PROFILPELAJAR.COM

Chiyoda^[1]
	; „Chiyoda” w gali banderowej, po zwycięstwie w wojnie z Rosją
Klasa	krążownik pancerny
	Historia
Stocznia	John Brown & Company, Clydebank
Położenie stępki	listopad 1888
Wodowanie	3 czerwca 1890
	Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Wejście do służby	1 stycznia 1891
Wycofanie ze służby	kwiecień 1922
Los okrętu	złomowany 1927 lub zatopiony 5 sierpnia 1927 jako okręt-cel
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2400 t
Długość	94,49 m
Szerokość	12,98 m
Zanurzenie	4,27 m
	Napęd
	2 maszyny parowe potrójnego rozprężania, 5600 ihp
Prędkość	19 węzłów
	Uzbrojenie
	10 dział 120 mm QF (10 x I); 14 dział 3-funtowych (14 x I); 3 kartaczownice Gatlinga (3 x I); 3 wt 356 mm
	Opancerzenie
	pas pancerny 114 mm, pokład 25–37 mm
Załoga	350
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chiyoda (jap. 千代田) – pierwszy krążownik pancerny zbudowany dla Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej; jedyny okręt swojego typu. Zbudowany przez stocznię J&G Thomson^[6]^[7] (później kupioną przez John Brown & Company) w Clydebank w Wielkiej Brytanii, służył podczas trzech wojen: chińsko-japońskiej, rosyjsko-japońskiej i I wojny światowej.

Konstrukcja

W 1883 roku Japończycy zamówili we Francji krążownik pancernopokładowy „Unebi”, który z powodu złej stateczności zatonął podczas dziewiczego rejsu do kraju^[8]. Za pieniądze uzyskane z odszkodowania za utracony w sztormie okręt (ponad 1245 tys. jenów)^[9]^[2] postanowili zamówić kolejny krążownik, tym razem w stoczni brytyjskiej. Okręt zbudowano według planów dostarczonych przez Japończyków, aczkolwiek stocznia wprowadziła nieco poprawek, konsultowanych z projektantami^[7].

Krążownik miał niewielką wyporność (2450 ton), był długi na 94,49 m, szeroki na 12,98 m, a jego zanurzenie wynosiło 4,27 m^[10]^[7]^[4] (maksymalnie 5,19 m^[11]); wysokość okrętu, od stępki do pokładu wynosiła 7,214 m^[7]. Śródokręcie okrętu chronił długi na 60 m wąski burtowy pas pancerny ze stali chromowej grubości 114 mm na linii wodnej, uzupełniony sięgającym od dziobu do rufy pokładem pancernym o grubości od 25 do 37 mm (na skosach). Ponadto na linii wodnej, na całej długości był osłonięty pasem przedziałów wodoszczelnych wypełnionych celulozą^[11]. Wnętrze kadłuba podzielono ogółem na 84 wodoszczelne przedziały dla zwiększenia niezatapialności^[10]; na śródokręciu okręt posiadał podwójne dno^[12]. Jak większość okrętów swojej ery, posiadał taranową dziobnicę.

Okręt kosztował nieco ponad milion jenów^[9]. Wysokie koszty budowy i niezbyt dobre osiągi były obiektem krytyki w parlamencie i służyły jako argument do ograniczania wydatków na marynarkę wojenną^[13]. Z uwagi na wielkość, w marynarce japońskiej „Chiyoda” była zaklasyfikowana jako krążownik III klasy^[2]^[3]. Okręt klasyfikowany jest jako krążownik pancerny z powodu posiadania pancerza burtowego, mimo nieco zbyt małych rozmiarów i dość lekkiego uzbrojenia^[4].

Okręt napędzały dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy indykowanej 5600 hp, co dawało początkowo prędkość maksymalną 19 węzłów^[10]. Maszyny były zbliżone (choć znacznie większe) do zastosowanych w hiszpańskim niszczycielu „Destructor”. Kolejne cylindry miały średnicę 660, 990 i 1448 mm; skok tłoka wynosił 686 mm; wszystkie cylindry wyposażono w zawory tłoczkowe. Cylindry wsparte były na ramie z kutej stali, przynitowanej do płyty ze stali odlewowej. Konstrukcja silników miała zapewnić maksymalną wytrzymałość przy danej wadze, zapewniając równocześnie komfort obsługi. Maszyny napędzały dwa puste wały napędowe z prędkością do 230 obr./min^[7].

