H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych – przedsiębiorstwo produkujące pojazdy szynowe założone w 1920 w Poznaniu. W 1997 spółka przyjęła obecną nazwę i weszła w skład grupy H. Cegielski – Poznań, a od 2010 jej wyłącznym akcjonariuszem i właścicielem jest Agencja Rozwoju Przemysłu.
W 1926 fabrykę opuścił pierwszy ciężki parowóz towarowy serii Ty23. Do 1932 powstały 164 sztuki tej lokomotywy[5]. W 1927 natomiast na zamówienie Ministerstwa Komunikacji zaprojektowany został pierwszy całkowicie polski parowóz OKl27. Do 1933 wybudowano 122 jego egzemplarze[6].
Pod koniec lat 20. XX wieku tabor kolejowy stanowił produkcję pierwszoplanową zakładów. W 1928 uruchomiono budowę wagonów osobowych, a w 1930 fabrykę opuścił ich 100. egzemplarz. Zakłady wykonały także na specjalne zamówienie 10 wagonów restauracyjnych dla Paryża[5].
W 1930 Ministerstwo Komunikacji zamówiło w Zakładach Mechanicznych Hipolita Cegielskiego 9 parowych wagonów motorowych, które zbudowano rok później[7]. W 1934 skonstruowano pierwszą Luxtorpedę, a w 1936 pierwsze wagony sterownicze i doczepne dla jednostek elektrycznych. W 1937 powstały cztery lekkie elektrowozy EL.200 dla Warszawskiego Węzła Kolejowego oraz 10 wagonów tramwajowych dla Poznańskiej Kolei Elektrycznej[5].
Podczas II wojny światowej zakłady zostały przejęte przez niemiecki koncern zbrojeniowy Deutsche Waffen und Munitionsfabriken[4], nosiły nazwę DWM Posen i produkowały tabor na potrzeby III Rzeszy. 22 stycznia 1945 Niemcy opuścili fabrykę ewakuując cenniejsze obrabiarki i inne urządzenia, a 28 stycznia została ona ponownie zajęta, tym razem przez wojenną administrację radziecką. 8 lutego Zakłady Cegielskiego zostały przekazane Tymczasowemu Zarządowi Państwowemu[8].
W 1946 utworzono Zakłady Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań, a działająca w ich ramach fabryka taboru przyjęła nazwę Fabryka Wagonów. Do 1950 zbudowano w niej ponad 500 wagonów na potrzeby PKP, a w latach 1950-1960 wyprodukowano 2846 wagonów różnych typów dla ZSRR[5].
Na początku lat 60. zakłady wykonały krótką serię spalinowychwagonów silnikowych serii SN80[9]. W 1967 producent został przemianowany na Fabrykę Lokomotyw i Wagonów i rozpoczął budowę prototypowychspalinowozów typu 301D, a trzy lata później uruchomiono produkcję seryjną lokomotyw serii SP45[5]. W latach 1975–1977 w fabryce zbudowano dwa prototypowe spalinowozy serii SP47, a w latach 1974-1985 konstruowano lokomotywy serii SU46[9].
W 1977 produkcja spalinowozów została wstrzymana na rzecz elektrowozów. Do 1992 zakłady budowały lokomotywy serii ET41, EU07 i EM10[9].
W 1995 zakłady przekształcono w spółkę akcyjną[9], a w 1997 w ramach reorganizacji na bazie Fabryki Lokomotyw i Wagonów powstała niezależna spółka H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. należąca do grupy H. Cegielski – Poznań S.A.[5].
26 marca 2010 Agencja Rozwoju Przemysłu przejęła 100% udziałów spółki, stając się tym samym jej wyłącznym właścicielem[5].
inne usługi, takie jak produkcja stalowych i aluminiowych konstrukcji spawanych oraz kompletnych pudeł wagonów, szynobusów i tramwajów czy malowanie pojazdów szynowych i konstrukcji metalowych[17].
