Na pn.-wsch. od wsi na wydmie „Turek” znaleziono ślady pobytu człowieka z epoki kamienia. W pierwszej połowie XVII w. Szembekowie założyli nad Lubrzanką wielki piec hutniczy, przy którym utworzono sztuczny zbiornik wodny. Wytop żelaza prowadzono tu do roku 1778[6]. W latach 30. XX w. przez wieś przebiegała trasa kolejki wąskotorowej z Kielc do Złotej Wody k. Łagowa[7]. W 1978 powstał tu cmentarz komunalny nr 3, na którym odbywają się pochówki zmarłych z Kielc i najbliższej okolicy.
Historia nazwy
Cedzyna – „villa Gustowa Wolva ... prope fluvium Czedzyna sita” tak pisano w 1437, „Czedzyna” w roku 1529, „Cedzyna” w roku 1787, Cedzyna w roku 1900[8].
Dawniej wieś nosiła zapewne nazwę „Gustowa Wola”, od nazwy osobowej Gust. Wtórnie Cedzyna od nazwy rzeki Cedzyna lub Cedzina, porównaj fluvio dicto Cedzina ... Czedzyna (1357)[8] – dziś rzeka Lubrzanka, nad którą wieś leży[9].
Ogólne informacje
Cedzyna jest punktem początkowym niebieskiego szlaku turystycznego im. E. Wołoszyna, prowadzącego do Wąchocka, czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Nowej Słupi oraz czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Kielc. W pobliżu wsi znajduje się sztuczny zbiornik wodny „Cedzyna” utworzony w roku 1973 przez spiętrzenie wód Lubrzanki. Działa tu Mała Elektrownia Wodna Cedzyna z dwiema turbinami o łącznej mocy około 74 KW[10].
W miejscowości znajduje się nowa Szkoła Podstawowa i przedszkole im. Stefana Żeromskiego. Dojazd z Kielc zapewniają autobusy komunikacji miejskiej linii 10, 14, 26, 41, 43 i 47. Obsługują one łącznie 7 przystanków na terenie wsi[11].
W roku 2011 został oddany do użytku jedyny do tej pory odcinek S74, który łączy Cedzynę z Kielcami (dokładniej z Bociankiem). Ten prawie siedmiokilometrowy odcinek budowano 2 lata, natomiast koszt tej inwestycji wynosił prawie 355 mln zł[12].
↑ abRozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑Tymoteusz Wróblewski: Góry Świętokrzyskie. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1972, s. 191.
↑Mapa w skali 1:100 000 wydana nakładem Wojskowego Instytutu Geograficznego w latach 30. XX w., pas 44-45, słup 31-32, „Kielce”.