Parę do silników dostarczało sześć kotłów typu lokomotywowego, ustawionych w dwóch osobnych przedziałach wodoszczelnych (kotłownie znajdowały się przed maszynownią). Stalowe, dwupaleniskowe kotły miały ok. 6 m długości i 2,1 m średnicy; wyposażone były w instalację do forsowania ciągu^[7]. Podczas prób w 1891 roku okręt rozwinął, przy forsowanym ciągu, moc 5675 KM i prędkość 19,5 węzła, natomiast we wrześniu 1903 roku osiągał (przy normalnym ciągu) moc 3856 KM i prędkość 17,4 węzła^[2]. Zapas węgla wynosił standardowo 240^[10] lub 330^[4] ton, a maksymalny 420 ton^[10]^[4]. Przewidywane podczas konstrukcji zużycie węgla przy prędkości ekonomicznej 10 węzłów miało wynieść mniej niż 12 ton na dobę, co miało dać zasięg ok. 8500 mil morskich^[7] (rzeczywisty zasięg wynosił ok. 6000 Mm przy 10 w.^[14]).

Pierwotne kotły typu lokomotywowego sprawiały problemy, więc podczas remontu w Kure między kwietniem 1897 a majem 1898 roku wymieniono je na 12 francuskich kotłów wodnorurkowych typu Belleville^[2]^[10]. Według F.T. Jane'a miały być one dostosowane do dającego więcej popiołu japońskiego węgla^[11]^[a]. Wtedy też zdjęto z masztów ciężkie marsy bojowe dla poprawy stabilności^[10].

Uzbrojenie

.

Pierwotnie planowano uzbroić krążownik w dwie armaty Caneta kal. 320 mm, ale obawiając się przeciążenia po katastrofie „Unebi”, zainstalowano lżejsze szybkostrzelne działa 120 mm, produkcji zakładów Armstronga w Elswick. Były to nowe działa strzelające amunicją z łuską (ang. quick firing – QF)^[b], dzięki czemu miały niemal sześciokrotnie większą szybkostrzelność niż działa, do których ładowano proch w woreczkach (za czym szła konieczność przetarcia komory zamkowej po każdym strzale^[10]). Działa miały lufy o długości 40 kalibrów, ważyły dwie tony, używały 5,5 kg (12 lb) ładunków prochu, by wystrzelić pociski ważące 20,5 kg (45 lb) z prędkością wylotową 667 m/s^[16]. Według szacunków, w ciągu 10 minut okręt był w stanie wystrzelić 300 pocisków o łącznej wadze 13 500 funtów, więcej niż pozornie ciężej uzbrojona „Naniwa” (7000 lb)^[17]

Działa, osłonięte tylko maskami, były rozmieszczone w burtowych sponsonach (z wyjątkiem dwóch, umieszczonych pojedynczo na osi okrętu na dziobie i rufie) i miały szerokie pole ostrzału^[11]. Wszystkie ustawiono na podstawach kolumnowych^[7]. Artylerię lekką stanowiło 14 armat szybkostrzelnych Hotchkissa kal. 47 mm; na marsach zainstalowano trzy kartaczownice Gatlinga. Okręt posiadał trzy wyrzutnie torpedowe: jedną na dziobie i po jednej na każdej burcie (kal. 356 mm^[10] lub 450 mm^[4]).

Służba

Okręt został przekazany zamawiającemu 1 stycznia 1891 roku i dopłynął do Japonii 11 kwietnia tego roku. 5 września 1892 roku dowódcą okrętu został książę Takehito Arisugawa^[18]; 12 grudnia krążownik wszedł w skład sił Eskadry Stałej Gotowości^[2]. 26 lutego 1894 roku dowództwo jednostki objął kmdr Masatoshi Uchida (późniejszy wiceadmirał)^[19]. Tuż przed wybuchem I wojny chińsko-japońskiej okręt został wysłany do Czemulpo (Inczon) w Korei, by ubezpieczać japońskie siły^[20]. Następnie „Chiyoda” wzięła udział w bitwie u ujścia Jalu, gdzie została trafiona ciężkim pociskiem 305 mm. Granat szczęśliwie ominął pas pancerny górą, a że nie był wypełniony materiałem wybuchowym, przeszedł na wylot, nie powodując większych uszkodzeń. Nikt też nie odniósł obrażeń^[21] („Chiyoda” była jedynym okrętem, który nie poniósł w tej bitwie strat w ludziach^[22]). Następnego dnia po bitwie, kuter z krążownika dobił miną wytykową uszkodzony i osadzony na skałach krążownik „Yangwei”^[23].

