Filozofia przypadku

Filozofia przypadku.
Literatura w świetle empirii
Autor

Stanisław Lem

Typ utworu

Publicystyka i krytyka literacka

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1968

Wydawca

Wydawnictwo Literackie

Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii – obszerny esej autorstwa Stanisława Lema poświęcony teorii literatury i jej wpływu na współczesną kulturę. Wydany po raz pierwszy przez Wydawnictwo Literackie w 1968 roku.

Sprawy literatury są tu ujęte przez Lema z punktu widzenia nauk ścisłych: cybernetyki, matematyki, logiki, teorii prawdopodobieństwa, teorii gier, biologii i fizyki. Punktem centralnym pracy jest teoria dzieła literackiego. Autor poddał krytyce istniejące szkoły literaturoznawstwa i podał zarys nowej teorii. Najważniejszą kategorią całościowej koncepcji - przewijającą się przez całe dzieło - jest przypadek i jego przemożny wpływ na wszelkiego rodzaju ewolucje oraz kulturę.

Praca była w kolejnych wydaniach zmieniana. W wydaniu trzecim z 1988 roku Lem zrezygnował z osobnego rozdziału poświęconego strukturalizmowi, dodał natomiast rozdział krytycznoliteracki poświęcony m.in. własnej powieści Wizja lokalna oraz Imieniu róży autorstwa Umberto Eco.

Spis rozdziałów

1. wydanie z 1968 r.

  • Przedmowa
  • I. Wstęp
  • II. Sformułowanie programu
  • III. Przedpole
  • IV. Kreacja dzieła
  • V. Semantyka i pragmatyka
  • VI. Informacjonistyka i logika
  • VII. Cybernetyka stosowana
  • VIII. Los społeczny, czyli znaczenie dzieła
  • IX. Nowoczesność, czyli przypadek
  • X. Modele dzieła
  • XI. Strukturalizm i ewolucjonizm
  • XII. Wycieczka w semiologię
  • XIII. Wprowadzenie w metakrytykę. Teoria kultury
  • XIV. Szczypta praktyki
  • XV. Zakończenie
  • Posłowie

2. wydanie z 1975 r.

  • Przedmowa
  • Wstęp do II wydania
  • I. Wstęp
  • II. Sformułowanie programu
  • III. Przedpole
  • IV. Kreacja dzieła
  • V. Semantyka i pragmatyka
  • VI. Informacjonistyka i logika
  • VII. Cybernetyka stosowana
  • VIII. Los społeczny, czyli znaczenie dzieła
  • IX. Nowoczesność, czyli przypadek
  • X. Modele dzieła
  • XI. Strukturalizm i ewolucjonizm
  • XII. Wycieczka w semiologię
  • XIII. Wprowadzenie w metakrytykę. Teoria kultury
  • XIV. Szczypta praktyki
  • XV. Zakończenie
  • Posłowie

3. wydanie z 1988 r.

