PROFILPELAJAR.COM

Federalna Republika Jugosławii
Савезна Република Југославија
Savezna Republika Jugoslavija
	27 kwietnia 1992 – 4 lutego 2003
Herb	Flaga
	Hymn: Hej, Sloveni; (Hej Słowianie);
Ustrój polityczny	republika federalna
Stolica	Belgrad
Data powstania	27 kwietnia 1992
Data likwidacji	4 lutego 2003
Prezydent	Vojislav Koštunica
Premier	Dragiša Pešić
Powierzchnia	102 350 km²
Populacja (2003); • liczba ludności	; 10 829 175
• gęstość	105 os./km²
Waluta	dinar jugosłowiański (YUM)
Domena internetowa	.yu
Strefa czasowa	UTC +1 – zima; UTC +2 – lato
Język urzędowy	serbski
	Położenie na mapie świata Federalna Republika Jugosławii
	44,8167°N 20,4667°E/44,816700 20,466700
	Multimedia w Wikimedia Commons

Podział Jugosławii na republiki i autonomiczne prowincje

Federalna Republika Jugosławii (Савезна Република Југославија – Savezna Republika Jugoslavija, potocznie trzecia Jugosławia^[1]) – państwo powstałe po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (1991–1992), będące federacją dwóch republik – Serbii i Czarnogóry. Państwo to istniało w latach 1992–2003.

Ustrój polityczny

Zgodnie z konstytucją z 27 kwietnia 1992 roku (nowelizowaną 6 lipca 2000 roku) głową państwa był prezydent wybierany w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy parlament – Zgromadzenie Federalnej Republiki Jugosławii (Skupsztina), składający się z izby niższej (Rady Obywatelskiej składającej się z 138 deputowanych, 108 przedstawicieli Serbii i 30 Czarnogóry) i izby wyższej (Rady Republik, liczącej 40 członków, po 20 z Serbii i Czarnogóry). Kadencja parlamentu trwała cztery lata. Władzę wykonawczą sprawowała Federalna Rada Wykonawcza. Na jej czele stał premier powoływany przez parlament. W myśl konstytucji prezydent i premier nie mogli pochodzić z tej samej republiki^[2].

Serbia i Czarnogóra posiadały własne organy władzy ustawodawczej i wykonawczej (np. prezydenta, parlament i rząd). W Serbii głównym organem władzy był jednoizbowy parlament, Zgromadzenie Narodowe. Prezydent był wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję z jednorazową możliwością ubiegania się o reelekcję. Prawo inicjatywy ustawodawczej miały: rząd, deputowani albo sześć tysięcy wyborców^[3].

Historia

Federalna Republika Jugosławii powstała w kwietniu 1992 roku. W jej składzie znalazły się Socjalistyczne Republiki Serbii i Czarnogóry, które nie zdecydowały się na ogłoszenie niepodległości w przeciwieństwie do pozostałych republik wchodzących w skład komunistycznej Jugosławii^[4]. Federalna Republika Jugosławii zaangażowała się w wojny w Chorwacji i Bośni. Władzę w kraju sprawował Slobodan Milošević, lider postkomunistycznej Socjalistycznej Partii Serbii (SPS). Pewną rolę na scenie politycznej Federalnej Republiki Jugosławii miały także ugrupowania parafaszystowskie, jawnie popierające SPS. Cechą łączącą SPS i parafaszystów było popieranie idei Wielkiej Serbii, obejmującej swoim zasięgiem obszar Federalnej Republiki Jugosławii oraz tereny zamieszkałe przez Serbów w Chorwacji i Bośni^[5].

27 kwietnia 1992 roku uchwalono konstytucję, a 31 maja 1992 roku uchwalono nowe zasady przeprowadzania wyborów prezydenckich i parlamentarnych. Pierwsze wybory prezydenckie i parlamentarne odbyły się 20 grudnia 1992 roku. Wybory parlamentarne wygrała SPS, a prezydenckie Dobrica Ćosić. Ćosić rządził od 15 czerwca 1992 do 1 czerwca 1993 roku, jednak decydującą rolę odgrywał prezydent Serbii Slobodan Milošević^[6]. Kolejnymi prezydentami Federalnej Republiki Jugosławii byli: Miloš Radulović (od 1 czerwca do 25 czerwca 1993 roku) i Zoran Lilić (od 25 czerwca 1993 do 25 czerwca 1997 roku). W czerwcu 1997 roku urząd prezydenta Federalnej Republiki Jugosławii objął Milošević^[7].

Rządy Miloševicia w Serbii zaczęły słabnąć w 1995 roku. W Serbii wielokrotnie organizowano demonstracje przeciwko rządom SPS i Miloševicia. Społeczeństwo miało za złe prezydentowi Serbii niezrealizowanie obietnic, których ceną były wojny i sankcje. Lokalne wybory samorządowe w 1996 roku wygrywali głównie przedstawiciele opozycji^[8]. Milošević nie uznał wyników wyborów^[9]^[10]. Obok problemów gospodarczych w Serbii narastał konflikt pomiędzy Serbami a Albańczykami w Kosowie. Kryzys w tym regionie przerodził się w 1999 roku w wojnę. Do wojny dołączyło NATO, opowiadające się przeciwko Serbii. Interwencja NATO tymczasowo wzmocniła pozycję Miloševicia. Po zawarciu pokoju Milošević ponownie zaczął tracić poparcie^[8].

