Początki piłki ręcznej w OpoluGwardek – maskotka Gwardii
W 1957 w Gwardii Opole powstał zespół piłki ręcznej siedmioosobowej. W 1962 wywalczył on awans do I ligi. W debiutanckim sezonie w najwyższej klasie rozgrywkowej zajął 4. miejsce. W sezonie 1963/1964 opolski zespół prowadzony przez Edwarda Hylę zdobył brązowy medal mistrzostw Polski (wyprzedziły go AZS Katowice i Sparta Katowice). W sezonie 1966/1967 klub prowadził na półmetku w I lidze, jednak ostatecznie skończył rozgrywki poza podium. W tym okresie w Gwardii istniał też zespół piłki ręcznej jedenastoosobowej, który trzykrotnie został wicemistrzem Polski (1963, 1965, 1966)[1].
W kolejnych latach Gwardia nadal występowała w I lidze. Spadła z niej w 1980, jednak już po roku, kiedy to wygrała II ligę z przewagą ośmiu punktów nad drugą Posnanią Poznań, powróciła do I ligi. W sezonie 1981/1982 ponownie została zdegradowana do II ligi, w której spędziła następnych dziesięć lat. Do I ligi – ponownie tylko na rok – opolska drużyna wróciła w sezonie 1992/1993, kiedy jej trenerem był Henryk Zajączkowski. W 1996 klub został wsparty finansowo przez firmę WKW, a do zespołu dołączyli doświadczeni zawodnicy, którzy mieli zapewnić Gwardii ponowny awans do I ligi. Po pół roku projekt upadł, co spowodowało, że w sezonie 1997/1998 klub znalazł się na trzecim szczeblu rozgrywkowym[1], w którym występował przez trzy kolejne lata.
W sezonie 1999/2000 Gwardia odniosła 18 zwycięstw, zanotowała jeden remis i poniosła trzy porażki. Z dorobkiem 37 punktów uplasowała się na 1. miejscu w tabeli grupy C II ligi (stanowiącej trzeci szczebel rozgrywkowy), awansując tym samym do I ligi[2]. W sezonie 2002/2003 opolski zespół wygrał 18 meczów, dwa zremisował, a sześć przegrał. Z dorobkiem 38 punktów (cztery punkty przewagi nad drugim AZS-AWF Biała Podlaska) wygrał rozgrywki I ligi[3] i po 10 latach powrócił do Ekstraklasy. W niej w sezonie 2003/2004 zanotował tylko dwa zwycięstwa (21 lutego 2004 pokonał MOSiR Zabrze, a 3 kwietnia 2004 wygrał z AZS-AWF Biała Podlaska) oraz trzy remisy, spadając do I ligi. Najlepszym strzelcem Gwardii w ekstraklasowym sezonie 2003/2004 był Maciej Ścigaj, który zdobył 154 gole[1].
W latach 2004–2013 Gwardia występowała w I lidze. W tym okresie dwukrotnie zajęła w niej 2. miejsce (2006/2007, 2010/2011) i dwukrotnie uplasowała się na 3. pozycji (2007/2008, 2011/2012). W sezonie 2012/2013, kiedy jej trenerem był Marek Jagielski[1], zdominowała rozgrywki I ligi (grupa B) – wygrała 25 z 26 meczów i z dorobkiem 50 punktów zakończyła zmagania na 1. miejscu, oznaczającym awans do Superligi[4].
Lata 2013–2019
W rundzie zasadniczej Superligi sezonu 2013/2014 Gwardia odniosła pięć zwycięstw, zanotowała jeden remis i poniosła 16 porażek[5]. Z dorobkiem 11 punktów uplasowała się na przedostatnim miejscu w tabeli. Przystąpiła następnie do gry o utrzymanie. W fazie spadkowej wygrała dwa mecze (23 kwietnia 2014 i 10 maja 2014 z Zagłębiem Lubin), jeden zremisowała, a trzy przegrała[6]. Nie wystarczyło to do utrzymania – Gwardia ostatecznie skończyła rozgrywki na 11. miejscu i spadła do I ligi. W trakcie sezonu, w grudniu 2013 doszło do zmiany trenera – Marka Jagielskiego zastąpił Tadeusz Jednoróg[7]. W 2014 nowym szkoleniowcem opolan został Rafał Kuptel (funkcję asystenta objął Michał Skórski). W sezonie 2014/2015 Gwardia zdominowała rozgrywki I ligi (grupa B) – wygrała wszystkie 26 meczów, a ponadto zdobyła najwięcej goli i najmniej straciła. Kończąc rywalizację na 1. miejscu w tabeli z przewagą 17 punktów nad drugą Siódemką Miedzią Legnica, ponownie awansowała do Superligi[8].
Rundę zasadniczą sezonu 2015/2016 Superligi Gwardia zakończyła na 9. pozycji (osiem zwycięstw, jeden remis, 13 porażek). W rywalizacji o utrzymanie wygrała pięć z sześciu meczów, zachowując miejsce w najwyższej klasie rozgrywkowej. W sezonie 2016/2017 opolski zespół uplasował się na 3. pozycji w grupie pomarańczowej i 5. miejscu w tabeli zbiorczej[9]. W 1/4 finału play-off, której mecze odbyły się 19 i 25 kwietnia 2017, został wyeliminowany przez MMTS Kwidzyn (24:29; 25:22)[10]. Najlepszymi strzelcami Gwardii w sezonie 2016/2017 byli: Antoni Łangowski (131 bramek), Michał Lemaniak (125 bramek) i Karol Siwak (115 bramek). Bramkarz opolskiej drużyny Adam Malcher został natomiast wybrany najlepszym golkiperem rozgrywek.
