Dowództwo Żandarmerii Ministerstwa Spraw Wojskowych (Dtwo Żand. MSWojsk.) – organ centralny żandarmerii podporządkowany Ministrowi Spraw Wojskowych przez II wiceministra^[1].

1 czerwca 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustanowił, w miejsce dotychczasowego Wydziału Żandarmerii w Departamencie Piechoty, Dowództwo Żandarmerii^[1].

Dowódca żandarmerii był fachowym organem Ministra Spraw Wojskowych (II wiceministra) w zakresie żandarmerii, do którego należało ogólne kierownictwo służbą żandarmerii. Stanowisko dowódcy żandarmerii zostało zaszeregowane do stopnia generała oraz kategorii V dodatków służbowych^[2].

Organem pracy dowódcy żandarmerii były referaty (organizacyjno-mobilizacyjny, personalny i śledczy) oraz kancelaria. W stosunku do podległych żołnierzy dowódca żandarmerii posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy brygady^[1].

Zakres działania dowódcy żandarmerii obejmował:

• opracowywanie wniosków w sprawach organizacji pokojowej i wojennej, mobilizacji i wyszkolenia żandarmerii,
• administrację personelem żandarmerii,
• kierownictwo i nadzór fachowy nad działalnością żandarmerii i jej sprawnym funkcjonowaniem (pełnienie funkcji organu inspekcyjnego żandarmerii),
• wydawanie we własnym imieniu rozkazów do dowódców dywizjonów w zakresie jednolitego technicznego kierownictwa służby fachowej żandarmerii i kontroli czynności fachowo-służbowych, w którym to zakresie dowódca żandarmerii posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy brygady,
• przedstawianie Ministrowi Spraw Wojskowych (II wiceministrowi) projektów rozkazów w sprawach śledczych i pościgowych, które wcześniej nie były nakazane przez dowódców terytorialnych^[1].

Skład osobowy Dowództwa Żandarmerii w czerwcu 1927 roku liczył jednego generała, sześciu oficerów, trzech podoficerów zawodowych i nadterminowych oraz siedmiu szeregowych niezawodowych (ordynansi osobiści) i czterech urzędników cywilnych, w tym dwie maszynistki. Funkcję zastępcy dowódcy żandarmerii sprawował najstarszy z kierowników referatów wyznaczony przez dowódcę żandarmerii^[1]. Oficerowi wykonującemu obowiązki zastępcy dowódcy żandarmerii przysługiwał dodatek służbowy kategorii VIB. Stanowiska kierowników referatów zostały zaszeregowane do kategorii VIIA dodatków służbowych, natomiast stanowiska referentów do kategorii VIIA^[3].

• dowódca żandarmerii (generał)
• Referat Organizacyjno-Mobilizacyjny
  • kierownik referatu (oficer sztabowy broni)
  • referent (oficer sztabowy broni)
• Referat Personalny
  • kierownik referatu (oficer sztabowy broni)
  • referent (oficer młodszy broni)
• Referat Śledczy
  • kierownik referatu (oficer sztabowy broni)
  • referent (oficer młodszy broni)
• Kancelaria
  • kierownik kancelarii (podoficer zaw./ndt)
  • personel pomocniczy (2 podoficerów zaw./ndt, 4 urzędników cywilnych)

W czerwcu 1927 roku służbę w Dowództwie Żandarmerii pełniło sześciu oficerów:

• płk żand. Julian Sas-Kulczycki - dowódca żandarmerii
• mjr żand. Tadeusz Jan Podgórski
• kpt. żand. Piotr Guziorski (do 1 VII 1929 → wykładowca w Dywizjonie Szkolnym Żandarmerii)
• kpt. żand. dr Stanisław Galos
• kpt. żand. Szymon Józef Mayblum
• por. żand. Jan Strusiński

Obsada w marcu 1939 roku:^[4]

• dowódca żandarmerii – płk żand. Felicjan Plato Bałaban
• I zastępca dowódcy – ppłk żand. dr Stanisław Galos
• II zastępca dowódcy – mjr żand. Michał Bogumił Keczer-Palvagas-Fischer
• adiutant – kpt. żand. Wiktor Kiełkowski
• szef Wydziału Śledczego – mjr żand. Stanisław Piernikarski
• szef Wydziału Szkolenia – mjr mgr Franciszek Maksymilian Bieńkowski
• szef Wydziału Mobilizacyjnego i Personalnego – kpt. Gustaw Alojzy Zimmer
• oficer do spraw ochrony obiektów specjalnych – kpt. żand. Romuald Szczęsny

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Śląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-03-05].
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.