Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gwóźdź

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gwoździe

Gwóźdź – wykonany z metalu trzpień zaostrzony z jednej strony, z drugiej zakończony płaskim łbem. Gwóźdź służy do łączenia różnych elementów (zazwyczaj drewna). Połączenie jest utrzymywane dzięki siłom tarcia działającym wzdłuż osi gwoździa oraz dzięki sztywności trzpienia. Początkowo gwoździe były wykonywane z kutej miedzi, następnie z kutej stali. Obecnie gwoździe wykonywane są przede wszystkim ze stalowego drutu. W Polsce pierwsze maszyny do produkcji gwoździ pojawiły się w XIX wieku. Obecnie różne rodzaje gwoździ i sposoby ich wykonywania są objęte Polskimi Normami min: PN-EN 10230-1:2003 – Gwoździe z drutu stalowego, PN-EN 10230-1 – Gwoździe budowlane.

Do wbijania gwoździ używany jest młotek lub gwoździarka.

Ze względu na typy i przeznaczenie gwoździe według PN dzielimy na:

• Grupy, według podstawowego przeznaczenia
• Podgrupy, według szczegółowego zastosowania
• Rodzaje, według cech konstrukcyjnych.

Gwoździe wykonywane są z:

• stali
• miedzi
• mosiądzu
• aluminium

Gwoździe mogą być niczym nie pokryte lub mogą być:

• miedziowane,
• cynkowane,
• pokrywane tworzywami sztucznymi.

Gwoździe w zależności od przeznaczenia i kształtu dzieli się na:

• Gwoździe budowlane – najliczniejsza i najczęściej używana grupa gwoździ
  • okrągłe – przeznaczone do robót ciesielskich i stolarskich. Wykonywane z ciągnionego, twardego drutu (najczęściej stalowego) o przekroju okrągłym. Średnice trzpienia zawierają się najczęściej w zakresie 2,0 do 9,0 mm a długość od 40 do 300 mm.
  • kwadratowe – przeznaczone do robót ciesielskich i stolarskich. Wykonywane z drutu ciągnionego o przekroju kwadratowym. Przekrój to najczęściej 2,0 do 8,0 mm a długość 40 do 300 mm.
  • papowe – przeznaczone przede wszystkim do robót dekarskich (krycie dachów papą). Charakteryzują się dużą średnicą główki. Główka ma średnicę będącą co najmniej trzykrotnością średnicy trzpienia. Duża średnica główki jest niezbędna do przytrzymania papy na dachu. Gwoździe papowe są stosowane czasem do prac tapicerskich. Od oryginalnych gwoździ tapicerskich różnią się płaskim łbem.
  • sufitowe – przeznaczone do przymocowania materiałów o luźnej strukturze jak trzcina do ścian i sufitów drewnianych. Gwóźdź wykonany jest w kształcie haka, którego zgięta część jest spłaszczona.
  • zawiasowe – różnią się od tradycyjnych gwoździ brakiem główki. Przeznaczone są do mocowania starego typu zawiasów okiennych i drzwiowych.
  • narożnikowe – przeznaczone do mocowania narożników okiennych (wzmacniających drewniane ramy okienne).
  • z trzpieniem
    • okrągłym – przeznaczone do prac budowlanych w ciepłych krajach. Posiadają dużą główkę wycięta wykrojnikiem z taśmy, którą następnie przynitowuje się w procesie produkcyjnym do trzpienia z drutu o niskich własnościach wytrzymałościowych. Gwoździe najczęściej są ocynkowane
    • kwadratowym – skręcone lub proste – wykonywane podobnie, jak z trzpieniem okrągłym. Stosowane m.in. w budownictwie do przytwierdzania przewodów na ścianach. Mogą mieć trzpień gładki lub trzpień może mieć nawalcowane wzdłużne rowki. Rowki mogą mieć również kształt gwintu. Gwoździe są hartowane. Posiadają główkę płaską lub stożkową.
  • walcowane hartowane z główką – Przeznaczone do połączenia konstrukcji drewnianej z murem. Na trzpieniu mają nawalcowania. Są hartowane, odpuszczane i bębnowane.
    • płaską
    • stożkową
  • paletowe walcowane z główką – Główka może być płaska lub kratkowana. Służą do zbijania drewnianych palet. Trzpień wykonany jest z drutu o przekroju kwadratowym poprzez skręcenie lub z drutu okrągłego przez walcowanie. Skręcenie lub nawalcowanie może być wykonane na całej długości gwoździa lub na części trzpienia.
    • płaską
    • stożkową
  • paletowe kwadratowe skręcane
• Gwoździe stolarskie i ogólnego przeznaczenia
  • z główką półkolistą
  • druciaki
  • stolarskie
  • walcowane pierścieniowo z główką
    • płaską
    • stożkową
  • skobelki
  • tapicerskie i pasowe z drutu
  • tapicerskie z taśmy
• Gwoździe bednarskie
  • dyble bednarskie
  • haczyki do beczek
• Gwoździe szewskie
  • teksy
    • z drutu maszynowe z ostrzem czworograniastym z główką płaską
    • z drutu maszynowe z ostrzem mieczykowatym z główką płaską
    • ręczne z drutu z główką płaską
    • ręczne z drutu z główką płaską
  • do obcasów
  • do mocowania czubków i podeszew gumowych
  • ochronne do mocowania okuć
  • ryflowane z ostrzem czworograniastym
  • okrągłe z wydłużonym ostrzem i główka półkolistą
  • z ostrzem mieczykowatym
• Gwoździe ochronne i do przymocowywania okuć
  • do blaszek
  • do podkówek
• Gwoździe specjalne
  • hartowane do instalacji elektrycznej
  • formierskie (szpilki formierskie)
  • do wieszaków
  • cechowniki do znakowania podkładów i słupów drewnianych
  • do harmonijek
  • podkowiaki (hufnale)

