Filippino Lippi (ur. ok. 1457 w Prato, zm. 18 kwietnia 1504 we Florencji) – włoski malarz epoki quattrocenta.
Swoją twórczość rozwijał pod wpływem linearnego stylu Sandro Botticellego, w którego pracowni przebywał w latach 1470—72. Po skończeniu nauki i wstąpieniu do cechu św. Łukasza ulegał wpływom innych artystów — umbryjskich i flamandzkich (np. w Wizji św. Bernarda, 1486). Nawiązywał także do sztuki Domenica Ghirlandaio (Spotkanie Joachima z Anną, 1497) oraz swego ojca Filippa Lippi, który zmarł kiedy Filippino miał 12 lat[1]. Jego pierwszym dziełem, którego datowanie pozostaje bez wątpliwości, jest Zwiastowanie skomponowane na dwóch tondach (1483—84, Museo Civico, San Gimignano); pierwszym dużym zamówieniem natomiast było ukończenie cyklu fresków w kaplicy Brancaccich rozpoczętego przez Masaccia i Masolina[1].
W 1486 artysta rozpoczął prace nad kolejnymi freskami, tym razem w kaplicy Carafów rzymskiego bazyliki Santa Maria sopra Minerva (ukończone w 1493)[2]. Pobyt w Rzymie wykorzystał także na studiowanie sztuki antycznej.
W 1496 roku Filippo Lippi zrealizował zamówienie dla kościoła San Donato w Scopeto na obraz ołtarzowy Pokłon trzech króli. Dzieło to miało zastąpić nigdy nieukończony obraz Leonarda da Vinci. Kompozycja nawiązuje w pewnym stopniu do dzieła mediolańskiego mistrza, ale jest to raczej tradycyjne przedstawienie tematu. Natłok osób, ruchliwość, bogactwo szczegółów niweczą czytelność kompozycji Leonarda.
Wszystkie freski w kaplicy Strozzich we florenckim kościele Santa Maria Novella są autorstwa Filippino Lippiego, który ukończył dzieło w 1502 roku. Z prawej strony umieszczona została scena ze św. Filipem: Cud przed ołtarzem Marsa, a nad nią w lunecie: Ukrzyżowanie św. Filipa. Lewa strona poświęcona jest św. Janowi Ewangeliście: Wskrzeszenie Druzjany. Nad tą sceną przedstawione zostały tortury zadawane św. Janowi. Sklepienie dekorują postaci ze Starego Testamentu: Adam, Noe, Abraham i Jakub.
Obrazy
- Portret młodzieńca w czerwonej czapce - ok. 1485[3] tempera i olej na desce, 52,1 × 36,5 cm, National Gallery of Art Waszyngton
- Madonna zjawiająca się św. Bernardowi (Wizja św. Bernarda) - 1486, olej na desce, 210 × 195 cm, Badia Fiorentina, Florencja
- Triumf św. Tomasza z Akwinu - 1489–1491
- Wstawiennictwo Marii i Chrystusa - 1495–1498 olej na desce 156 x 148 cm, Stara Pinakoteka,
- Pokłon trzech króli - 1496 — olej na desce, 258 × 243 cm, Galeria Uffizi, Florencja
- Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny - 1501 — deska, San Domenico, Bolonia
- Święty Antoni Padewski oddaje mnicha pod opiekę NMP - deska 57 x 41,5 Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
- Freski:
- kaplica Brancaccich,
- kaplica Caraffa,
- kaplica Strozzich.
- Wskrzeszenie Druzjanny przez św. Jana
- Cud św. Filipa przed ołtarzem Marsa
- Madonna z Dzieciątkiem i świętymi (również znany jako Święta rozmowa) – ok. 1478–1486, ołtarz obrazowy do Sala degli Otto w Palazzo Vecchio[4]
Przypisy
Bibliografia
- Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
- Zygmunt Waźbiński, Malarstwo quattrocenta, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1972.
