceńskiego^[7].

Za panowania dynastii Qin pasmo znane było jako Yi Shan („Góra Yi”). W 747 roku n.e. dekretem cesarskim zmieniono jego nazwę na Huang Shan („Góry Huang”, dosł. „Góry Żółte”)^[17]. Powszechnie przyjmuje się, że nazwa ta powstała na cześć Huang Di („Żółtego Cesarza”), legendarnego cesarza Chin i mitycznego przodka Chińczyków Han^[18]. Legenda głosi, że góry Huang Shan były miejscem, z którego Żółty Cesarz wzniósł się do nieba. Według innego podania, „kształtował on w tych górach swój charakter, doskonalił pigułki nieśmiertelności i tym samym dał górom swoje imię”. Pierwsze użycie nazwy „Huang Shan” przypisuje się chińskiemu poecie Li Bai. W starożytności pasmo Huang Shan było raczej niedostępne i mało znane. Jednak zmiana nazwy w 747 roku stała się prawdopodobną przyczyną wzrostu zainteresowania tym rejonem. Od tego czasu góry są często odwiedzane, zbudowano tu wiele świątyń^[17]. Inną przyczyną mógł być fakt, że w tym okresie założył tam swoją świątynię mistrz chan, Zhiman (później przekształconą w klasztor Xiangfu)^[4].

Charakterystyczne dla pasma Huang Shan są kamienne schody^[2] wyżłobione w zboczach gór. Na całym obszarze może być ponad 60 000 stopni. Dokładna data rozpoczęcia pracy nad schodami jest nieznana, ale przyjmuje się, że mogą mieć ponad 1500 lat^[19].

Na przestrzeni wieków nazwano cały szereg malowniczych miejsc i elementów środowiska Huang Shanu^[10]. Z wieloma nazwami wiążą się pewne historie. Na przykład jedna z legend mówi o mężczyźnie, który nie wierzył w opowieści o uroku Huang Shanu. Udał się więc w góry, aby zobaczyć je na własne oczy i niemal od razu przekonał się o ich pięknie. Jeden ze szczytów, które ponoć odwiedził, nazwano Shixin (始信), co oznacza mniej więcej „uwierzyć”^[10].

W 1982 roku Rada Państwa Chińskiej Republiki Ludowej uznała Huang Shan za „miejsce o pięknych widokach i historycznym znaczeniu”^[17]. W 1990 roku góry wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO za ich krajobrazy oraz za rolę, jaką odgrywają, będąc siedliskiem rzadkich i zagrożonych gatunków^[9].

W 2002 roku Huang Shan nazwano „siostrzaną górą” szczytu Jungfrau w Alpach Szwajcarskich^[2].

Huang Shan nie należą do Wu Yue, „Pięciu Wielkich Gór Chin” (są to: Tai Shan na wschodzie, Heng Shan na północy, Hua Shan na zachodzie, Song Shan w centrum i Heng Shan na południu kraju), lecz mimo to uznawane są za jedne z najpiękniejszych chińskich gór^[5]. Od czasu, gdy XVII-wieczny podróżnik i geograf Xu Xiake opisał ich piękno w swoim dziele, w Chinach zaczęło krążyć powiedzenie: „Kto zobaczył Wu Yue, nie ma powodu oglądać innych gór; kto obejrzał Huang Shan, nie ma powodu oglądać nawet Wu Yue”^[5].

Renoma gór Huang Shan bierze się w dużej mierze z ich znaczenia w chińskiej sztuce i literaturze^[20]. Poza inspirowaniem takich poetów jak Li Bai^[6][8], stanowią od dawna częsty temat poezji i sztuki, zwłaszcza chińskiego malarstwa tuszem^[17], a ostatnio także fotografii^[1]. W sumie od początku rządów dynastii Tang do końca panowania dynastii Qing napisano o nich ponad 20 000 wierszy, dały też nazwę stylowi w malarstwie^[2][10]. Na skałach gór wyryto ponad 200 inskrypcji^[5]. Góry Huang Shan pojawiają się również we współczesnych dziełach. James Cameron, reżyser filmu Avatar z 2009 roku, wymienił je jako jedno ze źródeł inspiracji w tworzeniu fikcyjnego świata swojej produkcji^[21].

Ponadto ze względu na różnorodność flory i fauny pasmo Huang Shan od dawna jest miejscem badań naukowych. Na początku XX wieku geologia i roślinność tego rejonu były przedmiotem licznych prac badawczych prowadzonych przez naukowców zarówno z Chin, jak i z zagranicy^[17]. Pod koniec tego wieku miały tu miejsce badania terenowe nad lokalnym gatunkiem małpy, makakiem tybetańskim^[22].

Góry Huang Shan są głównym celem turystycznym w Chinach^[1][8]. W 2007 roku odwiedziło je ponad 15 milionów turystów^[23]. Podnóże gór ma kolejowe i lotnicze połączenie z Szanghajem^[1]. Dostać można się tam również z takich miast, jak Hangzhou, czy Wuhu^[24]. W 1990 roku przyjezdni oraz pracownicy obiektów turystycznych mogli korzystać z ponad 50 kilometrów ścieżek prowadzących do miejsc widokowych^[17]. Znajdują się tam też kolejki linowe, używane przez turystów, by dostać się bezpośrednio z podnóża gór na jeden ze szczytów^[1]. Noclegi na terenie Huang Shan oferują hotele i pensjonaty^[1][17]; wielu gości wędruje pod górę, spędza noc na którymś szczycie, aby obejrzeć wschód słońca, po czym następnego dnia schodzi inną drogą^[8]. Obszar jest sklasyfikowany jako AAAAA (najwyższy poziom) przez Chińską Narodową Administrację Turystyczną^[25].

Położone u stóp Huang Shan wioski Xidi i Hongcun mają zabytki typowej dla Anhui architektury, pochodzące z okresu dynastii Ming i Qing^[5].

Hotele, restauracje i pozostałe obiekty infrastruktury turystycznej, położone wysoko w górach są obsługiwane i zaopatrywane przez tragarzy. Wnoszą oni potrzebne środki na górę: ładunek zawieszają na długie drągi (koromysła), które opierają na ramionach lub plecach. Pozwala im to na utrzymanie równowagi^[26].

• Święte góry chińskie

• Ken Bernstein: China pocket guide. JD Brown; Richard Wallis (red.). Berlitz Publishing Company, 1999. ISBN 2-8315-7049-2. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Cao Nanyan: China: World Heritage Sites. Beijing: China Architecture and Building Press, 2003. ISBN 0-7607-8685-2. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Guo Changjian, Song Jianzhi: World Heritage Sites in China. 五洲传播出版社 (wydawnictwo Wuzhou), 2003. ISBN 7-5085-0226-4. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Mary Lou Heiss, Robert J. Heiss: The Story of Tea. Ten Speed Press, 2007. ISBN 1-58008-745-0. (ang.).
• Zhang Yongfu, Yuchu Wu, Liu Bingsheng: Huangshan Mountains. China Travel and Tourism Press, 1998. ISBN 7-5032-1520-8. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Hideshi Ogawa, Akie Yanagi: Wily Monkeys: Social Intelligence of Tibetan Macaques. Trans Pacific Press, 2006. ISBN 1-920901-97-3. (ang.).

• Opis Huangshan (ang.) autorstwa Komitetu Zarządzającego Huangshan
• Przewodnik po Huangshan. huangshantour.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-31)]. (ang.) autorstwa Huangshan China International Travel Service