Niewiele wiadomo o wczesnym życiu Spensera[4]. Urodził się w 1552 lub 1553 w Londynie[4]. Studiował w Pembroke Hall na University of Cambridge[4]. Bakalaureat uzyskał w 1573, a magisterium otrzymał w 1576[4]. Był dworzaninem lorda Leicestera, przebywał wraz z nim na dworze Elżbiety I[5]. Z Leicesterem zaznajomił go profesor retoryki i pomniejszy poeta Gabriel Harvey[3], jego pierwszy mentor[5]. W 1580 został sekretarzem Irlandii[3]. Jeden z najwybitniejszych reprezentantów angielskiego renesansu i epoki elżbietańskiej. Jego mecenasem był Edward de Vere[6]. Spenser był przyjacielem poety Philipa Sidneya[2]. Był żonaty. Miał trzech synów i córkę[3].
Twórczość
Edmund Spenser pisał bardzo dużo. Był autorem głośnych utworów, takich jak:
Epithalamion (1595) – napisany na jego własne wesele[2],
The Four Hymns (1596).
Nowatorstwo wersyfikacyjne
Spenser wynalazł strofę dziewięciowersową, rymowaną ababbcbcc, z ostatnim wersem dłuższym od pozostałych[2], nazywaną odtąd jego imieniem (strofa spenserowska[8]) oraz własny schemat rymowania sonetu abab bcbc cdcd ee (sonet spenserowski)[9]. Strofa spenserowska stała się jedną z najbardziej popularnych angielskich kunsztownych form wierszowych. Była wykorzystywana zarówno w liryce, jak i największej epice. Cytat w oryginalnej elżbietańskiej ortografii angielskiej.
Gentle Knight was pricking on the plaine,
Y cladd in mightie armes and siluer shielde,
Wherein old dints of deepe wounds did remaine,
The cruell markes of many' a bloudy fielde;
Yet armes till that time did he neuer wield:
His angry steede did chide his foming bitt,
As much disdayning to the curbe to yield:
Full iolly knight he seemd, and faire did sitt,
As one for knightly giusts and fierce encounters fitt[10].
Edmund Spenser, The Faerie Queene: Book I, Canto 1.
Wpływ
Edmund Spenser wywarł wielki wpływ na późniejszych poetów angielskich. Twórcy ci naśladowali styl poety i posługiwali się wymyśloną przez niego strofą. Spenser jako liryk i epik wpłynął na Johna Miltona[11]. Do autorów pozostających w orbicie oddziaływania Spensera należał też romantyk John Keats[12]. Wkrótce po tym, jak nauczyciel Charles Cowden Clarke zapoznał go z twórczością renesansowego klasyka, Keats napisał wiersz Imitation of Spenser, będący jego pierwszym zachowanym do dzisiaj utworem[13]. Strofą pomysłu Spensera pisali swoje wiersze i poematy nie tylko poeci angielscy i amerykańscy, ale również polscy (Juliusz Słowacki, Jan Kasprowicz) i czescy (Jaroslav Vrchlický).
Tłumaczenia polskie
Fragmenty The Faerie Queene, pod tytułem Królowa wieszczek, przełożył na język polski Jan Kasprowicz. Utwory Spensera znalazły się też w antologiach: Poeci języka angielskiego, tom I (Warszawa 1969); Jerzy Pietrkiewicz, Antologia liryki angielskiej 1300–1950 (Warszawa 1997) i Od Chaucera do Larkina. 400 nieśmiertelnych wierszy 125 poetów anglojęzycznych z 8 stuleci (przekład Stanisław Barańczak, Kraków 1993).
↑Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 356. ISBN 978-83-233-4066-9.