Podczas operacji zmierzających do zdobycia Lüshun (Portu Artura), najważniejszej chińskiej bazy marynarki wojennej, krążownik wspierał działania armii lądowej. Piechota morska z „Chiyody” jako pierwsza wylądowała pod Hayankou i ubezpieczała desant sił głównych^[24], a podczas szturmu na główną twierdzę okręt ostrzeliwał chińskie forty^[25]. Następnie „Chiyoda” uczestniczyła w oblężeniu Weihaiwei^[26]. Po zakończeniu wojny weszła w skład eskadry wysłanej przeciw Tajwanowi i razem z „Takachiho”, „Matsushimą” i „Naniwą” ostrzeliwała forty chińskie podczas ataku na Keelung^[27]. Po kampanii tajwańskiej, 28 września 1895 roku, okręt przejął kmdr Tsunesaku Itō^[19].

Od 7 maja do 28 sierpnia 1903 roku okręt zabezpieczał japońskie interesy, stacjonując w Czyfu (ob. Yantai), a od 29 września 1903 roku do wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej – w Czemulpo (ob. Inczon)^[2]. Podczas wojny, w latach 1904–1905 „Chiyoda” została przyporządkowana do 6. Dywizjonu 3. Floty^[14]. 9 lutego 1904 roku wsparła okręty 4. Eskadry 2. Floty w bitwie pod Czemulpo^[28]. Podczas oblężenia Portu Artura 26 lipca 1904 roku jednostka wpadła na rosyjską minę i została poważnie uszkodzona (7 zabitych, 27 rannych)^[5]. Okręt odholowano do Dalnego i wyremontowano. 12 stycznia 1905 roku dowództwo przejął książę Yorihito Higashifushimi (w latach 1895-97 był zastępcą dowódcy krążownika)^[18]^[c]. Naprawiony okręt wziął udział w bitwie pod Cuszimą^[4], w eskadrze krążowników atakujących rosyjską straż tylną.

W 1912 roku „Chiyodę” przeklasyfikowano na okręt obrony wybrzeża II rangi^[4]. Mimo swojego wieku uczestniczyła w oblężeniu Qingdao na początku I wojny światowej, w 1914 roku^[29].

W 1920 roku przekształcono „Chiyodę” w okręt-bazę dla okrętów podwodnych. Dwa lata później, w kwietniu 1922 roku skreślono ją z listy floty i rozbrojono w Kure, by w 1927 roku zezłomować^[4]. Według części źródeł, okręt zatopiono 5 sierpnia 1927 roku^[3] jako okręt-cel, pociskami kalibru 203 mm japońskich krążowników ciężkich^[5].

Uwagi

↑ F.T. Jane twierdził też, że „Chiyoda” była pierwszym na świecie okrętem z kotłami wodnorurkowymi, jednak inne publikacje, tak z epoki (zob. art. z The New York Times), jak i nowsze, nie potwierdzają tej tezy. Kotły wodnorurkowe typu Belleville otrzymały brytyjskie krążowniki pancerne typów Powerful z 1895 roku i Diadem z 1896 roku^[15], a na „Chiyodzie” zamontowano je dopiero w 1898 roku.
↑ W odróżnieniu od zwykłych dział odtylcowych – ang. breech loading (BL).
↑ Obaj książęta: Takehito i Yorihito, dowódcy „Chiyody”, osiągnęli w późniejszej karierze najwyższy możliwy stopień admirała floty, aczkolwiek obaj pośmiertnie.

