|
Cathaya argyrophylla
Cathaya argyrophylla (Chun & Kuang) – gatunek jednopiennych, zimozielonych drzew należących do rodziny sosnowatych. Jedyny współczesny przedstawiciel monotypowego rodzaju Cathaya W.-Y. Chun et K.-Z. Kuang, 1962[6]. Występuje w Chinach, w górach na wysokości od 900 do 1900 m n.p.m. w południowo-wschodnim Syczuanie, północnym Kuejczou, południowym Henanie i północno-wschodnim Kuangsi[4]. Łączne zasoby populacji dziko rosnących nie przekraczają tysiąca roślin[5]. Jest rzadko rosnącym składnikiem zimozielonych, liściastych lasów z dominacją przedstawicieli bukowatych. Gatunek nie ma znaczenia ekonomicznego. Uprawiany jest rzadko w kolekcjach botanicznych[5].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewo o prostym pniu[7], osiągające do 20 m wysokości i 40 cm średnicy pnia[4]. Kora ciemnoszara, nieregularnie łuszcząca się[4]. Pędy za młodu silnie omszone, z wiekiem łysiejące, początkowo żółtobrązowe, później ciemnożółte[4]. Poza długopędami występują tzw. fałszywe krótkopędy o osi skróconej, ale liściach skrętoległych, pojedynczych, choć gęsto skupionych[7].
- Liście
- Na długopędach ułożone spiralnie, przy czym z powodu przemiennie szybszego i wolniejszego wzrostu – wyrastają odcinkami na zmianę gęsto i rzadko. Na pozornych krótkopędach wyrastają gęsto skupione na podobieństwo pęczków[7]. Liście są równowąsko-lancetowate, spłaszczone[7] o długości 4–6 cm na długopędach i zwykle nie dłuższe niż 3 cm na krótkopędach. Od góry ciemnozielone[4], od spodu jaśniejsze, z 2 białymi paskami aparatów szparkowych[7]. Na szczycie zaokrąglone[7].
- Kwiaty i szyszki
- Kwiaty męskie w niewielkich szyszkowatych kwiatostanach wyrastających po 1–3 z bocznych pąków na pędzie. Kwiaty żeńskie w szyszkowatych, zielonych i początkowo wzniesionych kwiatostanach. Podczas dojrzewania nasion drewnieją i zwisają. Dojrzewają w ciągu roku, ale pozostają na gałęziach przez wiele lat. Mają jajowaty kształt[7], kolor ciemnobrązowy i osiągają 3–5 cm długości. Składają się z 13-16 zaokrąglonych na brzegu i omszonych łusek nasiennych. Łuski wspierające są ukryte – osiągają do 1/3 długości łusek nasiennych[4]. Nasiona owalne, zielone, długości do 5–6 mm i szerokości do 3–4 mm z jajowatym, żółtobrązowym skrzydełkiem o długości do 1,5 cm.
Systematyka
Współcześnie Cathaya to rodzaj monotypowy z jednym gatunkiem. Znajdowane na różnych obszarach (m.in. w Europie – w Niemczech i Polsce oraz na Syberii) skamieniałości szyszek i pyłku zaliczane do tego rodzaju i opisywane jako różne gatunki wymarłe przeniesione zostały do rodzaju Abietineaepollenites R.Potonie, 1955[8]. Rodzaj należy do szeroko ujmowanej podrodziny sosnowych Pinioideae[9] lub wyodrębnianej z niej podrodziny modrzewiowych Laricoideae[10]. Ustalenie pozycji systematycznej i relacji filogenetycznych Cathaya było problematyczne ze względu na podobieństwa do kilku różnych rodzajów z rodziny sosnowatych. Na podstawie cech budowy morfologicznej i anatomicznej pewna była przynależność do szeroko ujmowanej grupy sosnowych obejmującej poza tym rodzajem także: Larix, Picea, Pinus i Pseudotsuga. Pewne cechy budowy wskazywały na siostrzaną pozycję tego rodzaju w stosunku do rodzajów Larix i Pseudotsuga (stąd klasyfikowanie do Laricoideae)[11]. Późniejsze analizy molekularne sytuują ten rodzaj jednak jako siostrzany w stosunku do Picea i Pinus[9] lub siostrzany tylko dla Picea, wobec to której pary rodzaj Pinus jest bazalny[12].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-09-17] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Cathaya argyrophylla Chun & Kuang. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ a b c Y.Y. Yang Y.Y., W.W. Liao W.W., Cathaya argyrophylla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-09-17] (ang.).
- ↑ Cathaya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ a b c d e f g Cathaya Chun & Kuang. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ Doweld, A. B.. On Cathaya, living and fossil (Pinaceae). „Taxon”. 67, 1, s. 196–202, 2018. DOI: 10.12705/671.14.
- ↑ a b Lockwood, J. D., Aleksić, J. M., Zou, J., Wang, J., Liu, J., & Renner, S. S.. A new phylogeny for the genus Picea from plastid, mitochondrial, and nuclear sequences.. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 69, 3, s. 717–727, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.07.004.
- ↑ Christopher J. Earle: Cathaya argyrophylla. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ Xiao-Quan Wang, David C. Tank, Tao Sang. Phylogeny and Divergence Times in Pinaceae: Evidence from Three Genomes. „Molecular Biology and Evolution”. 17, 5, s. 773–781, 2000. DOI: 10.1093/oxfordjournals.molbev.a026356.
- ↑ Ying Lu, Jin-Hua Ran, Dong-Mei Guo, Zu-Yu Yang, Xiao-Quan Wang. Phylogeny and Divergence Times of Gymnosperms Inferred from Single-Copy Nuclear Genes. „PLoS ONE”. 9, 9: e107679, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0107679.
Identyfikatory zewnętrzne:
|
|