↑ abcdefghijklmH. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o.: Historia. fpspoznan.pl. [dostęp 2014-08-10]. (pol.).
↑ abBogdan Pokropiński. Parowóz tendrzak osobowy OKl27. „Rynek Kolejowy”. 5/2010, s. 84. Warszawa: TOR Wydawnictwo. ISSN1644-1958. (pol.).
↑ abZanim pojawiła się „lux-torpeda”. W: Bogdan Pokropiński: Lux-torpeda PKP. Wyd. drugie (zmienione). Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2007, s. 7-15. (pol.).
↑ abTomasz Roszak. Parowóz serii Ty42. „Świat Kolei”. 4/2003, s. 14-23. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962.
↑ abcdefghijklmProducenci taboru – HCP. W: Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw. Wyd. III, zmienione. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2007, s. 16. ISBN 978-83-920757-7-6. (pol.).
↑H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o.: Produkcja wagonów kolejowych. fpspoznan.pl. [dostęp 2014-08-10]. (pol.).
↑H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o.: Produkcja tramwajów. fpspoznan.pl. [dostęp 2014-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-13)]. (pol.).
↑H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o.: Produkcja wózków. fpspoznan.pl. [dostęp 2014-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-31)]. (pol.).
↑Pt47. W: Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2002, s. 98. ISBN 83-901902-6-5. (pol.).
↑TKt48. W: Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2002, s. 110. ISBN 83-901902-6-5. (pol.).
↑Bogdan Pokropiński. Polski parowóz towarowy PKP serii Ty51. „Rynek Kolejowy”. 5/2012, s. 76. Warszawa: TOR Wydawnictwo. ISSN1644-1958. (pol.).
↑Załącznik 2 – Lista fabryczna lokomotyw spalinowych produkcji HCP. W: Marek Ćwikła, Paweł Terczyński: Lokomotywy spalinowe produkcji HCP serii: SP45, SU46, SP47. Wyd. I. Poznań: Kolpress, 2004, s. 200-205. (pol.).
↑6. Lokomotywy typu 303D (SU46) – nowe koncepcje konstrukcyjne. W: Marek Ćwikła, Paweł Terczyński: Lokomotywy spalinowe produkcji HCP serii: SP45, SU46, SP47. Wyd. I. Poznań: Kolpress, 2004, s. 53-68. (pol.).
↑EW51, EW52. W: Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw. Wyd. III, zmienione. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2007, s. 78. ISBN 978-83-920757-7-6. (pol.).
↑ abcdefghijklmnopqr50-lecie produkcji wagonów osobowych w Zakładach H. Cegielski. „Trakcja i Wagony”. 1/1979. (pol.).brak numeru strony
↑Andrzej Etmanowicz. Pierwsze na PKP wagony 2 klasy z miejscami do leżenia standardu Z2, rodziny 123A. Część 1. Prototypy typu 134Aa. „Świat Kolei”. 10/2010, s. 14-19. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑Andrzej Etmanowicz. Pierwsze na PKP wagony 2 klasy z miejscami do leżenia standardu Z2, rodziny 123A. Część 2. Wagony typu 134Ab. „Świat Kolei”. 12/2010, s. 22-27. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑Andrzej Etmanowicz. Pierwsze seryjnie produkowane wagony 1 klasy standardu Z2 typu 139A na PKP (1). Wersje fabryczne bez klimatyzacji. „Świat Kolei”. 6/2010, s. 36-41. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑Andrzej Etmanowicz. Pierwsze seryjnie produkowane wagony 2 klasy standardu Z2 typu 136A na PKP. Część 1. Wersje fabryczne bez klimatyzacji. „Świat Kolei”. 12/2009, s. 24-29. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑Andrzej Etmanowicz. Pierwsze wagony klimatyzowane 1 klasy standardu Z2 typu 145A na PKP. „Świat Kolei”. 3/2009, s. 20-24. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑ abAndrzej Etmanowicz. Pierwsze wagony klimatyzowane 2 klasy standardu Z2 typu 144A i 144Aa na PKP. „Świat Kolei”. 5/2009, s. 38-43. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑ abcAndrzej Etmanowicz. Pierwsze na PKP wagony 1 klasy z przedziałami „business class” standardu Z2 typu 145Ab i standardu Z1 typu 145Ac. „Świat Kolei”. 12/2008, s. 24-29. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑ abAndrzej Etmanowicz. Pierwsze wagony bezprzedziałowe 1 klasy standardu Z1 na PKP typu 152A / 152Aa. „Świat Kolei”. 7/2008, s. 22-27. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962. (pol.).
↑ abAndrzej Etmanowicz. Pierwsze wagony bezprzedziałowe 2 klasy standardu Z1 na PKP typu 154A/154Aa. „Świat Kolei”. 10/2008, s. 22-27. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962.
↑ abcAndrzej Etmanowicz. Wagony sypialne PKP standardu Z1 typu 305Ad. „Świat Kolei”. 5/2008, s. 12-16. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962.
↑ abcdePojazdy. polskitabor.pl. [dostęp 2018-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-18)].
↑ abAndrzej Etmanowicz. Wagony osobowe standardu Z1 "nowej generacji" klasy pierwszej typu 156A (166A) oraz drugiej typu 156A (167A). „Świat Kolei”. 11/2014, s. 28-33. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962.
↑ abAndrzej Etmanowicz. Wagony osobowe drugiej klasy PKP Intercity typu 159A (165A) standardu Z1 "nowej generacji" z przedziałami na rowery. „Świat Kolei”. 7/2015, s. 26-29. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962.
↑105N/2. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Wyd. 1. Poznań: KOLPRESS, 2011, s. 96. ISBN 978-83-920784-6-3. (pol.).
↑123N. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Wyd. 1. Poznań: KOLPRESS, 2011, s. 83. ISBN 978-83-920784-6-3. (pol.).
↑118N Puma. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Wyd. 1. Poznań: KOLPRESS, 2011, s. 105. ISBN 978-83-920784-6-3. (pol.).
↑Paweł Terczyński, Krzysztof Zintel. Wagon spalinowy serii SN80. „Świat Kolei”. 8/2002, s. 10-17. Łódź: Emi-press. ISSN1234-5962.
↑3. Lokomotywa 301Da – Fiat staje do konkurencji. W: Marek Ćwikła, Paweł Terczyński: Lokomotywy spalinowe produkcji HCP serii: SP45, SU46, SP47. Wyd. I. Poznań: Kolpress, 2004, s. 25-30. (pol.).
↑ abcd4. Lokomotywy 301Db (SP45) – wreszcie produkcja seryjna. W: Marek Ćwikła, Paweł Terczyński: Lokomotywy spalinowe produkcji HCP serii: SP45, SU46, SP47. Wyd. I. Poznań: Kolpress, 2004, s. 31-44. (pol.).
↑7. Lokomotywy typu 302D (SP47) – niespełnione nadzieje Zakładów Cegielskiego. W: Marek Ćwikła, Paweł Terczyński: Lokomotywy spalinowe produkcji HCP serii: SP45, SU46, SP47. Wyd. I. Poznań: Kolpress, 2004, s. 69-80. (pol.).
↑Marek Rabsztyn. Tabor kolejowy na 73. Międzynarodowych Targach Poznańskich. „Technika Transportu Szynowego”. 6/2001, s. 10. Łódź: Emi-Press. ISSN1232-3829. (pol.).
↑Marek Malczewski. Salon Logistyki, Transportu i Spedycji Transporta 2008. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2008, s. 23-25. Łódź: Emi-Press. ISSN1232-3829. (pol.).
↑Karol Wach: Pora na InnoTrans. infotram.pl, 2008-09-23. [dostęp 2014-08-10]. (pol.).