Filip Apostoł

Święty
Filip Apostoł
	apostoł; męczennik
	; Święty Filip, obraz autorstwa Petera Paula Rubensa, pochodzący serii obrazów przedstawiających 12 apostołów (ok. 1611), Museo del Prado w Madrycie
Miejsce urodzenia	Betsaida
Data i miejsce śmierci	ok. 81 ; Hierapolis
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	6 maja; 14/27 listopada i 30 czerwca/13 lipca
Atrybuty	krzyż łaciński w kształcie litery T (czasami odwrócony), wąż, smok, chleb, ryba, kamień
Patron	kapeluszników, pilśniarzy, cukierników
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Filip Apostoł, cs. Apostoł Filip (zm. ok. 81 prawdopodobnie w Hierapolis)^[2] – jeden z dwunastu apostołów Jezusa, święty Kościoła katolickiego, anglikańskiego, ewangelickiego, ormiańskiego, koptyjskiego oraz prawosławnego. Święty ten wymieniany jest w Communicantes 1. Modlitwy Eucharystycznej (Kanonu rzymskiego).

Życiorys

Pochodził z Betsaidy i uważa się, że był żonaty oraz ojcem kilku córek^[2]. Wymieniany w Ewangelii św. Jana Filip był uczniem Jana Chrzciciela i przyjacielem Andrzeja. Jako piąty wymieniany jest w gronie wybranych przez Jezusa Chrystusa apostołów (BT J 1,43). To on przyprowadził do Jezusa Bartłomieja (BT J 1,46).

W czasie zgromadzenia za Jeziorem Galilejskim, wystawiony na próbę, powiedział do Chrystusa:

Za dwieście denarów nie wystarczy chleba, aby każdy z nich mógł choć trochę otrzymać.(BT J 6,7)

Filip Apostoł pośredniczył w organizacji oddania hołdu przez grupę Greków (BT J 12,21-22). Ostatnim zapisem dotyczącym tej postaci jest jego wypowiedź w czasie Ostatniej Wieczerzy w wieczerniku:

Panie, pokaż nam Ojca, a to nam wystarczy.(BT J 14,8)

O jego losach po wniebowstąpieniu nic pewnego nie można powiedzieć. Według Historii Kościelnej Euzebiusza z Cezarei zmarł w Hierapolis (to samo źródło podaje, że tam też zmarły jego dwie córki).

Tradycja wschodnia podaje, że Filip głosił Ewangelię w krainie Partów, Grecji, Scytii (okolice Donu i Dniepru), Lidii, Frygii (Azja Mniejsza) i Azocie. Został powieszony na słupie w Hierapolis, we Frygii, w 80 roku n.e. Inna relacja podaje, iż został ukrzyżowany i ukamienowany.

Nie powinno się mylić apostoła Filipa z ewangelistą Filipem, który był jednym z siedmiu diakonów wyznaczonych przez kościół w Jerozolimie (Dzieje Ap. 6:1-7; 8:5-13,26-40; 21:8). Jako Apostoł, Filip posiadał moc przekazywania darów Ducha.

Kult

Kult apostoła rozwijał się dzięki bogatym pracom hagiograficznym powstałych na podstawie apokryfów: Ewangelia Filipa, Dzieje Filipa, Pseudo-Abdiasz, a także Złotej legendy i wielu innych tekstów, i legend. Zgodnie z tradycją przyjmuje się, że apostoł zginął śmiercią męczeńską, przez przywiązanie do krzyża w kształcie litery T^[3]. W Rzymie kult Filipa Apostoła zainicjowało sprowadzenie w VI wieku relikwii Filipa i Jakuba Młodszego do bazyliki 12 Apostołów wzniesionej za papieży Pelagiusza I i Jana III^[4].