  • Przedmowa
  • Wstęp do II wydania
  • Komentarz do III wydania
  • I. Wstęp
  • II. Sformułowanie programu
  • III. Przedpole
    • Fenomenologiczna teoria dzieła
    • Problemy językowe, literackie i estetyczne
  • IV. Kreacja dzieła
  • V. Semantyka i pragmatyka
    • Znak i symbol
    • Język: introspekcja i substrat neutralny
    • Reprezentacja jako antynomia: obecna nieobecność
    • Matryce kulturowe semantyki
  • VI. Informacjonistyka i logika
    • Dzieło: informacja strukturalna i selektywna
    • Dzieło: ujęcie logiczne i empiryczne
  • VII. Cybernetyka stosowana
    • Wstęp
    • Ograniczenie metody
    • Sterowanie i gra
    • Mechanizmy odbioru
    • Szum w literaturze
    • Klasyfikacje kodów
    • Modelowanie w nauce i w literaturze
  • VIII. Los społeczny, czyli znaczenie dzieła
    • Wstęp
    • Sprawdziany społeczne znaczeń
    • Filtr, czyli znawcy literatury
    • Stochastyczny los dzieła
    • Arcydzieło zdemaskowane
    • Kariera falsyfikatu
  • IX. Nowoczesność, czyli przypadek
    • Wstęp
    • Rekapitulacja i krok naprzód
    • Nowa powieść i nowa fizyka
    • Nowa powieść i matematyka
  • X. Modele dzieła
    • Modele biologiczne dzieła
    • Granice modelu biologicznego
    • Model fikcji literackiej
    • Obiekty informacyjne i obiekty fizyczne
    • Stochastyczny model dzieła
    • Podsumowanie
  • XI. Granice wzrostu kultury
    • Sacrum i profanum
    • Kłopoty z definicją kultury
    • Skąd się wzięła kultura?
    • Losowość w kulturze
    • Patologia kultury
  • XII. Literatura i poznanie
    • Wstęp
    • Teoria i praktyka literatury
    • Czas przeszły dokonany
    • Imię róży
    • Mała medytacja pod mottem Habent sua fata libelli
    • Małej medytacji część druga
    • Jak stworzyć czytelników?
    • Czas przyszły lub inny
    • Wstęp
    • Wizja lokalna
    • Bilans
  • XIII. Wycieczka w genologię
    • Todorova typologia fantastyki
    • Literatura jako antynomia
    • Strukturalizm i aksjologia
  • XIV. Wprowadzenie w metakrytykę
    • Bezwiedność literatury
    • Dwa zbiory i jeden przykład
    • Model krytyki
    • Protokół lektury
    • Konkretyzacja i ocena
    • Metazoil
    • Zagadka języka
  • XV. Szczypta praktyki
  • XVI. Zakończenie
  • Posłowie

Bibliografia

  • Ewa Balcerzak: Stanisław Lem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 154-156, seria: Portrety współczesnych pisarzy polskich.

Linki zewnętrzne

Twórczość Stanisława Lema
Dzieła fantastyczne
i beletrystyka
Zbiory felietonów
i publicystyka
Eseje
Listy
Dramaty i scenariusze
Różne
Wywiady
Adaptacje filmowe
Pozostałe media
Postacie

Stanisław Lem

Read other articles:

Isotop oksigen

Isotop utama oksigen Iso­top Peluruhan kelim­pahan waktu paruh (t1/2) mode pro­duk 16O [99,738%, 99,776%] stabil 17O [0,0367%, 0,0400%] stabil 18O [0,187%, 0,222%] stabil Berat atom standar Ar°(O)[15,99903, 15,99977]15,999±0,001 (diringkas)[1]lihatbicarasunting Oksigen (8O) memiliki tiga isotop stabil: 16O, 17O, dan 18O. Isotop radioaktif oksigen mulai dari 11O hingga 28O juga telah dikarakterisasi, semuanya berumur pendek. Radioisotop yan...

 

 

Penyatuan Samoa

Kepulauan Samoa;  Samoa di barat dan  Samoa Amerika di timur. Isu penyatuan (atau penyatuan kembali) Samoa (sebuah negara merdeka) dengan Samoa Amerika (teritori Amerika Serikat) telah diangkat semenjak pertengahan pertama abad ke-20. Kedua wilayah ini merupakan bagian dari Kepulauan Samoa dan dihuni oleh kelompok etnis dengan budaya yang sama. Wilayah tersebut terbagi menjadi dua oleh keputusan Amerika Serikat, Britania Raya dan Kekaisaran Jerman (lihat Konvensi Tiga Pihak). Pada t...

 

 

Sukumalmarsri

Sukhumala MarasriRatu permaisuri SiamMasa jabatan1816 – 23 Oktober 1910Informasi pribadiKelahiranPhra Chao Luk Thoe Phra Ong Chao Sukhumala Marasri(1861-05-10)10 Mei 1861Istana Raja, Bangkok, SiamKematian9 Juli 1927(1927-07-09) (umur 66)Istana Raja, Bangkok, SiamWangsaDinasti ChakriAyahMongkut (Rama IV)IbuChao Chom Manda Samli BunnagPasanganChulalongkorn (Rama V)AnakSuddha DibyaratanaParibatra Sukhumbandhu Empat PermaisuriRaja Chulalongkorn Sunanda Kumariratana Sukhumala Marasri Savang...