Przypisy

↑ Jeśli nie podano inaczej, dane za Conway’s..., s. 223.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andriej W. Połutow: Diesantnaja opieracyja japonskoj armii i fłota w Inczchonie 8-9 fiewrala 1904 g. (czast' 1), "Morskaja Kampanija" nr 7/2007, s. 25-34. (ros.)
↑ ^a ^b ^c ^d Hiroshi Nishida: Chiyoda. Imperial Japanese Navy. [dostęp 2012-12-12]. (jap.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Hansgeorg Jentschura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 71–72. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Siergiej W. Suliga: Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904–1905 gg. Czast' 2: Japonskij fłot. Moskwa: Askold, 1993. (ros.).
↑ Jane 1904 ↓, s. 90.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h For Japan's Government. A Fine War Vessel Being Constructed in Scotland.. „The New York Times”, 23-10-1890. (ang.).
↑ Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 227. ISBN 0-85177-133-5.
↑ ^a ^b Leonard George Carr Laughton, Roger Charles Anderson. „The Mariner's Mirror”. 93, s. 488., 2007. The Society for Nautical Research.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 223. ISBN 0-85177-133-5.
↑ ^a ^b ^c ^d Jane 1904 ↓, s. 91.
↑ Wilson 1896 ↓, s. 58.
↑ J. Charles. Schencking: Making waves : politics, propaganda, and the emergence of the Imperial Japanese Navy, 1868-192. Stanford, Calif.: Stanford University Press, 2005, s. 60-63. ISBN 0-8047-4977-9.
↑ ^a ^b Chiyoda. W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Toronto: Scarecrow, 2006, s. 90. ISBN 0-8108-4927-5.
↑ L.E. Bertin: Marine Boilers: Their Construction & Working, Dealing More Especially with Tubulous Boilers. New York: D. van Nostrand Company, 1906, s. 320.
↑ Wilson 1896 ↓, s. 312.
↑ Wilson 1896 ↓, s. 307.
↑ ^a ^b Hiroshi Nishida: Deck officers, in the cradle era. Imperial Japanese Navy. [dostęp 2012-12-12]. (jap.).
↑ ^a ^b Hiroshi Nishida: Graduates of Naval Academy class 3rd. Imperial Japanese Navy. [dostęp 2012-12-12]. (jap.).
↑ Jukichi 1895 ↓, s. 11.
↑ Jane 1904 ↓, s. 128.
↑ Jukichi 1895 ↓, s. 42.
↑ Wilson 1896 ↓, s. 93.
↑ Jukichi 1895 ↓, s. 55.
↑ Jukichi 1895 ↓, s. 62.
↑ Jukichi 1895 ↓, s. 77.
↑ James W. Davidson: The Island of Formosa, Past and Present. London: Macmillian & Co, 1903, s. 298. (ang.).
↑ Chemulpo, Battle of. W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, Inc., 2006. ISBN 978-0810849273.
↑ Jarosław Witkowski. Upadek Tsingtao. „Morze, Statki i Okręty”. XVII, s. 84, 2012. Magnum-X. ISSN 1426-529X. (pol.).

Bibliografia

Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & co., 1904.
Inouye Jukichi: A Concise history of the war between Japan and China. Osaka i Tokyo: Z. Mayekawa i Y. Okura, 1895.
Herbert Wrigley Wilson: Ironclads in Action; a Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. London: S. Low, 1896. (ang.).

[16] F.T. Jane twierdził też, że „Chiyoda” była pierwszym na świecie okrętem z kotłami wodnorurkowymi, jednak inne publikacje, tak z epoki (zob. art. z The New York Times), jak i nowsze, nie potwierdzają tej tezy. Kotły wodnorurkowe typu Belleville otrzymały brytyjskie krążowniki pancerne typów Powerful z 1895 roku i Diadem z 1896 roku^[15], a na „Chiyodzie” zamontowano je dopiero w 1898 roku.

[uwaga1-17] W odróżnieniu od zwykłych dział odtylcowych – ang. breech loading (BL).

[uwaga3-31] Obaj książęta: Takehito i Yorihito, dowódcy „Chiyody”, osiągnęli w późniejszej karierze najwyższy możliwy stopień admirała floty, aczkolwiek obaj pośmiertnie.

[1] Jeśli nie podano inaczej, dane za Conway’s..., s. 223.

[polutow-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andriej W. Połutow: Diesantnaja opieracyja japonskoj armii i fłota w Inczchonie 8-9 fiewrala 1904 g. (czast' 1), "Morskaja Kampanija" nr 7/2007, s. 25-34. (ros.)

