Hipolit Rzymski, cs. Muczenik Ippolit (ur. przed 170, zm. w 235 na Sardynii[1]) – pisarz wczesnego Kościoła, prezbiter, męczennik, ojciec i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego[2]; antypapież w latach 217–235[3].
Życiorys
Hipolit urodził się prawdopodobnie w Azji Mniejszej w drugiej połowie II wieku[3]. Focjusz opisuje go w swej księdze „Biblioteka” (kod. 121) jako ucznia Ireneusza z Lyonu, który miał być uczniem Polikarpa[2]. Z tekstu można wywnioskować, że sam Hipolit dawał to do zrozumienia, choć nie można być tego do końca pewnym[4]. Przybył do Rzymu za pontyfikatu papieża, Wiktora I i tam otrzymał święcenia kapłańskie[2]. Wszedł w konflikt z papieżami swego czasu i przez jakiś czas był przywódcą osobnej grupy w Kościele. Z tego powodu jest czasem uznawany za antypapieża, ale zmarł śmiercią męczeńską pojednany wcześniej z Kościołem[3].
Jako prezbiter kościoła w Rzymie, za pontyfikatu papieża Zefiryna, wyróżniał się wiedzą i elokwencją. To właśnie w tym czasie Orygenes, wtedy młody człowiek, słuchał jego homilii[5]. Był jednym z teologów aktywnie występujących przeciw nauczaniu sabelian[3]. Odmówił zaakceptowania nauczania papieża Zefiryna, a jego następcę, Kaliksta I (217–222), oskarżył o sprzyjanie herezji chrystologicznej monarchian, a także o osłabianie morale Kościoła przez zbytnią pobłażliwość w przyjmowaniu z powrotem na łono Kościoła ludzi wyłączonych za popełnienie ciężkich grzechów, jak zabójstwo, cudzołóstwo itp[2]. W tym czasie wydaje się, że pozwolił (lub nakazał[2]) się wybrać w charakterze alternatywnego biskupa Rzymu i kontynuował krytykę wobec kolejnych papieży Urbana (222–230) i Poncjana (230–235)[4]. W Chronicon Paschale znajduje się jedna mała wzmianka, iż siedziba Hipolita znajdowała się w Portus koło Rzymu. Był to rodzaj schizmy.
W czasie prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Maksymina Traka został zesłany razem z ówczesnym papieżem Poncjanem w 235 r. na Sardynię, gdzie obaj dostojnicy pojednali się i zginęli[3].
Najprawdopodobniej ciała obu zesłańców 13 sierpnia 236 r. przewiezione zostały do Rzymu i tam pogrzebane (Hipolita pochowano na cmentarzu przy Via Tiburtina)[2].
Papież Damazy I (pontyfikat: 366-384) – poświęcił mu epigram, a Prudencjusz w dziele „Peri stephanon” w jednym z hymnów barwnie opisał jego śmierć.
W 1551 r. znaleziono na cmentarzu przy Via Tiburtina marmurowy posąg siedzącego mężczyzny[2]. Z tyłu siedziska wygrawerowane były tytuły licznych pism – był to posąg św. Hipolita. Za czasów Piusa IX przeniesiono go do Pałacu Laterańskiego.
Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 13 sierpnia[3]. Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 13/26 sierpnia[c], tj. 26 sierpnia według kalendarza gregoriańskiego.
Dzieła
Hipolit pisał w języku greckim. Opracował sposób obliczania terminu Wielkanocy[6]. Jego dzieła obejmują takie dziedziny jak: egzegezę, homilie, apologetykę i polemiki, kroniki i prawo kościelne. Do naszych czasów dotarły jednak w szczątkowej formie i nie można właściwie ocenić ich poziomu literackiego i intelektualnego.
Jego dorobek obejmuje:
- komentarz do księgi proroka Daniela
- komentarz do „Pieśni nad Pieśniami”
- komentarz O Księdze Rodzaju, wyd. angielskie: Hyppolitus: On Genesis (1). Stewart Dingwall Fordyce Salmond (oprac.). New York. Seria: Ante-Nicene Fathers vol. V. (ang.). Brak numerów stron w książce
- Syntagma – traktat o herezji
- traktat „Odparcie wszelkich herezji” Confutatio, (inny tytuł Philosophumena) skierowany do pogan, żydów i gnostyków; księgi 4–10 tego dzieła znaleziono na Górze Atos. Zostały opublikowane w Oksfordzie w 1851 r. przez E. Millera pod tytułem Philosophumena jako dzieła Orygenesa. J.J. I. von Döllinger wykazał, że są one autorstwa Hipolita[4]
- „Kroniki” obejmujące dzieje od stworzenia świata do 234 r. (były one podstawą wielu innych kronik pisanych na Wschodzie i Zachodzie)
- „Tradycja apostolska” – zachowane jedynie w przekładach koptyjskim, arabskim i egipskim źródło wiedzy o dawnej liturgii rzymskiej. Anafora eucharystyczna Hipolita, została wydana, w: Wieczerza mistyczna : anafory eucharystyczne chrześcijańskiego Wschodu / wybór, wstęp, przekł. [z grec., fr., łac.] i przypisy Henryk Paprocki
- Przeciw Noetosowi w: Trójca Święta. St. Kalinkowski (przekład), Henryk Pietras SJ (wprowadzenie i oprac.). Kraków: WAM, 1997, seria: Źródła Myśli Teologicznej 4. ISBN 83-7097-305-1. Brak numerów stron w książce
- O Chrystusie i Anty-chrystusie (antychryst) – zachowane w całości dzieło dogmatyczne. Powstało prawdopodobnie podczas prześladowania chrześcijan za panowania Septymiusza Sewera ok. 202 roku. Dzieło jest ubogacone opisem wydarzeń, które będą miały miejsce przed końcem świata. Wydanie angielskie: Hyppolitus: Treatise on Christ and Antichrist. Stewart Dingwall Fordyce Salmond (oprac.). New York. Seria: Ante-Nicene Fathers vol. V. (ang.). Brak numerów stron w książce
Antypapież a biskupi Rzymu
Biskupi Rzymu, za pontyfikatu których Hipolit był antypapieżem:
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ Hipolit Rzymski, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-03-11] .
- ↑ a b c d e f g John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 28-29. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d e f Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 18. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c Por. Hippolitus, St.. W: The Oxford Dictionary of the Christian Church. s. 652-653.
- ↑ Por. Hieronim ze Strydonu De Viris Illustribus # 61; Euzebiusz z Cezarei, Historia Ecclesiastica VI. 14, 10.
- ↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 85/87. ISBN 83-7097-464-3.
Bibliografia
- Hippolitus, St.. W: The Oxford Dictionary of the Christian Church. F. L. Cross, E.A. Livingstone (red.). Londyn: Oxford University Press, 1974, s. 652-653. ISBN 0-19-211545-6.
- St. Hippolytus of Rome. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- ↑ Celestyn II ostatecznie nie objął urzędu. Od czasów badań Mercatiego zaliczany do antypapieży, jednak we współczesnej historiografii klasyfikacja ta jest kwestionowana i proponuje się określać go jako „papież elekt”