Dzień obchodów

Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim i ewangelickim obchodzone jest od 1955 roku 3 maja (wcześniej razem ze św. Jakubem Młodszym, zw. Mniejszym, 1 maja). W Polsce wspomnienie obchodzone jest 6 maja, jako święto liturgiczne razem ze św. Jakubem, Apostołem^[5].

W Kościele anglikańskim i ewangelickim świętego wspomina się 1 maja, a w ewangelickim również 3 maja^[1].

W Kościołach mariawickich wspomnienie św. Jakuba i Filipa Apostoła obchodzone jest 1 maja.

Cerkiew prawosławna wspomina Filipa dwukrotnie:

14/27 listopada^[c], tj. 27 listopada według kalendarza gregoriańskiego,
30 czerwca/13 lipca, tj. 13 lipca (Sobór dwunastu apostołów)^[6].

W Kościołach wschodnich (ormiańskim i koptyjskim), z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspomnienie przypada 14/27 listopada^[1].

Patronat

Święty Filip jest patronem miast: Sorrento, Dieppe, Philippeville, Brabant i Luksemburg, Spira, Philippsburg i Antwerpia.

Ikonografia

W ikonografii wczesnochrześcijańskiej i bizantyjskiej apostoł przedstawiany jest jako bezbrody młodzieniec bez szczególnych cech indywidualnych. Ma na sobie zwykłe szaty, jakie nosili inni apostołowie, a w ręce księgę lub zwój, charakterystyczne również wyobrażeniom innych uczniów Chrystusa^[6].

Sztuka zachodnia przedstawia go natomiast jako starszego, brodatego i często łysego mężczyznę z krzyżem bądź belką od krzyża jako atrybutem. Niekiedy apostoł trzyma w ręce kamienie - znak męczeństwa, innym znów razem towarzyszy mu anioł^[6].

Atrybutami św. Filipa są: krzyż łaciński w kształcie litery T (czasami odwrócony), wąż lub smok, chleb, ryba i kamień.

Galeria

Męczeństwo Świętego Filipa Apostoła, Jusepe de Ribera (1639), Museo del Prado w Madrycie
Męczeństwo Świętego Filipa, Simon de Vos (1645–1648), Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych w Antwerpii
Święty Filip, obraz Antoona van Dycka (ok. 1619-1621), Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
Święty Filip, obraz Albrechta Dürera (1516), Galeria Uffizi, Florencja

Zobacz też

Ewangelia Filipa
Martyrium św. Filipa
męczennicy wczesnochrześcijańscy
modlitwa za wstawiennictwem świętego
święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
święci prawosławni
święty Filip – inne postaci święte o imieniu Filip

Uwagi

↑ liturgia katolicka
↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
↑ podwójne datowanie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Philippus der Apostel - Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.)
↑ ^a ^b Hugo o. Hoever SOCist: Żywoty Świętych Pańskich. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 157-159.
↑ Święty Filip Apostoł. [dostęp 2009-08-28].
↑ Feliks Gryglewicz, Filip Apostoł, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989, s202.
↑ Święci Apostołowie Filip i Jakub na kat. brewiarz.pl.
↑ ^a ^b ^c Apostoł Filipp. na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

Bibliografia

Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 2: D-G. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 308/309. ISBN 83-7097-374-4.
Święci na każdy dzień. T. III: Maj. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2009, s. 18/19. ISBN 978-83-7558-295-6.

Linki zewnętrzne

Żywot Ś. Filippa Apostoła w Żywotach Świętych Piotra Skargi.

[2] turgia katolicka

[3] rawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

[8] wójne datowanie

[heiligen-1] Philippus der Apostel - Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.)

[HH-4] Hugo o. Hoever SOCist: Żywoty Świętych Pańskich. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 157-159.

[wb-5] Święty Filip Apostoł. [dostęp 2009-08-28].

[6] Feliks Gryglewicz, Filip Apostoł, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989, s202.

[7] Święci Apostołowie Filip i Jakub na kat. brewiarz.pl.

[cerkiew-9] Apostoł Filipp. na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[c]

[6]