David Hay (ur. 23 czerwca 1935 w Aberdeen^[1], zm. 27 października 2014 w Nottingham w Wielkiej Brytanii^[2]) – brytyjski psycholog religii i duchowości, z wykształcenia zoolog. Pochodził ze Szkocji, był katolikiem.

David Hay był najpierw studentem, a następnie współpracownikiem Alistera Hardy, profesora zoologii i Dziekana Wydziału Zoologii Uniwersytetu Oksfordzkiego (1946-1961). Po przejściu na emeryturę w roku 1969, Hardy założył Pracownię (ang. Research Unit) do Badań Doświadczeń Religijnych Manchester College. David Hay był tam badaczem w latach 1974–1990. W latach 1985–1989, po zmianie nazwy tej instytucji, pełnił rolę dyrektora Centrum Badań nad Doświadczeniem Religijnym im. Alistera Hardy. Był też Przewodniczącym Rady Konsultacyjnej (ang. Centre Advisory Research Council) (1990-1994). Wieloletni wykładowca w zakresie wychowania duchowego w Nottingham University, po przejściu na emeryturę honorowy profesor teologii praktycznej (Honorary Research Fellow in Practical Theology) w University of Aberdeen. Hay był także honorowym badaczem (Honorary Research Fellowship) w the University of Wales Trinity Saint David, Lampeter, a ostatnio również w Glyndwr University w Wrexham, Hay był współzałożycielem, a później honorowym dożywotnim członkiem Towarzystwa Badań nad Doświadczeniem Duchowym im. Alistera Hardy (TBDDAH). David Hay należał też do międzynarodowych towarzystw naukowych, m.in., Society for the Scientific Study of Religion^[3], International Society for the Psychology of Religion^[4].

David Hay był wielokrotnie (w latach 1997–2007) gościnnym wykładowcą w Instytucie Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadził też wykłady na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.

• zoologia – University of Aberdeen (BSc)
• zoologia – University of Oxford (PhD)

• wykładowca biologii – Department of Education, University of Nottingham
• profesor w zakresie duchowego doświadczenia – University of Nottingham
• profesor wizytujący – Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

David Hay rozwinął ewolucyjne poglądy Alistera Hardy. Jest twórcą koncepcji, zgodnie z którą nie tylko sama religijność, ale – rozumiana jako wobec niej nadrzędna – duchowość jest naturalną adaptacją ewolucyjną, a jej bazą jest świadomość relacyjna. Adaptacja ta zapewniła gatunkowi ludzkiemu przetrwanie i rozwój. W wielu pracach badawczych wykazał też trafność faktu, że doświadczenie duchowe jest zjawiskiem powszechnym i wiąże się z wyższym poziomem zdrowia.

David Hay (sam i w zespołach badawczych) prowadził badania nad fenomenologią doświadczenia duchowego i jego funkcjami adaptacyjnymi. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się wyniki badań nad duchowością wczesnodziecięcą, przeprowadzonymi z Rebeccą Nye. Autentyczność duchowych przeżyć dzieci, które nie zostały jeszcze religijnie uformowane przez język, a ogólniej – kulturę, dowodzi – zdaniem Haya – ich ewolucyjnej pierwotności. David Hay jest autorem 7 książek^[5] oraz artykułów w czasopismach naukowych i popularnonaukowych.

• Exploring the Inner Space: Scientists and Religious Experience, Oxford Mowbury, 1987.
• Religious Experience Today: Studying the Facts, 1990.
• The Spirit of the Child (with Rebecca Nye), London, Harper & Collins, 1998, 2nd Edition: Jessica Kingsley Pubishers, 2006. ISBN 1-84985-676-1.
• The biology of God: What is the current status of Hardy’s hypothesis?”. The International Journal for the Psychology of Religion, 1994, 4(1), 1-23.
• Spirituality as a natural phenomenon: Bringing biological and psychological perspectives together (with Paweł M. Socha), Zygon. Journal of Religion and Science, 2005, 40(3) 589-612.
• Something There: the Biology of the Human Spirit, Templeton Press, 2007. ISBN 978-1-59947-114-3.
• God’s Biologist: A Life of Alister Hardy, Darton, Longman & Todd, 2011.