Gazelle (półwysep)

Zdjęcie satelitarne półwyspu

Gazelle (ang. Gazelle Peninsula)[1] – półwysep w północno-wschodniej części Nowej Brytanii, administracyjnie położony w Papui-Nowej Gwinei[2]. Od zachodu i północy półwysep oblewa Morze Bismarcka, od wschodu Cieśnina Świętego Jerzego, łącząca Morze Bismarcka z Morzem Salomona i oddzielającą Nową Brytanię od Nowej Irlandii[3][4].

Półwysep nazwał w 1875 niemiecki hydrograf i oficer marynarki wojennej (później także pierwszy gubernator Nowej Gwinei Niemieckiej) Georg Gustav Freiherr von Schleinitz na cześć dowodzonego przez siebie statku, korwety SMS Gazelle[5].

Półwysep ma około 50 km szerokości, przy czym w pasie terenu łączącym go z pozostałą częścią wyspy zwęża się do około 32 km. Najwyżej położony punkt znajduje się na szczycie Mount Sinewit w Baining Mountains (2030 – 2040 m n.p.m.).[6] Jest najbardziej zaludnioną częścią Nowej Brytanii[2].

Tavurvur podczas erupcji w 2009

Półwysep cechuje się dużą aktywnością wulkaniczną. W pobliżu miasta Rabaul, gdzie mieści się obserwatorium wulkanologiczne, znajdują się czynne wulkany, m.in. Tavurvur, do erupcji którego dochodzi regularnie[2][7]. M.in. do erupcji doszło w lipcu 2014, a jej siłę oceniono na trzeci stopień VEI. Najpoważniejsze erupcje wydarzyły się w 1937 i 1994, kiedy Tavurvur wybuchł razem z Vulcanem. Eksplozywność obu zjawisk obliczono na czwarty stopień VEI. Wybuch w 1994 stał się przyczyną ogromnych zniszczeń w Rabaul i jego okolicach. Chmura popiołów unosiła się wtedy na wysokość 18 km. Ewakuowano około 50 000 osób. Odnotowano kilka zgonów[8].

Na półwyspie jest jedna z trzech znanych na świecie lokalizacji płaza Cornufer nexipus z rodziny Ceratobatrachidae[9]. Występuje tu także endemiczny dla Papui-Nowej Gwinei wąż Stegonotus heterurus z rodziny połozowatych[10].

Przypisy

  1. ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski: Ameryka, Australia i Oceania. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, s. 129, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. ISBN 83-239-7552-3. [dostęp 2018-01-16].
  2. ↑ a b c New Britain, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-01-16] (ang.).
  3. ↑ Gazelle Peninsula. Google Maps. [dostęp 2018-01-16]. (ang.).
  4. ↑ New Ireland, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-01-16] (ang.).
  5. ↑ S. Firth: Schleinitz, Georg Gustav Freiherr von (1834–1910). [w:] Australian Dictionary of Biography [on-line]. 1976. [dostęp 2018-01-17]. (ang.).
  6. ↑ Mount Sinewit, Papua New Guinea [online] [dostęp 2024-11-05] (ang.).
  7. ↑ Nowa Brytania, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-16].
  8. ↑ Global Volcanism Program: Rabaul. Department of Mineral Sciences, National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. [dostęp 2018-01-16]. (ang.).
  9. ↑ IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Cornufer nexipus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2018-01-16] (ang.).
  10. ↑ O. Tallowin, A. Allison, Stegonotus heterurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2018-01-16] (ang.).