Fantazja–Przygoda–Rozrywka

„Fantazja–Przygoda–Rozrywka” – seria książek z gatunku fantastyki naukowej wydawana przez Krajową Agencję Wydawniczą, ukazująca się w latach 1978-1991. W serii ukazało się ok. 50 pozycji[a]. Redaktorem większości pozycji w serii był Andrzej Wójcik[2][3]. Nakłady poszczególnych pozycji wynosiły od 20 do 150 tysięcy egzemplarzy[4][b].

Seria, popularnie zwana była „Czarną serią”, serią „z dżdżownicą” lub „z glizdą”, powstała z inspiracji i początkowo była współwydawana przez Ogólnopolski Klub Miłośników Fantastyki i Science Fiction[7].

Publikowała literaturę przeważnie polskich pisarzy, nieliczne wyjątki, to: francuskie Remedium oraz niemieckojęzyczne Taniec potworów, Pierwsze podróże w czasie i Arka Noego[3].

Oprawa graficzna

Większość pozycji została wydana w formacie 17 cm, z czarną okładką. Od 1982 r. zaczęły się ukazywać także pozycje w formacie zeszytowym 28 cm z białą okładką (np. Cała prawda o planecie Ksi czy Miliardy białych płatków), dwie pozycje ukazały się w formacie 20,5 cm (2. wydanie Cylindra van Troffa i Rezerwat)[3]. Te mutacje zeszytowe Marek Oramus określa jako wydawane w „skandalicznym opracowaniu graficznym” i na marnym, gazetowym papierze[6].

Wśród autorów grafik na okładkach byli m.in.: Waldemar Andrzejewski czy Wiktor Żwikiewicz[3].

Do 1981 r. na tylnej okładce książek drukowany był tekst reklamujący OKMFiSF, który zniknął po rozwiązaniu organizacji[8].

Odbiór i nagrody

Seria uważana była za mało udaną i krytykowana za poziom publikowanych utworów[9]. Andrzej Wójcik tłumaczy to przyjętą strategią promowania debiutantów. Mimo to seria zdobyła dwie europejskie nagrody, co Wójcik wyjaśnia dobrą promocją wśród jurorów[10].

Marek Oramus wyjątkowo ostro ocenia serię. Pisze, że to „wyjątkowo marna fantastyka”, grupująca „płody na poły grafomańskie” (zalicza do nich zwłaszcza Neurony zbrodni Penciak, Dzień czerwonego giganta Kurty i Zamieszkałą planetę Weinfelda), zaś prezentowane debiuty określa jako przedwczesne, których „żaden z szanujących się wydawców nie opatrzyłby swoim znakiem”. Krytykuje wydawnictwo, które z serii uczyniło „narzędzie do przynoszenia wydawcy maksymalnych dochodów”; współpracę z OKMFiSF określa jako „rzekomą” i niemającą wiele wspólnego z ruchem fanów[11]. Podsumowuje, oceniając, że za sprawą serii na polski rynek książek s-f nastąpił „zalew szmiry, chały, popłuczyn, miazgi i wszelkiego gatunkowego mułu”[12].

