Fuxi

Fuxi
Ilustracja
Nüwa i Fuxi
Imię chińskie
Pismo uproszczone

伏羲

Pismo tradycyjne

伏羲

Hanyu pinyin

Fúxī

Wade-Giles

Fu-hsi

Wymowa (IPA)

fǔ ɕí

Multimedia w Wikimedia Commons

Fuxi (chiń. 伏羲; pinyin Fúxī, znany też jako Taihao, chiń. 太皞; dosł. „Wielki Blask”) – w mitologii chińskiej pierwszy z legendarnych Trzech Czcigodnych, najdawniejszych władców Chin. Według traktatu Huainanzi jest bogiem Wschodu i planety Jowisz[1].

Był synem boga piorunów Leishena i dziewczyny z kraju Huaxu[1]. Miał siostrę Nügua (Nüwa), z którą ożenił się, wbrew późniejszym zasadom etycznym Chińczyków[2]. Miał być twórcą heksagramów umieszczonych w księdze Yijing[2] oraz magicznego kwadratu luoshu[3]. Przypisuje mu się także wynalezienie sieci do łowienia ryb, ustanowienie małżeństwa[2], nauczenie ludzi uprawy ziemi i rozniecania ognia (choć inne legendy jako dawcę ognia wymieniają Żółtego Cesarza lub Suirena)[1]. Uważa się, że w micie o Fuxi przetrwały w zbiorowej pamięci elementy wydarzeń epoki neolitycznej[4].

Fuxi zazwyczaj przedstawiany jest jako pół człowiek, pół wąż (lub smok)[1]. Na płaskorzeźbach pochodzących z epoki Han Fuxi i Nügua przedstawiani są często jako ciasno splecione ze sobą węże[2]. Fuxi trzyma w dłoni kątownik, będący symbolem budownictwa, ale także uzdrawiających i magicznych sił[2]. Często przedstawiany jest także jako postać o głowie wołu i ciele smoka pokrytym łuskami[2].

Według mitu narodowości Yao, Fuxi i Nügua byli parą dzieci, które jako jedyni ludzie ocaleli z wielkiej powodzi, dzięki pomocy boga piorunów i tykwie, w której się schronili. Stąd też ma pochodzić imię Fuxi (brat-tykwa)[1]. Po potopie Fuxi miał poślubić swoją siostrę, która urodziła pierwszych ludzi[1]. Postać Fuxi występuje też w wierzeniach ludu Miao[4].

W tradycji konfucjańskiej próbowano datować czasy Fuxi na lata 2852–2737 p.n.e[4]. W Henanie i Szantungu znajdują się dwa grobowce kojarzone z Fuxi, natomiast w Tianshui znajduje się poświęcona mu świątynia[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Mieczysław Jerzy Künstler: Mitologia chińska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Auriga, 2006. ISBN 83-922635-4-5.
  2. ↑ a b c d e f Wolfram Eberhard: Symbole chińskie. Słownik. Kraków: Universitas, 2007, s. 70-71. ISBN 97883-242-0766-4.
  3. ↑ Derek Walters: Mitologia Chin. Poznań: Don Wydawniczy Rebis, 1996, s. 106. ISBN 83-7120-229-6.
  4. ↑ a b c d С.В. Дмитриев, ФУ-СИ́, [w:] Большая российская энциклопедия [online] [dostęp 2022-05-21] (ros.).

Bibliografia

  • Encyklopedia historyczna świata. Tom III. Kraków: Wyd. Opres, 2000, s. 249. ISBN 83-85909-61-3.