PROFILPELAJAR.COM

Dawid z głową Goliata
Autor	Michelangelo Merisi da Caravaggio
Data powstania	1609–1610
Medium	olej na płótnie
Wymiary	125 × 101 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Rzym
Lokalizacja	Galeria Borghese
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dawid z głową Goliata – obraz włoskiego malarza barokowego Caravaggia, jedno z ostatnich dzieł artysty, prawdopodobnie wysłane kardynałowi Scipione Borghese z prośbą o ułaskawienie.

W 1606, znany z gwałtownego charakteru Caravaggio dopuścił się zbrodni, zabił w pojedynku, prawdopodobnie nieumyślnie, młodego mężczyznę, Ranuccio Tomassoniego. Konsekwencją tego czynu był wyrok śmierci i trwająca cztery lata ucieczka przed wyimaginowanymi i realnymi wrogami. Artysta wyjechał początkowo do Neapolu, później na Maltę i na Sycylię, cały czas zabiegając o uniewinnienie. Płótno Dawid z głową Goliata przekazane kardynałowi Scipione Borghese mogło przekonać możnego wielbiciela sztuki do wydania aktu łaski^[1].

Opis

Obraz przedstawia Dawida trzymającego w lewej ręce odciętą głowę Goliata. Tytułowa postać wyłania się z głębokiego mroku i staje w ostrym świetle, w prawej ręce trzyma nagi miecz, na którym widoczna jest inskrypcja „H-AS OS”, stanowiącą skrót łacińskiego przysłowia Humilitas occidit superbiam (Pokora zabija dumę)^[2]. Ciało Dawida oświetlone jest ukośnie silnym strumieniem światła, które eksponuje lewe ramię unoszące głowę pokonanego olbrzyma. Jego twarz jest smutna, zamyślona, nie wyraża radości ani dumy z odniesionego zwycięstwa. Kompozycja obrazu powoduje, że uwaga widza skupia się na głowie Goliata, która wysunięta na pierwszy plan zdaje się opuszczać ramy obrazu. Ociekająca krwią twarz wyraża klęskę, w półotwartych oczach tli się jeszcze gasnący promyk życia. Na środku czoła Goliata widoczny jest krwawy ślad po kamieniu, który go powalił.

Interpretacje

W ikonografii postać młodego Dawida zazwyczaj jest personifikacją Chrystusa, natomiast Goliat stanowi uosobienie zła, przemocy i pychy. Już w XVII wieku uważano, że twarz Goliata jest autoportretem artysty, który w ten sposób przedstawił stan własnej psychiki, świadomość klęski i upadku. W ostatnich latach swojego życia Caravaggio wręcz obsesyjne poruszał motyw ucinanych głów, m.in. w Ścięciu św. Jana Chrzciciela, za jego głowę także wyznaczono nagrodę, a wizja gwałtownej śmierci wydawała mu się bardzo prawdopodobna. Obraz pełni więc funkcję malarskiego rachunku sumienia i rozliczenia dotychczasowego życia, jest błaganiem malarza o łaskę i przyznaniem się do winy.

Współczesne interpretacje dzieła są bardziej ogólne, Gustaw Herling-Grudziński dostrzega w obrazie zapis tryumfu Dobra nad Złem i akcentuje znaczenie światła, które Dobro symbolizuje i podkreśla. Tym samym autor definiuje całą twórczość Caravaggio, w której światło i cień wyrażają widzialny i niewidzialny świat^[3].

W Kunsthistorisches Museum znajduje się inna, wcześniejsza wersja Dawida z głową Goliata, która powstała ok. 1607. Obraz z Wiednia jest mniej ekspresyjny i bardziej tradycyjny w ujęciu tematu w porównaniu do płótna z Rzymu^[4]. W muzeum Prado w Madrycie znajduje się nieco inne dzieło, ale dotyczące tego samego motywu – Dawid i Goliat.

Przypisy

↑ Katarzyna Krzyżagórska-Pisarek: Ścigany – ostatnie lata Caravaggia. [dostęp 2009-05-26]. (pol.).
↑ Szpada w języku włoskim to spada i uważa się, iż może się odwoływać do jego przyjaciela Lionella Spady. Giles Lambert: Caravaggio. Warszawa: Edipresse, 2005. ISBN 83-89571-93-5.
↑ Gustaw Herling-Grudziński: Sześć medalionów i srebrna szkatułka. Czytelnik, 1994. ISBN 83-07-02371-8.
↑ Strona Kunsthistorisches Museum. [dostęp 2009-05-26]. (ang. • niem.).