27 lipca 2000 roku Milošević ogłosił przeprowadzenie przyspieszonych wyborów prezydenckich Federalnej Republiki Jugosławii. Termin wyznaczono na 24 września^[9]. Ugrupowania opozycyjne stworzyły wspólną koalicję pod nazwą Demokratyczna Opozycja Serbii (DOS). Kandydatem DOS-u został Vojislav Koštunica. Pierwsza tura wyborów odbyła się zgodnie z terminem. Po ogłoszeniu wstępnych wyników opozycja ogłosiła zwycięstwo Koštunicy. Kilka dni później komisja rządowa uznała, że żaden z kandydatów nie uzyskał poparcia przekraczającego 50% głosów i wezwała do drugiej tury wyborów. Ta decyzja doprowadziła do kryzysu politycznego^[11]. DOS nakazała Miloševicowi ustąpić ze stanowiska i przyznać się do przegranej. Termin wyznaczono na 5 października^[12].

5 października 2000 roku do Belgradu jechały pojazdy wożące przeciwników Miloševicia. Protesty społeczne (nazwane później „rewolucją buldożerów”, od buldożerów jadących na platformach, które miały w razie konieczności przełamać blokady i barykady) doprowadziły do odsunięcia od władzy Miloševicia, uznania Koštunicy za zwycięzcę wyborów prezydenckich oraz przeprowadzenia przyspieszonych wyborów parlamentarnych^[13]. 16 października SPS, DOS i Serbski Ruch Odnowy oraz prezydent Federalnej Republiki Jugosławii Vojislav Koštunica i prezydent Serbii Milan Milutinović podpisali porozumienie o zorganizowaniu przyspieszonych wyborów parlamentarnych, wyznaczonych na 23 grudnia^[14]. Wybory wygrała DOS, zdobywając 65% głosów^[15]. Urząd premiera objął Zoran Đinđić^[16].

14 lutego 2002 roku liderzy Serbii i Czarnogóry podpisali umowę, przekształcającą Federalną Republikę Jugosławii w konfederację republik o nazwie Serbia i Czarnogóra^[17]. Serbia i Czarnogóra oficjalnie powstała 4 lutego 2003 roku^[18].

Demografia

W 2000 roku w Federalnej Republice Jugosławii żyło ok. 10 mln mieszkańców^[2].

Religia

Preferencje religijne w Federalnej Republice Jugosławii^[2]
Religia	1995	1998
prawosławie	44%	65%
islam	12%	19%
katolicyzm	31%	4%
protestantyzm	-	1%
pozostałe wyznania	13%	11%

Przypisy

↑ Yugoslavia - The third Yugoslavia, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-10-16] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wojciechowski 2002 ↓, s. 134.
↑ Wojciechowski 2002 ↓, s. 135.
↑ Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 10.
↑ Gaca, Kamińska i Naworski 2000 ↓, s. 172.
↑ Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 140-141.
↑ Leaders of the Federal Republic of Yugoslavia/ Serbia and Montenegro (1992-2006). zarate.eu. [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
↑ ^a ^b Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 10-11.
↑ ^a ^b Serbians overthrow Milosevic (Bulldozer Revolution), 2000. nvdatabase.swarthmore.edu, 2000. [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
↑ Chodak 2016 ↓, s. 269-271.
↑ Chodak 2016 ↓, s. 271-272.
↑ Mikucka-Wójtowicz 2014 ↓, s. 517.
↑ Chodak 2016 ↓, s. 274.
↑ Mikucka-Wójtowicz 2014 ↓, s. 222.
↑ Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie: Republic of Serbia Federal Republic Yugoslavia Parliamentary Election 23 Decemcer 2000 Final Report. Warszawa: 2001.
↑ Leaders of Serbia. zarate.eu. [dostęp 2020-12-23]. (ang.).
↑ Korzeniewska-Wiszniewska 2008 ↓, s. 247.
↑ Lubik-Rzeczek 2016 ↓, s. 27.

Bibliografia

Jarosław Chodak: Jak dokonać rewolucji niezbrojnej? Film dokumentalny w promocji zmiany społeczno-politycznej na przełomie XX i XXI w.. W: Maciej Kowalski, Tomasz Sikorski: Romantyka Rewolucji Rekonesans filmowy. Warszawa: Von Borowiecky, 2016. ISBN 978-83-607-4890-9.
Andrzej Gaca, Krystyna Kamińska, Zbigniew Naworski: Historia i współczesność. Świat i Polska, ludzie i poglądy. T. 2. Toruń: Towarzystwo Wspierania Nauki sp. z o.o. „GLOB”, 2000. ISBN 83-904818-2-0.
Mirella Korzeniewska-Wiszniewska: Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia: Serbska polityka wobec rozpadu Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008. ISBN 978-83-233-2584-0.
Natalia Lubik-Rzeczek. Serbian elections: The path towards Europe?. „Przegląd Politologiczny”. 4, 2016. (ang.).
Dominika Mikucka-Wójtowicz: Demokratyczna transformacja w Serbii i Chorwacji w latach 1990–2010. Kraków: LIBRON – Filip Lohner, 2014. ISBN 978-83-64275-40-1.
Sebastian Wojciechowski: Integracja i dezintegracja Jugosławii na przełomie XX i XXI wieku. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2002. ISBN 83-87704-41-5.