Fairey Fawn

Cet article est une ébauche concernant un aéronef. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Fairey Fawn Vue de l'avion. Constructeur Fairey Aviation Company Rôle Bombardier léger de jour Premier vol 8 mars 1923 Mise en service 1924 Date de retrait 1929 Nombre construits 75 Équipage 2 Motorisation Moteur Napier Lion V Nombre 1 Type moteur V12 refroidi par liquide Puissance unitaire 349 Dimensions Enve...

 

 

Haṭhābhyāsapaddhati

The Haṭhābhyāsapaddhati (Manual on the practice of Haṭha yoga) is a manual of Haṭha yoga written in Sanskrit in the 18th century, attributed to Kapāla Kuraṇṭaka; it is the only known work before modern yoga to describe elaborate sequences of asanas and survives in a single manuscript. It includes unusual elements such as rope poses.[1][2] Manuscript The Haṭhābhyāsapaddhati is an 18th-century manuscript, written by Kapāla Kurantaka, that describes elaborate se...

 

 

Johann Gottfried Schadow

German sculptor (1764–1850) Lithographic print (1830) of Johann Gottfried Schadow Schadow's grave in Berlin Johann Gottfried Schadow (20 May 1764 – 27 January 1850) was a German Prussian sculptor. His most iconic work is the chariot on top of the Brandenburg Gate in Berlin, executed in 1793 when he was still only 29.[1] Biography Schadow was born in Berlin, where his father was a poor tailor. He trained as a sculptor under Antoine Tassaert,[2] who was patronized by Frederi...

جامعة سنغافورة الوطنية

جامعة سنغافورة الوطنية சிங்கப்பூர் தேசியப் பல்கலைக்கழகம் Universiti Kebangsaan Singapura شعار جامعة سنغافورة الوطنية مركز الجامعة الثقافي الأسماء السابقة مدرسة طب مستوطنات المضائق وحكومة ولايات ماليزيا الاتحادية (1905-1913) مدرسة الملك إدوارد السابع للطب (1913-1921) كلية الم...

 

 

2021–22 AS Roma season

A.S. Roma 2021–22 football seasonA.S. Roma2021–22 seasonPresidentDan FriedkinHead coachJosé MourinhoStadiumStadio OlimpicoSerie A6thCoppa ItaliaQuarter-finalsUEFA Europa Conference LeagueWinnersTop goalscorerLeague: Tammy Abraham (17)All: Tammy Abraham (27) Home colours Away colours Third colours ← 2020–212022–23 → The 2021–22 season was A.S. Roma's 95th season in existence and the club's 70th consecutive season in the top flight of Italian football. In additi...

 

 

Шуляк, Пётр Иванович

В Википедии есть статьи о других людях с фамилией Шуляк. Пётр Иванович Шулякукр. Петро Іванович Шуляк Начальник Генерального штаба Вооруженных Сил Украины 8 февраля — 28 июля 2002 Президент Л.Д.Кучма Преемник Затынайко, Александр Иванович Начальник Генерального штаба Во...

Valérie Kaprisky

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Februari 2023. Valérie KapriskyKaprisky di Festival Film Cannes 2016LahirValerie Chérès19 Agustus 1962 (umur 61)Neuilly-sur-Seine, PrancisPekerjaanAktris Valérie Kaprisky (née Chérès; lahir 19 Agustus 1962) adalah seorang pemeran perempuan asal Prancis B...

 

 

2023–24 USC Trojans men's basketball team

American college basketball season 2023–24 USC Trojans men's basketballConferencePac-12 ConferenceRecord15–18 (8–12 Pac-12)Head coachAndy Enfield (11th season)Assistant coaches Chris Capko (8th season) Eric Mobley (6th season) Jay Morris (3rd season) Home arenaGalen Center(Capacity: 10,258)Seasons← 2022–232024–25 → 2023–24 Pac-12 Conference men's basketball standings vte Conf Overall Team W   L   PCT W   L   PCT No. 11 Arizona 15...

