Hipsylofodonty (Hypsilophodontidae) były niewielkimi (ok. 1–2 m), przystosowanymi do szybkiego biegu, dwunożnymi zwierzętami. Znane z terenów obu Ameryk, Azji, Australii od środkowej jury do późnej kredy. początkowo hypsilofodonty traktowano jako grupę naturalną[1][2], jednak nowsze badania[3][4][5][6][7][8] dowodzą ich parafiletyczności. Według niektórych badań część[9][10], być może nawet większość[11] taksonów tradycyjnie zaliczanych do Hypsilophodontidae nie należy nawet do Ornithopoda. Obecnie jedynym dinozaurem, który z pewnością należy do Hypsilophodontidae, jest Hypsilophodon. Terminu „hypsilofodony” używa się czasem jako potocznego określenia bazalnych, nie tworzących kladu ornitopodów.
Został on utworzony na podstawie wyników analizy Normana i innych (2004)[7]. Również badania Weishampela i współpracowników (2003) dały bardzo podobne rezultaty[6]. Poniższe ważne rodzaje bazalnych ornitopodów nie zostały uwzględnione w badaniu:
Kilka nowszych badań jak Butlera (2005)[9], Barreta i innych (2005)[12], Xu i współpracowników[13] oraz Butlera i innych (2007)[10] dało inne wyniki. Jednakże różnią się one w każdej z nich, a więc filogeneza bazalnych ornitopodów jest słabo poznana. Najprawdopodobniej jednak tescelozaur, bugenazaura i parksozaur są blisko ze sobą spokrewnione. Zdaniem Varricchio i innych (2007) oryktodrom tworzy z klad z orodromem i zefirozaurem[8].
Paleobiologia
Bazalne ornitopody były niewielkimi, przystosowanymi do szybkiego biegu roślinożernymi zwierzętami[7]. Niekiedy nieformowalnie porównuje się je do gazeli. Istnieją dowody, że jeden z nich – oryktodrom – kopał jamy w celu odchowu potomstwa[8]. Dowody na kopanie jam przez bazalne ornitopody znaleziono także w nieco starszych osadach Wiktorii (Australia)[14].
Przypisy
↑Sues, Hans-Dieter; and Norman, David B. (1990). „Hypsilophodontidae, Tenontosaurus, Dryosauridae”. w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). The Dinosauria (1st ed.). Berkeley: University of California Press. s. 498–509. ISBN 0-520-06727-4.
↑Weishampel, David B.; and Heinrich, Ronald E. (1992). „[1]. Systematics of Hypsilophodontidae and Basal Iguanodontia (Dinosauria: Ornithopoda)”. Historical Biology 6: 159–184.
↑Scheetz, Rodney D. (1998). „Phylogeny of basal ornithopod dinosaurs and the dissolution of the Hypsilophodontidae”. Journal of Vertebrate Paleontology18 (3, Suppl.): p. 75A.
↑Winkler, Dale A.; Murry, Phillip A.; and Jacobs, Louis L. (1998). „The new ornithopod dinosaur from Proctor Lake, Texas, and the deconstruction of the family Hypsilophodontidae”. Journal of Vertebrate Paleontology'18 (3, Suppl.): p. 87A.
↑Buchholz, Peter W. (2002). „Phylogeny and biogeography of basal Ornithischia”. The Mesozoic in Wyoming, Tate 2002. Casper, Wyoming: The Geological Museum, Casper College. s. 18–34.
↑ abWeishampel, David B.; Jianu, Coralia-Maria; Csiki, Z.; and Norman, David B. (2003). „Osteology and phylogeny of Zalmoxes (n.g.), an unusual euornithopod dinosaur from the latest Cretaceous of Romania”. Journal of Systematic Palaeontology1 (2): 1–56. doi:10.1017/S1477201903001032.
↑ abcNorman, David B.; Sues, Hans-Dieter; Witmer, Larry M.; and Coria, Rodolfo A. (2004). „Basal Ornithopoda”. w Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. s. 393–412. ISBN 0-520-24209-2.
↑ abcVarricchio, David J.; Martin, Anthony J.; and Katsura, Yoshihiro (2007). „First trace and body fossil evidence of a burrowing, denning dinosaur”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences274: 1361–1368. doi:10.1098/rspb.2006.0443.
↑ abButler, Richard J.; Smith, Roger M.H.; and Norman, David B. (2007). „A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences274: 2041. doi:10.1098/rspb.2007.0367.
↑ abButler, Richard J.; Upchurch, Paul; and Norman, David B. (2008). „The phylogeny of the ornithischian dinosaurs”. Journal of Systematic Palaeontology6 (1): 1–40. doi:10.1017/S1477201907002271.
↑Clint A. Boyd. Addressing the ‘hypsilophodontid’ problem in analyses of basal ornithischian relationships: new taxa, new data, new hypothesis. „Society of Vertebrate Paleontology 72nd Annual Meeting Program and Abstracts”, s. 67, 2012. (ang.).
↑Barrett, Paul M.; Butler, Richard J.; and Knoll, Fabian (2005). „Small-bodied ornithischian dinosaurs from the Middle Jurassic of Sichuan, China”. Journal of Vertebrate Paleontology 25 (4): 823–834. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0823:SODFTM]2.0.CO;2.
↑Xu X.; Forster, C.A.; Clark, J.M.; and Mo J. (2006). „A basal ceratopsian with transitional features from the Late Jurassic of northwestern China”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences273: 2135–2140. doi:10.1098/rspb.2006.3566.
↑Martin, A.J. (2009). „Dinosaur burrows in the Otway Group (Albian) of Victoria, Australia, and their relation to Cretaceous polar environments”. Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2009.06.003.
