Czas zaprzyszły (Futurum Exactum) – czas stosowany dla wyrażenia czynności przyszłej, mającej miejsce przed inną czynnością przyszłą lub przed określonym czasem w przyszłości. W niektórych językach (np. w angielskim i niemieckim) służy także do wyrażania czynności przeszłej, co do której wystąpienia nie ma całkowitej pewności.
Język angielski
Czas zaprzyszły w języku angielskim (Future Perfect) jest czasem złożonym i składa się z czasownika posiłkowego will (shall), czasownika posiłkowego have oraz trzeciej formy czasownika głównego. Odmiana czasownika to do w czasie Future Perfect[1]:
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
I will/shall have done
|
we will/shall have done
|
| 2.
|
you will have done
|
you will have done
|
| 3.
|
he/she/it will have done
|
they will have done
|
W stronie biernej zaś dodaje się po have trzecią formę wyrazu be czyli been, np. :
- It will have been done by me
W podobnej funkcji występuje też w języku angielskim czas Future Perfect Continuous, tworzony za pomocą czasownika posiłkowego will (shall), czasownika posiłkowego have, trzeciej formy czasownika be (tj. been) oraz gerundium czasownika głównego (z końcówką -ing), np.:
- I will/shall have been doing
Future Perfect Continuous różni się od Future Perfect wyrażanym aspektem czasownika. Nie występuje w stronie biernej.
Formę przeczącą tworzy się przez dodanie wyrazu not po wyrazie will/shall.
Future Perfect w znaczeniu czasu przeszłego
W języku angielskim Future Perfect może – oprócz swojej podstawowej funkcji wyrażania czynności przyszłej, zakończonej przed danym czasem w przyszłości – wyrażać także czynności przeszłe, co do których mówiący nie ma całkowitej pewności[2], na przykład:
- By now, he will have returned. = "Zapewne już wrócił."
Język niemiecki
Czas zaprzyszły w języku niemieckim (Futur zwei) jest czasem złożonym i składa się z czasownika posiłkowego werden w czasie teraźniejszym oraz haben lub sein w bezokoliczniku i trzeciej formy czasownika głównego na końcu zdania. Odmiana czasowników machen i gehen w czasie Futur II[3]:
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
ich werde gemacht haben
|
wir werden gemacht haben
|
| 2.
|
du wirst gemacht haben
|
ihr werdet gemacht haben
|
| 3.
|
er/sie/es wird gemacht haben
|
sie/Sie werden gemacht haben
|
|
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
ich werde gegangen sein
|
wir werden gegangen sein
|
| 2.
|
du wirst gegangen sein
|
ihr werdet gegangen sein
|
| 3.
|
er/sie/es wird gegangen sein
|
sie/Sie werden gegangen sein
|
|
Formę przeczącą tworzy się przez dodanie nicht przed imiesłowem biernym czasownika.
W stronie biernej po imiesłowie biernym czasownika głównego pojawia się worden sein, np.
- Das wird von mir (nicht) gemacht worden sein.
Futur II w znaczeniu czasu przeszłego
W języku niemieckim Futur II może – oprócz swojej podstawowej funkcji wyrażania czynności przyszłej, zakończonej przed danym czasem w przyszłości – wyrażać także czynności przeszłe, co do których mówiący nie ma całkowitej pewności, na przykład:
Er wird schon zurückgekommen sein. = "Zapewne już wrócił."
Język francuski
Czas zaprzyszły w języku francuskim (Futur antérieur) jest czasem złożonym składającym się z czasownika posiłkowego avoir (lub être) w czasie przyszłym prostym (futur simple) oraz trzeciej formy czasownika głównego (imiesłowu przysłówkowego biernego) (participe passé) na końcu zdania. Odmiana czasowników parler i arriver w czasie Futur antérieur[4]:
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
j'aurai parlé
|
nous aurons parlé
|
| 2.
|
tu auras parlé
|
vous aurez parlé
|
| 3.
|
il/elle aura parlé
|
ils/elles auront parlé
|
|
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
je serai arrivé(e)
|
nous serons arrivé(e)s
|
| 2.
|
tu seras arrivé(e)
|
vous serez arrivé(e)s
|
| 3.
|
il/elle sera arrivé(e)
|
ils/elles seront arrivé(e)s
|
|
Formę przeczącą tworzy się dodając ne i partykułę przeczącą pas – il n'aura pas parlé.
Futur antérieur w znaczeniu czasu przeszłego
Oprócz swej podstawowej funkcji wyrażania czynności przyszłej uprzedniej, czas futur antérieur może wyrażać proste spekulacje co do przeszłości:
- Pierre n'est pas ici ; il aura oublié. = musiał zapomnieć, zapewne zapomniał.
Język serbsko-chorwacki
Czas zaprzyszły w języku serbsko-chorwackim (futur drugi albo futur egzaktni) czasowników posiłkowych biti i htjeti:
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
ja budem bio |
mi budemo bili
|
| 2.
|
ti budeš bio |
vi budete bili
|
| 3.
|
on bude bio |
oni budu bili
|
|
| osoba |
l. pojedyncza |
l. mnoga
|
| 1.
|
ja budem htio |
mi budemo htjeli
|
| 2.
|
ti budeš htio |
vi budete htjeli
|
| 3.
|
on bude htio |
oni budu htjeli
|
|
Przypisy