Hericium

Soplówka
Ilustracja
Soplówka jodłowa Hericium alpestre
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

soplówkowate

Rodzaj

soplówka

Nazwa systematyczna
Hericium Adans. ex Pers.
Neues Mag. Bot. 1: 109 (1794)
Typ nomenklatoryczny

Hericium coralloides (Scop.) Pers.

Multimedia w Wikimedia Commons
Soplówka jeżowata Hericium erinaceu

Hericium Pers. (soplówka) – rodzaj grzybów z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[1].

Charakterystyka

Grzyby saprotroficzne lub słabe pasożyty, które rozwijają się w drewnie i owocnikują na jego powierzchni powodując białą zgniliznę. Owocniki rozpostarte, występujące pojedynczo lub kępkami. Hymenofor hydnoidalny, kolce długie, niekiedy rozgałęzione[2]. System strzępkowy monomityczny, strzępki ze sprzążkami. Obecne gleocystydy. Podstawki maczugowate z 4 sterygmami i sprzążką bazalną. Bazydiospory elipsoidalne, lekko pomarszczone lub granulkowate, amyloidalne[3].

Hericium charakteryzuje się łatwym do rozpoznania dużym, mięsistym i hydnoidalnym owocnikiem, mikroskopowo obecnością gleocystyd i amyloidalnych bazydiospor o powierzchni ornamentowanej. Jest morfologicznie blisko spokrewniony z Climacodonem, ale ten ostatni różni się nieamyloidalnymi bazysiosporami[3].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum

Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Taksonomia

Rodzaj ten został pierwotnie (poprawnie według kodeksu ICN) zdiagnozowany jako Martela przez Michela Adansona w drugim tomie „Familles des plantes” z 1763 r.[4] Prawdopodobnie o ten sam takson chodziło Giovanniemu Scopoli w 1772, kiedy opisał rodzaj Manina i zaliczył do niego 7 gatunków: Manina cauliflora, M. columnaris, M. cordiformis, M. crispa, M. flagellum, M. muscoides i M. ramosissima[5]. Nazwy Hericium po raz pierwszy użył Christiaan Persoon w 1794. Zaliczono wtedy do niego jeden gatunek, Hericium coralloides[6]. W 1797 r. Persoon zalicza do tego rodzaju 10 gatunków: H. clathroides, H. coralloides, H. abietinum, H. flagellum, H. nudicaule, H. muscoides, H. caput-medusae, H. erinaceus, H. hystrix i H. echinus (większość z nich jest dziś klasyfikowana jako dwa gatunki)[7]. Elias Fries w pracy zatwierdzającej – „Systema mycologicum” z 1821 – odmówił rangi tego taksonu i opisał go jako ówczesne plemię Merisma w rodzaju Hydnum[8]. Do początku XX wieku opisano kilkadziesiąt odrębnych gatunków należących do tego rodzaju, obecnie wiele z nich zostało utożsamionych z dwoma: H. coralloides i H. erinaceus, a kilkanaście nie zostało zweryfikowanych obecnie.

W 1912 r. Howard Banker opublikował wyniki badań nad taksonomią rodzaju Manina, w których wykazywał potrzebę przywrócenia tego opisanego w 1772 r. rodzaju, zaś Hericium i Medusina uznał za późniejsze synonimy. Oprócz podanych przez Scopoliego gatunków Manina flagellum i M. cordiformis, zaliczył do tego rodzaju także M. caput-ursi, M. coralloides i M. schiedermayeri[9].

Synonimy

Dryodon Quél. ex P. Karst., Friesites P. Karst., Hericium Fr., Hericius Juss., Manina Scop. ex Banker, Martela Adans., Martella Endl., Medusina Chevall[10]. Polską nazwę – soplówka – podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. (wcześniej niektóre gatunki zwano kolczakami)[11].

Gatunki

Wykaz gatunków i nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[14]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[11].

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-03] (ang.).
  2. ↑ E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  3. ↑ a b Genera of corticioid fungi: keys, nomenclature and taxonomy, „Studies in Fungi”, 5 (1), 2020, s. 215–216, DOI: 10.5943/sif/5/1/12 [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  4. ↑ M. Adanson, Familles des plantes, t. 2, 1763, s. 5.
  5. ↑ G.A. Scopoli, Dissertationes ad scientiam naturalem pertinentes, 1772.
  6. ↑ C.H. Persoon, Neuer Versuch einer systematischen Eintheilung der Schwamme, „Neues Magazin für die Botanik”, 1794, s. 109 (niem.).
  7. ↑ C.H. Persoon, Commentatio de Fungis Clavaeformibus, 1797, s. 23–28.
  8. ↑ E.M. Fries: Systema mycologicum. T. I. 1821, s. 71, 408–410.
  9. ↑ H.J. Banker, Type studies in the Hydnaceae – I. The genus Manina, „Mycologia”, 4, 1912, s. 271–278 (ang.).
  10. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  11. ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 297, 298, ISBN 83-89648-09-1.
  12. ↑ W. Wojewoda podaje tę nazwę dla synonimu Creolophus cirhatus.
  13. ↑ Inni autorzy, m.in. Persoon (1801), Wojewoda (2003), MycoBank (2013) i inni współcześni, uznają go za synonim H. coralloides.
  14. ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).