Jest to największe w Europie muzeum poświęcone włókiennictwu i historii tkactwa. W chwili powstania było pierwszą taką placówką na świecie. Siedziba muzeum jest jedną z pierwszych na świecie adaptacji architektury postindustrialnej do celów muzealnych[2][3].
Historia muzeum
Pierwsze próby organizacyjne sięgają roku 1952, kiedy Krystyna Kondratiuk[4] doprowadziła do utworzenia Działu Tkactwa w łódzkim Muzeum Sztuki.
W 1954 r. Rada Narodowa Miasta Łodzi podjęła uchwałę o utworzeniu muzeum włókiennictwa zlokalizowanego w Białej Fabryce Ludwika Geyera. Biała Fabryka to rozległy, 4-skrzydłowy kompleks budynków architektury przemysłowej.
6 listopada 1954 wpisano ten obiekt do rejestru zabytków, dzięki czemu władze miasta mogły wystąpić do Ministra Przemysłu Lekkiego o przekazanie nieruchomości pod cele muzealne. Pięć lat później podjęto uchwałę o przekształceniu Działu Tkactwa w nową instytucją funkcjonującą jako oddział Muzeum Sztuki. 6 października 1959 roku powołano samodzielną jednostkę - Muzeum Historii Włókiennictwa[5]. Pierwszą dyrektorką została Krystyna Kondratiuk twórczyni organizacyjnej koncepcji nowego muzeum. Początkowo pod działalność muzealną przeznaczono skrzydło północne i część zachodniego, a cały proces przekazywania poszczególnych skrzydeł rozłożony był na lata[6].
W 2013 przestrzeń wystawiennicza muzeum powiększyła się o zrewitalizowany budynek kotłowni, w którym otwarta została wystawa interaktywna, wykorzystująca nowoczesne techniki multimedialne. Wewnątrz znajduje się maszyna parowa przeniesiona z cegielni na ul. Franciszka[8].
W 2018 rozpoczęła się finansowana ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020 modernizacja siedziby muzeum. W jej ramach zaplanowano odnowienie elewacji zachodniej, oraz wnętrz najstarszego skrzydła zabytkowej fabryki – budynku A, a także renowację południowej elewacji sąsiadującego z Parkiem Reymonta budynku C. I. Inwestycja objęła również powstanie magazynu studyjnego, a także, a także prace w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej: instalację centralnego ogrzewania, docieplenie oraz zagospodarowanie terenu. Prace zostały zakończone w 2020 roku, kiedy to otworzona została nowa wystawa stała[9][10].
Zainteresowania naukowe, kolekcjonerskie i popularyzatorskie muzeum obejmują wszystko, co pozostaje w związku z włókienniczym procesem produkcyjnym – od surowca, przez techniki i technologie włókiennicze do produktów włókienniczych o różnym stopniu i technice przetworzenia. Zbiory są gromadzone, opracowywane naukowo, konserwowane i w różnej formie udostępniane przez specjalistyczne działy muzeum.
Od 1972 muzeum było współorganizatorem, a od 1982 jest jedynym organizatorem Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi. Łódzkie triennale jest najstarszą i największą na świecie międzynarodową wystawą promującą współczesną tkaninę artystyczną[17].
Wystawy stałe
Miasto – Moda – Maszyna
Sala maszyn w ruchu
Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie
Google arts & culture
Oferta edukacyjna
Dział Edukacji Centralnego Muzeum Włókiennictwa organizuje warsztaty plastyczne, lekcje muzealne. Działania Działu Edukacji CMWŁ realizowane są zgodnie z ideą muzeum partycypacyjnego, a tematyka zajęć powiązana jest z profilem muzeum, dotyczy więc historii i sztuki współczesnej, zbiorów CMWŁ i aktualnych wystaw[18].
Wydarzenia specjalne
Urodziny Geyera – coroczne wydarzenie odbywające się w styczniu, upamiętniające urodziny założyciela Białej Fabryki – Ludwika Geyera
Geyer Music Factory – cykl koncertów odbywających się w sezonie wakacyjnym na dziedzińcu Białej Fabryki (tamże od 2009)
W październiku 2013 Centralne Muzeum Włókiennictwa zajęło drugie miejsce w plebiscycie na „7 nowych cudów Polski”, zorganizowanym przez miesięcznik National Geographic Traveler[19].
Wystawa Miasto-Moda-Maszyna uhonorowana została nagrodami:
I miejsce w kategorii Wystawa w 15 edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku[20],
Wystawa roku w głosowaniu internautów konkursu Plaster Kultury 2021[21],
Sybilla 2021 w 42. Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku, w kategorii Nowe i zmodernizowane wystawy stałe[22].
Wystawa "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" zdobyła I miejsce w kategorii Wystawa w 14. edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku[23].
Wyróżnienie w konkursie „Zabytek Zadbany” w kategorii „Zabytki techniki” w 2022 r.[24]
Punkt kotwiczny Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego w 2023 r.[25]
↑Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; [w:] „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9.
↑Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1. Brak numerów stron w książce
↑Historia. Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. [dostęp 2018-12-26].
↑D.Antoszczyk, Miasto w pigułce. Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej, "Kronika miasta Łodzi" 3/2008, s.141-142.
Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9 (Krystyna Kondratiuk, pierwsza dyrektor muzeum)