Bruno Abakanowicz

Bruno Abakanowicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 października 1852
Wiłkomierz

Data i miejsce śmierci

29 sierpnia 1900
Parc St. Maur

profesor nauk technicznych
Alma Mater

Politechnika w Rydze

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Politechnika Lwowska

Okres zatrudn.

1876-1881

podpis
Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Bruno Abdank-Abakanowicz herbu Abdank (ur. 6 października 1852 w Wiłkomierzu[1], zm. 29 sierpnia 1900 w Parc St. Maur) – polski matematyk, elektrotechnik i wynalazca[2](w Encyclopaedia Britannica wymieniany jako „matematyk litewski”).

Życiorys

Pochodził ze szlacheckiej rodziny o tatarskim rodowodzie[3]. Córka Brunona, Zofia, znalazła się pod opieką prawną Sienkiewicza[4]. Ukończył szkołę politechniczną w Rydze, następnie habilitował się w zakresie mechaniki w Akademii Technicznej we Lwowie, gdzie w latach 1876-1881 był docentem prywatnym i płatnym: geometrii położenia, statyki wykreślnej i mechaniki budowniczej[2].

W 1881 osiadł we Francji, gdzie założył własną pracownię elektrotechniczną. Zamieszkał w willi pod Paryżem, miał posiadłość w Champigny oraz wysepkę Costaérès w Perros-Guirec Ploumanac’h w Bretanii z domem własnego pomysłu, kochał sztukę i wybranych artystów. Zmarł nagle w swojej paryskiej willi goszcząc wielkiego malarza Aleksandra Gierymskiego, któremu mecenasował.

Abakanowicz stanowi ponoć pierwowzór młodego Tatara imieniem Selim w noweli Sienkiewicza Hania. Jest to prawdopodobne, bowiem znał doskonale pisarza, któremu dopomagał w trakcie pracy nad Krzyżakami i Rodziną Połanieckich. Przez wiele lat przyjaźnił się z fizykiem Zygmuntem Wróblewskim.

W 1889 był reprezentantem Stanów Zjednoczonych na wystawie powszechnej w Paryżu za co otrzymał Krzyż Legii Honorowej[2]

Wynalazki

Wynalazł szereg wynalazków[2]

  • integraf – odmiana integratora, przyrząd służący do obliczania wartości liczebnej całek metodą graficzną (opatentowany w 1880 i odtąd produkowany przez szwajcarskie przedsiębiorstwo Coradi)[2]
  • parabolograf[2]
  • spirograf[2]
  • dzwonek elektryczny przeznaczony do zastosowania na liniach kolejowych[2]
  • lampę elektryczną własnego systemu[2]

Publikacje

Opublikował szereg rozpraw naukowych w polskich czasopismach „Pamiętniku akademii umiejętności", w „Kosmosie', w „Ateneum" i w „Tygodniu", przy którym w r. 1877 redagował dodatek pt. ,,Wystawa krajowa, rolnicza i przemysłowa", będący urzędowym organem komitetu lwowskiej wystawy rolniczej. Swój integrator opisał również w sposób popularny w Ognisku, księdze zbiorowej ku czci Teodora Tomasza Jeża (Warszawa 1882)[2].

Po wyjeździe do Francji od 1883 był członkiem redakcji francuskiego pisma „Lareićre electriclue". Wydał w języku francuskim „Les intógraphes, la courbe integrale et ses applications etude sur un nouveau synteme d'integrateurs mecaniques' (Paryż 1886), która w przekładzie niemieckim wyszła w 1888[2].

Ważniejsze dzieła[2]:

  • Zarys statyki wykreślnej[5], Lwów 1876;
  • Integrator, krzywa całkowa i jej zastosowanie w mechanice budowniczej[6]
  • „Nowy sposób budowy zwojów do machin dynamo-elektrycznych" (Kraków 1884)[2].

Przypisy

  1. ↑ Abakanowicz-Abdank Bruno, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-10].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Sikorski 1890 ↓, s. 14-15.
  3. ↑ Por. S. Dziadulewicz, Herbarz rodzin tatarskich, Wilno 1929, s. 365.
  4. ↑ T. Żabski, Sienkiewicz, Wrocław 1998, s. 220.
  5. ↑ Bruno Abakanowicz, Zarys statyki wykreślnej. Cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 2019-07-25].
  6. ↑ Bruno Abakanowicz, Integrator : krzywa całkowa i jej zastosowania w mechanice budowniczej [online], polona.pl [dostęp 2019-07-25].

Bibliografia

Linki zewnętrzne