[nifty-3] Hiroshi Nishida: Chiyoda. Imperial Japanese Navy. [dostęp 2012-12-12]. (jap.).

[IJN-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Hansgeorg Jentschura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 71–72. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).

[suliga-5] Siergiej W. Suliga: Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904–1905 gg. Czast' 2: Japonskij fłot. Moskwa: Askold, 1993. (ros.).

[CITEREFJane190490-6] Jane 1904 ↓, s. 90.

[newyork-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h For Japan's Government. A Fine War Vessel Being Constructed in Scotland.. „The New York Times”, 23-10-1890. (ang.).

[unebi-8] Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 227. ISBN 0-85177-133-5.

[mariner-9] Leonard George Carr Laughton, Roger Charles Anderson. „The Mariner's Mirror”. 93, s. 488., 2007. The Society for Nautical Research.

[Conway-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 223. ISBN 0-85177-133-5.

[CITEREFJane190491-11] Jane 1904 ↓, s. 91.

[CITEREFWilson189658-12] Wilson 1896 ↓, s. 58.

[schencking-13] J. Charles. Schencking: Making waves : politics, propaganda, and the emergence of the Imperial Japanese Navy, 1868-192. Stanford, Calif.: Stanford University Press, 2005, s. 60-63. ISBN 0-8047-4977-9.

[kowner-14] Chiyoda. W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Toronto: Scarecrow, 2006, s. 90. ISBN 0-8108-4927-5.

[15] L.E. Bertin: Marine Boilers: Their Construction & Working, Dealing More Especially with Tubulous Boilers. New York: D. van Nostrand Company, 1906, s. 320.

[CITEREFWilson1896312-18] Wilson 1896 ↓, s. 312.

[CITEREFWilson1896307-19] Wilson 1896 ↓, s. 307.

[takehito-20] Hiroshi Nishida: Deck officers, in the cradle era. Imperial Japanese Navy. [dostęp 2012-12-12]. (jap.).

[uchida-21] Hiroshi Nishida: Graduates of Naval Academy class 3rd. Imperial Japanese Navy. [dostęp 2012-12-12]. (jap.).

[CITEREFJukichi189511-22] Jukichi 1895 ↓, s. 11.

[CITEREFJane1904128-23] Jane 1904 ↓, s. 128.

[CITEREFJukichi189542-24] Jukichi 1895 ↓, s. 42.

[CITEREFWilson189693-25] Wilson 1896 ↓, s. 93.

[CITEREFJukichi189555-26] Jukichi 1895 ↓, s. 55.

[CITEREFJukichi189562-27] Jukichi 1895 ↓, s. 62.

[CITEREFJukichi189577-28] Jukichi 1895 ↓, s. 77.

[davidson-29] James W. Davidson: The Island of Formosa, Past and Present. London: Macmillian & Co, 1903, s. 298. (ang.).

[czemulpo-30] Chemulpo, Battle of. W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, Inc., 2006. ISBN 978-0810849273.

[MSO-32] Jarosław Witkowski. Upadek Tsingtao. „Morze, Statki i Okręty”. XVII, s. 84, 2012. Magnum-X. ISSN 1426-529X. (pol.).

[U-33] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ukończone po I wojnie światowej

[X-34] udowa anulowana/projekt

[P-35] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t okręt pojedynczy (unikatowy)

[Z-36] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j okręt zdobyczny

[K-37] rzebudowa

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[a]

[b]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[c]

[29]

[15]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

PROFILPELAJAR.COM

Chiyoda (1890)

Konstrukcja

Uzbrojenie

Służba

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Senyuman

Liga Utama Inggris 2013–2014

Agriculture in Laos

Человек прямоходящий

Skin infection

Cincinnati Stingers

Antonio Ghislanzoni

1988 CFL season

土库曼斯坦总统

TLC (group)

زراعة الأعضاء

سباقات سيارات الأطفال في فينيسا

Charli D'Amelio

محيي الدين المغربي

Stadion Priestfield

德米特里·博尔特尼扬斯基

Service number (United States Army)

بطولة أمريكا المفتوحة 1988 - الزوجي المختلط

Data model (GIS)

Serigala tibet