 

 

History of anime

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: History of anime – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2023) (Learn how and when to remove this message) Part of a series onAnime and manga Anime History Voice acting Companies Studios Original video animation Original net animation Fansub Fan...

113

112 ← 113 → 114素因数分解 113 （素数）二進法 1110001三進法 11012四進法 1301五進法 423六進法 305七進法 221八進法 161十二進法 95十六進法 71二十進法 5D二十四進法 4H三十六進法 35ローマ数字 CXIII漢数字 百十三大字 百拾参算木 113（百十三、ひゃくじゅうさん）は自然数、また整数において、112の次で114の前の数である。 性質 113は30番目の素数である。1つ前は109、次は127�...

 

 

الصباح (جريدة تونسية)

  لمعانٍ أخرى، طالع الصباح (توضيح). يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (فبراير 2016)   هذه المقالة عن صحيفة الصباح التونسية. لشيء اخر بنفس الاسم، ...

 

 

CBS Storybreak

American TV series or program CBS StorybreakCBS Storybreak logo, as seen on the show's opening sequence.Presented byBob Keeshan (1985–1989)Malcolm-Jamal Warner (1993–1994)Country of originUnited StatesAustraliaOriginal languageEnglishNo. of seasons3No. of episodes26ProductionRunning time30 minutesProduction companiesSouthern Star/Hanna-Barbera AustraliaCBS Entertainment ProductionsOriginal releaseNetworkCBSReleaseMarch 30, 1985 (1985-03-30) –January 28, 1989 (1989-01-28)...

Michman

Rank of the Russian and Soviet navies This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Michman – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2021) (Learn how and when to remove this message) Michman (Russian: мичман, IPA: [ˈmʲit͡ɕmən], lit. 'midshipman') is a rank used b...

 

 

Template talk:National Register of Historic Places

This is the talk page for discussing improvements to the National Register of Historic Places template. Put new text under old text. Click here to start a new topic. New to Wikipedia? Welcome! Learn to edit; get help. Assume good faith Be polite and avoid personal attacks Be welcoming to newcomers Seek dispute resolution if needed Template:National Register of Historic Places is permanently protected from editing because it is a heavily used or highly visible template. Substantial changes sh...

 

 

Geraldine Brooks (actrice)

Pour les articles homonymes, voir Brooks et Geraldine Brooks. Cet article est une ébauche concernant une actrice américaine. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les conventions filmographiques. Geraldine BrooksGeraldine Brooks en 1955BiographieNaissance 29 octobre 1925New YorkDécès 19 juin 1977 (à 51 ans)RiverheadNationalité américaineActivités ActricePériode d'activité 1944 1977Conjoint Budd Schulberg (de 1964 à 1977)modifier - mo...

巴黎地鐵車站列表

此條目需要更新。 (2024年6月22日)請更新本文以反映近況和新增内容。完成修改後請移除本模板。 巴黎地鐵車站 巴黎區域公共交通 巴黎地铁 1号线 7号线支线 2号线 8号线 3号线 9号线 3号线支线 10号线 4号线 11号线 5号线 12号线 6号线 13号线 7号线 14号线 大区快铁 A线 D线 B线 E线 C线 区域铁路 圣拉扎尔线 北线 拉德芳斯线 东线 蒙帕纳斯线 里昂线 机场内线 戴高乐机场内线 奥利机...

 

 

XFL (2020)

Ne doit pas être confondu avec XFL (2001), ligue n'ayant existé qu'une seule saison en 2001. XFL Généralités Sport Football américain Création 25 janvier 2018 Disparition 31 décembre 2023 Organisateur(s) Alpha Acquico, LLC(RedBird Capital,Dwayne Johnson,Dany Garcia) Éditions 2e en 2023 Catégorie Ligue mineure Nations États-Unis Participants 8 équipes Statut des participants Professionnel Site web officiel http://www.xfl.com Palmarès Tenant du titre Arlington Renegades Plus titr�...