Obecnie, przy pracach wymagających szybkiego wbijania gwoździ w dużych ilościach stosuje się gwoździarki elektryczne lub pneumatyczne, które używają specjalnie przygotowanych gwoździ, połączonych plastikową taśmą bądź drutem. Łączenie takie nazywa się koletowaniem i wykonuje się je za pomocą koletownic stacjonarnych automatycznych bądź półautomatycznych.

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• gwóźdź chirurgiczny
• pinezka
• hufnal
• bomba z gwoździami

• PN-EN 10230-1:2003 – Gwoździe z drutu stalowego – Część 1: Gwoździe ogólnego przeznaczenia (Określono podstawowe wymagania dotyczące zalecanych kształtów, wymiarów, tolerancji wymiarów oraz powłok. na powierzchniach gwoździ ogólnego przeznaczenia, wykonanych z drutu stalowego)
• PN-EN 14566:2008 – Łączniki mechaniczne do systemów płyt gipsowo-kartonowych – Definicje, wymagania i metody badań – (Opisano właściwości mechaniczne łączników: gwoździ, śrub i zszywek używanych do zamocowania płyt gipsowo-kartonowych, płyt gipsowych wzmocnionych włóknami)
• PN-EN 1380:2000 Konstrukcje drewniane – Metody badań – Nośność złączy na gwoździe – (Opisano metody badań prowadzonych w celu określenia wielkości charakterystycznych nośności i odkształcalności poprzecznie obciążonych złączy na gwoździe w konstrukcjach drewnianych. Metody te dotyczą złączy, z drewna lub płytek metalowych, w kombinacji przewidzianej do stosowania, połączonych na dowolnego rodzaju gwoździe. Podano definicję odkształcenia złącza)
• PN-EN 409:1998 Konstrukcje drewniane – Metody badań – Określanie momentu uplastycznienia gwoździ – (Podano metodę określania momentu uplastycznienia gwoździ o maksymalnej średnicy 8 mm. Wyniki mogą być stosowane do określania charakterystycznego momentu uplastycznienia gwoździ stosowanych w konstrukcjach drewnianych)
• PN-EN ISO 12777-1:2000 Metody badań łączników do palet – Określanie odporności na zginanie gwoździ paletowych i innych łączników typu kołki i klamry – (Podano metody badań odporności na zginanie gwoździ paletowych oraz innych łączników typu kołki i klamry. Normą objęto metody badań dotyczące odporności gwoździ na zginanie statyczne (obciążenie w układzie trzy i czteropunktowym) i odporność na uderzenia (obciążenie w układzie trzypunktowym). Metody te mają zastosowanie do badań wszystkich typów gwoździ, łącznie z gwoździami luzem, łączonymi lub w zwojach, do 6 mm średnicy (z trzpieniem okrągłym, kwadratowym, moletowanym, spiralnym, gładkim lub gwintowane) i innych elementów łączących, takich jak klamry)
• PN-84/M-81000 BN-87/5028-12 Gwoździe budowlane, gwoździe stolarskie, gwoździe walcowane pierścieniowo, gwoździe skrętne, gwoździe papowe.
• PN-EN ISO 19957:2006 – Obuwie – Metody badania obcasów – Wytrzymałość zamocowania gwoździ – Warszawa – (Podano metodę pomiaru siły wymaganej do wyciągnięcia pojedynczego gwoździa z obcasa. Omówiono przyrządy i materiały, pobieranie i klimatyzowanie próbek, metodę badania, wyrażanie wyników oraz protokół badania). : Polski Komitet Normalizacyjny, 2006.
• Dziarczykowski, Bogusław: Drut i wyroby z drutu. Warszawa : Wydawnictwo Gospodarcze, 1952
• Dziarczykowski, Bogusław: Wyroby z drutu stalowego. Warszawa : Polskie Wydawnictwo Gospodarcze, 1955.
• Bernard Maligłowski, Michał Pofelski: Wyroby z drutu. Katowice. Wydawnictwo "Śląsk", 1970.