Południowy budynek boczny w kompleksie biurowym Warsaw Spire – siedziba agencji Frontex w WarszawieDemonstracja przeciwko agencji Frontex. Warszawa, czerwiec 2008
Frontex (od fr.Frontières extérieures, czyli „granice zewnętrzne”), Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (ang. European Border and Coast Guard Agency)[2] – niezależna agencja Unii Europejskiej utworzona na podstawie rozporządzenia Rady z 26 października 2004. Rozporządzenie ustanawiające agencję było kilkukrotnie nowelizowane[3].
koordynowanie współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi,
opracowywanie wspólnego zintegrowanego modelu analizy ryzyka i przygotowywanie ogólnych i szczegółowych ocen ryzyka,
wspomaganie państw członkowskich w szkoleniach krajowych funkcjonariuszy straży granicznych, w tym w ustanowieniu wspólnych standardów szkoleniowych, zapewnianie szkolenia na poziomie europejskim dla instruktorów szkolących krajowych funkcjonariuszy straży granicznej, organizowanie seminariów i oferowanie dodatkowego szkolenia urzędnikom właściwych organów,
monitorowanie badań mających znaczenie dla kontroli i ochrony granic zewnętrznych,
wspomaganie państw członkowskich w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych,
udzielanie państwom członkowskim niezbędnego wsparcia w organizowaniu wspólnych działań dotyczących powrotów. Agencja może korzystać z zasobów Unii Europejskiej dostępnych w tym celu oraz musi określać najlepsze praktyki w zakresie wydalania obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie w państwach członkowskich,
wprowadzanie zespołów szybkiej interwencji na granicy do państw członkowskich w sytuacji pilnych i wyjątkowych zagrożeń wynikających, na przykład, z masowego napływu nielegalnych imigrantów.
Państwa członkowskie UE zarezerwowały sobie wyłączne prawo kontroli i ochrony granic zewnętrznych w traktacie lizbońskim oraz w rozporządzeniu powołującym Frontex. Zadania agencji mają ułatwić zastosowanie istniejących i przyszłych środków UE związanych z zarządzaniem tymi granicami.
Struktura i organizacja
Zarząd Fronteksu składa się z przedstawicieli państw członkowskich UE (po 1 osobie z każdego kraju z wyjątkiem nie należącej do strefy Schengen Irlandii), Islandii, Liechtensteinu, Norwegii oraz Szwajcarii (kraje te przystąpiły do układu z Schengen nie będąc członkami UE) oraz dwóch przedstawicieli Komisji Europejskiej. Każdy z członków Rady w razie swojej nieobecności musi wyznaczyć zastępcę.
Pierwszym dyrektorem wykonawczym agencji na pierwszym posiedzeniu zarządu w maju 2005 został przedstawiciel Finlandii, Ilkka Laitinen. Stanowisko to piastował do końca maja 2014. Od stycznia 2015 do maja 2022 dyrektorem wykonawczym był Fabrice Leggeri[7], którego obowiązki między 1 lipca 2022 a 28 marca 2023 sprawowała Aija Kalnaja, Zastępczyni dyrektora wykonawczego ds. zarządzania stałym korpusem (en. "Deputy Executive Director for Standing Corps Management"). Od 1 marca 2023 dyrektorem wykonawczym jest były komandor żandarmerii Królestwa Niderlandów (en. "Royal Marechaussee") gubernator HagiHans Leijtens.[8]
Początkowo pracowało w niej ponad 30 osób. W 2016 Frontex zatrudniał 320 osób[9]. W związku z rozszerzeniem działalności w 2018 agencja zatrudniała 600 osób i planowała dalszy wzrost zatrudnienia do 1000 osób[10]. Wszystkie osoby zatrudnione są wybierane w drodze konkursów, podobnie jak inni pracownicy instytucji unijnych.
Budżet agencji jest częścią ogólnego budżetu UE i składkami państw stowarzyszonych z Schengen. O wysokości dotacji z budżetu UE decyduje Rada UE oraz Parlament Europejski.
Siedziba agencji znajduje się w Warszawie na placu Europejskim 6 w kompleksie biurowym Warsaw Spire[11][1]. W marcu 2017 minister spraw wewnętrznych i administracji przekazał Frontexowi działkę przy ul. Racławickiej 132 pod budowę nowej siedziby[12]. W 2022 rozpoczęły się prace przygotowawcze do budowy nowej siedziby agencji, w której ma znaleźć się ok. 50 tys. m² powierzchni biurowej[13].
↑Rozporządzenie Rady (WE) nr 2007/2004 z dnia 26 października 2004 r. ustanawiające Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej
