Breakdance (inne nazwy: break, breaking, bboying, breakdancing) – rodzaj specyficznego i unikatowego tańca z dużą liczbą elementów siłowo-sprawnościowych, oraz kroków wykonywanych „w parterze”, czyli rękami i nogami (a często całym ciałem) na ziemi. Osoba tańcząca breakdance to b-boy/biboj (mężczyzna) lub b-girl/bigerl (kobieta). Jest to skrót od słowa break-boy/breakdance-boy. Po raz pierwszy słowa "b-boy" użył DJ Kool Herc na jednej z międzyblokowych imprez (block party/street jam).
Taniec ten narodził się w latach 70. w Bronksie, dzielnicy Nowego Jorku i jest on jednym z czterech podstawowych i nieodłącznych elementów kultury hip hop obok rapu, DJingu (turntablismu) oraz graffiti[1].
Ruchy w breakdance
Ruchy w breakdance dzielimy na pięć podstawowych elementów – toprocki, dropy, power movesy, freeze'y i footworki.
Bboy, Nowy Jork
Toprock – dynamiczne kroki taneczne łączone z gestykulacją, tworzące wrażenie "mowy ciałem". Toprock jest wstępem do każdego wyjścia na parkiet. Aby dobrze wykonywać top-rock, trzeba przede wszystkim wykonywać go dynamicznie i jednocześnie w rytm muzyki, dobrze jest też umieć improwizować. Podstawowe rodzaje toprocka:
Indian Step
Indian Crossover (Indian Rock)
Crossover
Hustler Step
Charlie Rock
Apache
Salsa Step
Latino Rock
Bounce Roller Skate Step
Power moves – figury rotacyjne. Najefektowniejsza oraz najtrudniejsza część breakingu. Wymagają one dużej sprawności fizycznej ze względu na ich wysoce akrobatyczny charakter. Wymagają jednocześnie siły, gibkości, kondycji, poczucia ciała w przestrzeni oraz zaangażowania i szczególnie umiejętności samoasekuracji. Przede wszystkim jednak zaangażowania i dużo dłuższego treningu niż w przypadku innych elementów. Główne powery to:
Backspin ("bączek") – obroty na plecach
Handspin ("łapka") – obroty na jednej ręce w pozycji "skorpion" przy użyciu czegoś śliskiego (np. czapka)
Headspin ("bańka") – obroty na głowie
1990 ("dziewiątka") – obroty na jednej ręce w pozycji wyprostowanej
Swipes
Turtle ("żółw") – chodzenie w kółko na rękach w pozycji "skorpion"
UFO – "żółw" na prostych rękach
Windmill ("bary") – charaktersytyczne obroty na górnej części ciała (barki, głowa, plecy)
Headmill – szybszy windmill z przejściem na głowie
Babymill / munchmill / ("bejbisy") – windmill ze złączonymi i ugiętymi nogami
Tombstone mills – windmill ze złączonymi i prostymi nogami
Bellymills – windmill z przejściem na brzuchu zamiast na barkach (mylone często z superman mills)
Superman mills – windmill z przejściem na wyciągniętych do przodu przedramionach zamiast na głowie/barkach
Halo ("trax")
Flare / koła thomasa ("thomasy")
Crickets – podskakiwanie w pozycji "skorpion" na jednej ręce
Jack Hammers – cricket na jednej ręce
Circle/Virgin flares ("zegary") – flare ze złączonymi nogami nisko przy ziemi
Airflare/Airtracks ("twistery")
Elbowtrack ("twister na łokciach/przedramieniach")
2000 – dziewiątka na dwóch rękach
Rubberband ("sprężynka")
Elbow spin ("kręcenie się na łokciu")
Shoulder spin ("kręcenie się na ramieniu")
Ćwicząc powermoves należy równocześnie ćwiczyć płynne przejścia pomiędzy nimi tak aby można było wykonywać ich kilka z rzędu (np. bary, thomasy, bańka, bary, backspin).
Freeze – figura statyczna, polegająca na "zastygnięciu" w konkretnej pozycji na kilka sekund:
Baby Freeze Open
Baby Freeze Close
Chair Freeze ("krzesełko")
Turtle Freeze (tzw. "skorpion") – stójka na ręce podpartej o brzuch
Air Baby
Air Jordan
Shire Freeze
Tilting Tower Freeze
Hollow Back
Invert Freeze
Ninja Freeze
Plank Freeze
Hi Plank
One Hand Crutch / Flo Freeze
Shoulder Freeze
Drop (Go down) – przejścia z toprocka do footworka/powermove, ważne kroki pozwalające zachować ciągłość taneczną:
Coin Drop – podstawowy "rzut na plecy"
Half Swipe
Front Swipe
Back Swipe
Cross Swipe
Knee Drop
W
Cork Screw
Footwork – kroki taneczne, najczęściej wykonywane z pozycji przysiadu podpartego. Aby dobrze wykonywać zarówno footwork jak i inne figury, trzeba wypracować flow czyli płynność ruchów. Słowem – nie wystarczy nauczyć się konkretnego ruchu, aby go dobrze wykonywać, należy jeszcze wykonywać go płynnie i bardzo dynamicznie. Podstawowe rodzaje footworków:
Six Step
Four Step
Three Step
Baby Love
C.C.
Bounce C.C.
C.C. Jump On The Leg
Peter Pan (Piotruś Pan)
Octopus
Two Step (Baby Swipes)
Bicycle Pumps
Scrambles
Pretzel
Helicopter
Zulu Spin
W breakdance nie ma ścisłego zakresu ruchów (poza podstawowym zestawem figur, głównie powermoves które wypada umieć), co odróżnia go od większości stylów tańca. Ruchy można tworzyć samemu w oparciu o znane wcześniej ruchy. Najbardziej oryginalni b-boye z największym zestawem własnych kombinacji często uważani są za lepszych. Podobnie jak ci, którzy potrafią standardowe ruchy (najczęściej footwork i freeze, ale czasami także powermoves) dopasować do odtwarzanej muzyki. Takie łączenie ciała z muzyką nazywane jest potocznie „Beat Killingiem”, a tancerze bardzo dobrze czujący rytm nazywani są „Beat Killerami”. Przykładowi Beat Killerzy to: b-boy Machine, b-boy Born, b-boy Taisuke, b-boy Physicx, b-boy Kleju, b-boy Hong 10, czy b-boy Thesis.
Rywalizacja
Breakdance
Nieodłącznym elementem kultury b-boyingu są specyficzne formy rywalizacji w tańcu. Klasyczne pokazy solowe lub grupowe oceniane przez sędziów, tak charakterystyczne dla wszystkich tańców nowoczesnych, w breakdance odchodzą powoli do lamusa.
Bitwa
Określana też jako „batelka” (od ang.battle), lub „kontest”. Naprzeciw siebie stają dwaj tancerze, lub dwie grupy i starają się nawzajem „pokonać” w wykonywanych ruchach. Liczy się zarówno technika, jak i wyczucie rytmu oraz własny styl. Przeciwnicy często wchodzą ze sobą w specyficzną interakcję gestów – ruchami ciała, rąk i twarzy okazują sobie nawzajem wyższość, prześmiewczość, lekceważenie, a w skrajnych przypadkach nawet pogardę i gesty obraźliwe, jednak najważniejsza zasada bitwy brzmi: nie wolno dotknąć przeciwnika. Bitwę może oceniać sędzia lub publiczność. Często wygrana nie zależy od rzeczywistych umiejętności, lecz od odpowiedniego zaprezentowania się i improwizacji, a co za tym idzie zdobycia sympatii publiki oraz sędziów.
