Die Burger

Die Burger
Częstotliwość

dziennik

Państwo

Południowa Afryka

Adres

Kapsztad

Wydawca

Naspers

Organ prasowy

Partia Narodowa (do 1990)

Język

afrikaans

Pierwszy numer

1915

Redaktor naczelny

Willem Jordaan

Średni nakład

91 665 egz. (2008)

Strona internetowa

„Die Burger” – południowoafrykański dziennik, wydawany przez koncern Naspers (od 2000 za pośrednictwem spółki zależnej Media24) w języku afrikaans. Jest rozpowszechniany w Prowincji Przylądkowej Zachodniej i Wschodniej. W 2008 roku osiągnął nakład 91 665 egzemplarzy.

Historia

Dziennik był pierwszym tytułem wydawnictwa Die Nasionale Pers ("Drukarnia Narodowa", od 1998 Naspers), powołanego w maju 1915 przez założyciela Partii Narodowej (1914), gen. Barry'ego Hertzoga i organizatora tej partii w Kraju Przylądkowym, prawnika Williego A. Hofmeyra, ze środków magnata diamentowego Janniego Maraisa(inne języki) i bogatych rolników[1][2][3][4]. Od założenia stanowił organ prasowy Partii Narodowej, a jego redakcja mieściła się w Kapsztadzie.

Pierwszy numer gazety ukazał się 26 lipca 1915, a jej pierwszym redaktorem naczelnym został Daniel F. Malan, pastor zgromadzenia NG Graaff-Reinet. Debiutancka edycja, opublikowana pod tytułem „De Burger” miała 10 stron, graficzne reklamy na pierwszej stronie, 7 kolumn, działy: krajowy i zagraniczny, a także sekcję kulturalną i ekonomiczną oraz kolumnę felietonów. Jednym z wiodących tematów była religia.[5]

Dziennik skupiał przede wszystkim prawicowe środowiska afrykanerskie, niemniej jednak był pierwotnie wydawany po holendersku. Już rok później, na fali kampanii na rzecz zrównania praw afrikaans z urzędowymi holenderskim i angielskim, zaczęły ukazywać się pierwsze artykuły w języku narodowym Burów; w 1921 gazeta zaczęła być wydawana w całości w afrikaans, a jej tytuł zmieniono z holenderskiego „De Burger” na afrykanerskie „Die Burger”.

W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku gazeta w sposób satyryczny wyrażała niechęć afrykanerskich rolników i robotników do anglojęzycznych kapitalistów[6].

W okresie po II wojnie światowej dziennik był zaangażowany we wprowadzanie przez Partię Narodową programu segregacji rasowej, znanego jako apartheid. Korespondent polityczny gazety Piet Cillié(inne języki) (1917–1999[7]) jako pierwszy użył pojęcia apartheidu w ogłoszonym na jej łamach artykule z 26 marca 1943[5][8]. Cillié, który prowadził rubrykę pod pseudonimem „Dawie”, stał się obok polityka Partii Narodowej Hendrika Verwoerda głównym orędownikiem apartheidu w jego początkowym okresie[9]. Pod jego sterami od 1954 dziennik przystąpił do radykalnej obrony afrykanerskiej „rewolucji narodowej”, związanej z dojściem do władzy Partii Narodowej w 1948[10]. W latach 1948–1956 redakcja „Die Burger” prowadziła zakończoną sukcesem kampanię na rzecz odebrania powszechnego prawa wyborczego Koloredom[11], uznawanym za podgrupę Afrykanerów[12]. W latach 1956–1961 przeszła na pozycje, które określała „zaangażowaną niezależnością”, upominając się o pozyskanie Koloredów poprzez zmianę polityki i kwestionując niektóre środki egzekwowania apartheidu (np. osobne wejścia dla białych i czarnych)[13]. Publikowała wówczas teksty kolorowych polityków i działaczy, a w 1958 poparła ich frakcję w parlamencie[5]. W lipcu 1960 na wniosek Afrykanerskiego Związku Braci w związku z zachowaniem przez Koloredów lojalności wobec rządu po masakrze w Sharpeville Cillié wysunął propozycję bezpośredniej reprezentacji parlamentarnej dla Koloredów, od której dziennik odżegnał się w styczniu 1961 po jej storpedowaniu przez premiera Verwoerda[14]. W 1968 gazeta poparła pomysł zastąpienia białej reprezentacji dla Koloredów przez osobną izbę parlamentarną[12]. W 1980 redaktor naczelny Beukes wystosował przeprosiny do szefa Partii Narodowej Pietera Willema Bothy na wieść o jego niezadowoleniu z jednego z opublikowanych artykułów[15]. W okresie referendum konstytucyjnego z 1983(inne języki) rubrykę „Deur Dawie” prowadził Ebbe Dommisse (ur. 1940[16]), znany jako „komisarz polityczny” Partii Narodowej[17].

W 1990 wraz z nadejściem schyłkowego okresu apartheidu na prośbę ówczesnego redaktora naczelnego Dommissego oddział Partii Narodowej na Kraj Przylądkowy zakończył wykorzystywanie dziennika jako organu prasowego ugrupowania. W 1996 redakcja odmówiła złożenia wyjaśnień przed Komisją Prawdy i Pojednania(inne języki), uczyniło to natomiast w 1997 z własnej inicjatywy 127 dziennikarzy[5][18]. W okresie 1994–1999 gazeta strzegła interesów białej mniejszości[19]. Podczas wyborów parlamentarnych w 1994 zalecała głosowanie na Partię Narodową, w 1999 wzywała do głosowania na jedno z ugrupowań „demokratycznej opozycji”, a w 2004 już tylko do udziału w wyborach. W 2006 Henry Jeffreys został pierwszym czarnoskórym redaktorem naczelnym. W 2015 prezeska grupy Media24, zarządzającej gazetą z ramienia Naspersu, Esmare Weideman, złożyła podczas obchodów stulecia dziennika przeprosiny za współudział w apartheidzie przypominając dyskryminację przestrzenną wobec kolorowych pracowników redakcji[20].

„Die Burger” sprzeciwia się wypieraniu języka afrikaans przez angielski, zarzucając Afrykańskiemu Kongresowi Narodowemu wrogość do afrikaans[21]. W 2008 wśród jego czytelników było więcej kolorowych niż białych, choć wśród klientów i odbiorców reklamy wciąż przeważali biali[22]. W 2015 dziennik zareagował na zastąpienie języka wykładowego afrikaans na Uniwersytecie w Stellenbosch przez angielski plakatami z napisem „RIP Afrikaans”[23].

Redaktorzy naczelni

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Naspers [online], southafricanmedia.co.za [zarchiwizowane z adresu 2017-08-20].
  2. ↑ Daniel Robert Lewis, Apartheid Inc, the story of Naspers, Media24 and Channel Life [online], Medialternatives, 15 listopada 2011 [zarchiwizowane z adresu 2012-09-15].
  3. ↑ Toit 2019 ↓, s. 27.
  4. ↑ Freschi 2019 ↓, s. 523.
  5. ↑ a b c d Małgorzata Dwornik, Die Burger. Historia największego na świecie dziennika w języku afrikaans, Reporterzy.info, 13 maja 2024, ISSN 2544-5839 (pol.).
  6. ↑ Toit 2019 ↓, s. 59.
  7. ↑ Rosemarie Breuer, P.J. Cillié [online], Stellenbosch Writers [zarchiwizowane z adresu 2004-10-19].
  8. ↑ Joubert 1990 ↓, s. 252.
  9. ↑ Giliomee 2003 ↓, s. 470.
  10. ↑ Giliomee 2003 ↓, s. 501.
  11. ↑ Mittner 2016 ↓, s. 43–48, 51–52.
  12. ↑ a b Mittner 2016 ↓, s. 52.
  13. ↑ Mittner 2016 ↓, s. 48–49.
  14. ↑ Mittner 2016 ↓, s. 50–51.
  15. ↑ Vuuren 2018 ↓, s. 87.
  16. ↑ Padraig O'Malley, Dommisse, Ebbe [online], Fundacja Nelsona Mandeli(inne języki) [zarchiwizowane z adresu 2022-11-20].
  17. ↑ Sussman 2003 ↓, s. 224.
  18. ↑ Westhuizen 2021 ↓, s. 101.
  19. ↑ Berger 1999 ↓, s. 110.
  20. ↑ Jenna Etheridge, Naspers apologises for its role in apartheid [online], News24(inne języki), 25 lipca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-07-28].
  21. ↑ Steyn 2016 ↓, s. 45.
  22. ↑ Steyn 2016 ↓, s. 48.
  23. ↑ Steyn 2016 ↓, s. 37.

Bibliografia