Wykaz pozycji

  1. Krzysztof Boruń – Ósmy krąg piekieł
  2. Andrzej Krzepkowski – Obojętne planety
  3. Krzysztof Boruń – Toccata
  4. Andrzej Krzepkowski, Andrzej Wójcik – Obszar nieciągłości
  5. Stefan Weinfeld – Władcy czasu
  6. Zbigniew Dolecki – Muszla Egejska
  7. Ryszard Głowacki – Paroksyzm numer minus jeden
  8. Mieczysław Kurpisz – Bez przerwy wypełniać tę ciszę
  9. Zbigniew Prostak – Kontakt
  10. Adam Hollanek – Ukochany z Księżyca
  11. Stefan Weinfeld – Janczarzy kosmosu
  12. Lucyna Penciak – Neurony zbrodni
  13. Andrzej Trepka – Kosmiczny meldunek
  14. Andrzej Trepka – Totem leśnych ludzi
  15. Michał Markowski – Ożeniłem się z brzydką dziewczyną
  16. Carlos Rasch – Taniec potworów
  17. Aleksandra Szarłat, Ewa Szymańska – Bogowie naszej planety
  18. Eric Simon(inne języki), Reinhard Heinrich(inne języki) – Pierwsze podróże w czasie
  19. Andrzej Krzepkowski – Kreks
  20. Henryk Kurta – Dzień Czerwonego Giganta
  21. Janusz A. Zajdel – Ogon diabła
  22. Ryszard Głowacki – Raport z rezerwatu
  23. Tadeusz Markowski – Tak bardzo chciał być człowiekiem
  24. Zbigniew Prostak – Planeta zielonych widm
  25. Stefan Wul(inne języki) – Remedium(inne języki)
  26. Stefan Weinfeld – Zamieszkała planeta
  27. Michał Markowski – Ocean niespokojny
  28. Adam Hollanek – Olśnienie
  29. Julia Nidecka – Goniący za Słońcem
  30. Adam Hollanek – Kochać bez skóry
  31. Andrzej Trepka – Końcówka
  32. Michał Markowski – Pajęczyna. Po drugiej stronie Księżyca
  33. Janusz A. Zajdel – Cała prawda o planecie Ksi
  34. Czesław Białczyński – Miliardy białych płatków
  35. Zbigniew Prostak – Spłacony dług
  36. Tadeusz Markowski – Umrzeć, by nie zginąć
  37. Mieczysław Kurpisz – Ataraksja
  38. Wiktor Żwikiewicz – Imago (2 t.)
  39. Andrzej Trepka – Rezerwat
  40. Krzysztof Boruń – Małe zielone ludziki (2 t.)
  41. Marek Baraniecki – Głowa Kasandry
  42. Jacek Izworski – Gwiezdne szczenię
  43. Adam Synowiec – Powrót z przesiadką
  44. Marek Nowak – Klinika psychiatryczna
  45. Jan Dobraczyński – Wyczerpać morze
  46. Martin Eisele(inne języki) – Arka Noego(inne języki)
  47. Andrzej Drzewiński, Andrzej Ziemiański – Nostalgia za Sluag Side
  48. Janusz A. Zajdel – Cylinder van Troffa
  49. Marcin Wolski – Bogowie jak ludzie
  50. Wojciech Bauer – Wieża Życia

Inne pozycje

Niekiedy do niniejszej serii zalicza się tytuły, których przynależność wydaje się być problematyczna, z powodu innego logo oraz innej kolorystyki okładek niż wcześniejsze pozycje serii[3]:

Uwagi

  1. ↑ Niektóre źródła zaliczają do serii pozycje niemające charakterystycznego logo[1].
  2. ↑ Maciej Parowski twierdzi nawet, że seria miała rekordowe w kraju nakłady[5], zaś Marek Oramus określa jako „jak na polskie warunki olbrzymie”[6].

Przypisy

  1. ↑ Nowakowski 2017 ↓, s. 5.
  2. ↑ Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, s. 223. ISBN 83-210-0892-5.
  3. ↑ a b c d e f Nowakowski 2023 ↓.
  4. ↑ Andrzej Niewiadowski: Polska fantastyka naukowa 1945-1985. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Iskry”, 1987, s. 85. ISBN 83-207-0999-7.
  5. ↑ Parowski 1990 ↓, s. 44.
  6. ↑ a b Oramus 1987 ↓, s. 14.
  7. ↑ Nowakowski 2017 ↓, s. 99-100.
  8. ↑ Parowski 1990 ↓, s. 46-47.
  9. ↑ Prace literackie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973, s. 79 [dostęp 2022-04-15] (pol.).
  10. ↑ a b Parowski 1990 ↓, s. 44-48.
  11. ↑ Oramus 1987 ↓, s. 13-14.
  12. ↑ Oramus 1987 ↓, s. 61.

Bibliografia