W 2017 Gwardia pozyskała kilku młodych zawodników, m.in. Patryka Mauera, Macieja Zarzyckiego i Jana Klimkowa. Zespół opuścili za to m.in. Ignacy Bąk i Kacper Adamski. W sezonie 2017/2018 opolanie odnieśli 16 zwycięstw w 30 meczach (56 punktów) i fazę zasadniczą zakończyli na 3. miejscu w grupie pomarańczowej i 7. w tabeli zbiorczej. W 1/4 finału play-off wyeliminowali Górnika Zabrze (28:24; 23:25). W półfinale zostali pokonani przez Wisłę Płock (33:32; 21:33), choć ich jednobramkowe zwycięstwo w pierwszym meczu, który rozegrano 15 maja 2018 w Opolu (2800 widzów), zostało uznane za sensację[11]. W rywalizacji o 3. miejsce Gwardia przegrała z Azotami-Puławy (28:30; 26:31), kończąc ostatecznie rozgrywki na 4. pozycji[12]. Najlepszymi strzelcami opolskiej drużyny w sezonie 2017/2018 byli: Patryk Mauer (182 bramki), Kamil Mokrzki (136 bramek) i Antoni Łangowski (116 bramek). Mauer otrzymał ponadto nagrodę dla odkrycia Superligi; Gladiatorem wyróżnieni zostali także: Adam Malcher (najlepszy zawodnik i najlepszy bramkarz) i Rafał Kuptel (najlepszy trener).
Latem 2018 Gwardię wzmocnili: Wiktor Kawka, Dariusz Skraburski i Jędrzej Zieniewicz. W sezonie 2018/2019 opolanie wygrali 17 meczów, a dziewięć przegrali[13]. Fazę zasadniczą zakończyli na 4. miejscu z dorobkiem 52 punktów. W 1/4 finału play-off wyeliminowali Azoty-Puławy (27:25; 28:25). W półfinale zostali pokonani przez faworyzowane Vive Kielce (32:31; 28:37), jednakże ich jednobramkowe zwycięstwo w pierwszym spotkaniu, które odbyło się 14 maja 2019 w Opolu w obecności 2900 widzów, zostało uznane za sensację (Marcin Górczyński określił ten wynik mianem „sensacji dekady w polskiej piłce ręcznej”[14]; zwycięstwo Gwardii zakończyło trwającą od marca 2016 passę 103 zwycięstw z rzędu w lidze Vive)[15]. W rywalizacji o 3. miejsce Gwardia zmierzyła się z MMTS-em Kwidzyn. W pierwszym meczu przegrała 25:26, jednak w rozegranym 24 maja 2019 w Opolu rewanżu wygrała 26:24, zdobywając brązowy medal mistrzostw Polski[16]. Najlepszymi strzelcami opolskiej drużyny w sezonie 2018/2019 byli: Patryk Mauer (149 bramek), Mateusz Jankowski (120 bramek) i Antoni Łangowski (116 bramek). Trzeci raz z rzędu Adam Malcher został nagrodzony Gladiatorem dla najlepszego bramkarza ligi, a drugi raz z rzędu Rafał Kuptel został uznany najlepszym trenerem Superligi. W 2019, po pięciu latach, z klubu odszedł drugi trener Michał Skórski, który objął Azoty-Puławy.
Europejskie puchary
Dzięki dobrym wynikom w rozgrywkach krajowych w sezonie 2016/2017, w sezonie 2017/2018 Gwardia przystąpiła do gry w Pucharze EHF[17]. W drugiej rundzie trafiła na portugalską Benfikę. W pierwszym meczu, który rozegrano 7 października 2017 w Lizbonie, opolanie przegrali różnicą czterech bramek (24:28). W rozegranym 15 października 2017 w Opolu rewanżu wygrali jednak pięcioma golami (26:21) i awansowali do dalszej fazy rozgrywek. W trzeciej rundzie zmierzyli się ze słoweńskim RD Koper 2013 – w pierwszym spotkaniu odnieśli pięciobramkowe zwycięstwo (30:25), lecz w rozegranym 25 listopada 2017 rewanżu przegrali różnicą sześciu goli (21:27), odpadając z dalszej rywalizacji. W sezonie 2017/2018 mecze Pucharu EHF w Opolu oglądało średnio 3000 kibiców[18].
W sezonie 2018/2019 Gwardia również przystąpiła do gry w Pucharze EHF. W 2. rundzie trafiła na utytułowane słoweńskie RK Velenje (w sezonie 2017/2018 grające w Lidze Mistrzów). W pierwszym meczu, który rozegrano 7 października 2018 w Velenje, opolska drużyna przegrała różnicą czterech goli (22:26). W rozegranym tydzień później w Opolu spotkaniu rewanżowym, które w Stegu Arenie oglądało 2500 kibiców, Gwardia nie zdołała odrobić strat i mimo dwubramkowego zwycięstwa (23:21) odpadła z dalszej rywalizacji[18].
W 2017 klub przeniósł się do zmodernizowanej hali „Okrąglak” przy ul. Oleskiej 70 w Opolu. W wyniku procesu komercjalizacji w 2018 obiekt otrzymał nazwę Stegu Arena (umowę sponsorską podpisano na pięć lat)[19]. Hala, której przebudowa kosztowała ok. 39 mln zł (część funduszy pochodziła z dotacji z Ministerstwa Sportu i Turystyki)[20], posiada 3086 miejsc stałych na trybunach.
Pierwszy oficjalny mecz w nowej hali Gwardia rozegrała 2 września 2017 – w spotkaniu Superligi pokonała Piotrkowianina Piotrków Trybunalski (31:22). Mecz obserwowało 2000 widzów[21].