Kółeczko
Kółeczko (ang.cypher) to bardziej forma tanecznego wyładowania, niż rywalizacji pomiędzy tancerzami. Tworzą oni kółko, a na jego środek wychodzi każdy, kto chce wyjść i prezentować swoje umiejętności. Jeśli ktoś czuje się w kółeczku dość pewnie, może wybrać sobie przeciwnika i gestami dać mu do zrozumienia, że chce bitwy – wtedy pozostali tancerze zamieniają się w publiczność, która bitwę ocenia.
Kontest
Często na zawodach organizowane są tzw. kontesty – bitwy ograniczone do jednego elementu (np. toprock contest, footwork contest, powermove contest itd.) lub danej płci lub grupy wiekowej tancerzy (b-girl contest, kid contest itp.).
Muzyka
Pierwotnie muzyką, do której tańczyli b-boye, była muzyka funk oraz soul puszczana na imprezach jako muzyka rozrywkowa. Z czasem DJe zaczęli zapętlać momenty, w których leciała sama perkusja (beat), co stało się podwaliną i inspiracją dla gatunku breakbeat, będącego najbliżej „idealnej” muzyki do tańca. Z głośników przenośnych magnetofonów w latach 80. oraz 90. leciał także hip-hop oraz electro. Te właśnie gatunki (funk, soul, breakbeat, hip-hop, electro) uważane są za muzykę do tańczenia breakdance, co nie znaczy, że każdy utwór posiadający cechy danego gatunku jest muzyką do breakdance. Np. współczesnym odmianom tych gatunków (szczególnie hip-hopu) bardzo daleko do ich pierwowzorów, głównie dzięki nastawieniu na masowego odbiorcę.
Artyści tworzący stricte b-boyowy breakbeat, to m.in. DJ Def Cut, DJ Zeb Roc Ski, DJ Kid Stretch, Esone, DJ Nas'D, DJ Woodoo, czy DJ M@R.
Początki
Breakdance miał swój początek w dzielnicy Bronx, w Nowym Jorku. Powstał on od tzw. Uprock Battles (bitwy uprockowe) uprawianych przez tamtejsze gangi. Uprock (rocking) polega pokazywaniu różnych gestów i póz pod adresem przeciwnika (np. markowaniu uderzeń, kopnięć itp., były one głównie improwizowane).
Uprock następnie przekształcił się w toprock (dużą inspiracją był taniec i muzyka Jamesa Browna). Później powstały kroki w parterze (footwork/floorrock) i szybsze, skomplikowane figury (powermoves). Właściwa forma breaka to zasługa głównie grup Rock Steady Crew i New York City Breakers. W Europie dużą popularność przyniósł tańcu film „Beat Street” z 1984 r., na którym uwieczniona jest m.in. bitwa wspomnianych dwóch legendarnych ekip.
Początki w Polsce
Pierwszą półprofesjonalną grupą breakową była szczecińska grupa Be-Bop, oraz pochodząca z Gniezna Flash Boys[2] założona około roku 1986 w dwa lata po wielkim sukcesie Beat Street. Pierwsze mistrzostwa Polski odbyły się już w roku 1985 w Piotrkowie Trybunalskim. Grupa Be-Bop wyrusza na drugą edycję turnieju gdzie dominuje i zdobywa pierwsze miejsce. Po rozpadzie grupy Be-bop w Szczecinie powstała nowa grupa na podbudowie starej: Broken Steps. Już po czasach „wielkiej mody na breakdance” w roku 1987 zostaje założona we Włocławku grupa Scrap Beat, której to liderem i założycielem jest Robert Nieznański. Grupa przez ponad dekadę wyznaczała standardy w technicznym opanowaniu breaka, głównie figur power-moves. W późniejszym okresie swojej działalności grupa wyłączyła się z aktywnego udziału w życiu „podziemnej” sceny breakdance i skupiła się na działalności komercyjnej.
Literatura związana z b-boyingiem
„Art of Battle” autorstwa Aliena Nessa
„B-Boy Foundation” autorstwa Wojciecha Dziedzica – Wydawnictwo: Fundamenty Stylu ISBN 978-83-937857-8-0
