PROFILPELAJAR.COM

Bohdan Łepki
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1872 ; Krzyweńkie, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	28 czerwca 1941 ; Kraków, Polska pod okupacją III Rzeszy
	Senator V kadencji (II RP)
Okres	od 1938; do 1939
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bohdan Łepki (ukr. Богдан Лепкий, ur. 9 listopada 1872 we wsi Krzyweńkie, zm. 21 lipca 1941 w Krakowie) – ukraiński prozaik, poeta i literaturoznawca, senator RP V kadencji.

Życiorys

Był synem Sylwestra, wykształconego duchownego (absolwent filologii klasycznej i teologii na Uniwersytecie Lwowskim), jednocześnie pierwszego nauczyciela przyszłego pisarza, a później krytyka jego utworów. Bohdan spędził dzieciństwo we wsi Krogulec, również w ówczesnym powiecie husiatyńskim, od 1878 mieszkał w Brzeżanach, gdzie ukończył C. K. Gimnazjum w Brzeżanach z wykładowym językiem polskim. To właśnie na czasy nauki w tej placówce przypadają jego pierwsze próby literackie. Po ukończeniu gimnazjum kontynuował naukę w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, ale wkrótce przeniósł się na uniwersytet we Lwowie. Dużo pisał, udzielał się w studenckim stowarzyszeniu Watra (Ватра). Począwszy od 1895, jego utwory ukazywały się na łamach periodyków, m.in. „Diło” („Ділo”) i „Bukowyna” („Буковинa”).

Podczas jednego z wakacyjnych pobytów u rodziców poznał Iwana Frankę. To spotkanie wywarło na nim ogromne wrażenie. W 1895 powrócił do Brzeżan, gdzie rozpoczął pracę w gimnazjum. Wówczas powstały wiersze i opowiadania: Stricza, Dla brata, W swit za oczi, Dywak (Стріча, Для брата, В світ за очі, Дивак) oraz tłumaczenia, studia nad twórczością Marii Konopnickiej, sztuka Za chlibom (За хлібом), która została wystawiona przez teatr Ruśka Besida (Руськa бесідa).

Jednak życie w prowincjonalnym miasteczku nie sprzyjało rozwojowi jego talentu. W roku 1899 przeprowadził się do Krakowa, tętniącego życiem ośrodka nauki i kultury, gdzie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tamtych czasach w Krakowie przebywała znaczna grupa ukraińskich twórców i z czasem dom Łepkiego stał się miejscem ich spotkań. Gościł często u siebie Wasyla Stefanyka, Ostapa Łuckiego, Bohdana Bojczuka. W sobotnie wieczory natomiast w czytelni Proswity (Просвітa) dyskutowali na tematy literackie. Łepki należał do lwowskiego ugrupowania poetyckiego Mołoda Muza i w tym środowisku nazywano go profesorem.

W Krakowie pracował nad swoimi zbiorami opowiadań, które ukazały się drukiem: Z seła (1898), Opowidannia, Szczasływa hodyna (1901), W hłuchim kuti (1903), Po dorozi żyttia (По дорозі життя, 1905), Kydaju słowa (Кидаю слова, 1911). Drukuje kolejne tomiki poezji: Striczky (1901), Łystky padyt’, Osiń (1902), Na czużyni (1904), Z hłybyn duszi (1905), Dla ideji (1911), Z-nad moria (З-над моря, 1913) oraz studia literackie i tłumaczenia na język polski (m.in. Słowo o wyprawie Igora).

Po wybuchu I wojny światowej Łepki wyjechał do Wiednia, gdzie wraz z grupą znajomych z grupy Mołoda Muza drukował broszury i zbiory pieśni. W 1915 objęła go mobilizacja. Nie został wysłany na front, lecz skierowany do pracy kulturalno-wychowawczej w obozie jenieckim w Niemczech.

Po zakończeniu wojny powrócił do ojczyzny, ale wkrótce, w 1920, wyjechał do Berlina. Echa wydarzeń wojennych można odnaleźć w wielu utworach Łepkiego: Buria, Intermezzo, Weczir, Dzwony, Dusza, Swoji (Буря, Intermezzo, Вечір, Дзвони, Душа, Свої).

W 1925 powrócił do Krakowa i został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarł 21 lipca 1941 roku. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[1] (kwatera XXXIV-płd.-9)^[2]. Utwory Łepkiego tłumaczono na polski, rosyjski, czeski, niemiecki, węgierski.

Twórczość

Poezja

Striczky (Стрічки, 1901)
Łystky padutʹ (Листки падуть, 1902)
Osiń (Осінь, 1902)
Na czużyni (На чужині, 1904)
Z hłybyn duszi (З глибин душі, 1905)
Nad rikoju (Над рікою, 1905)
Poezije, rozrado odynoka (Поезіє, розрадо одинока, 1908)
Dla ideji (Для ідеї, 1911)
Tym, szczo polahły (Тим, що полягли, 1916)
Dola (Доля, 1917)
Wybir wirsziw (Вибір віршів, 1921)
Slota (Сльота, 1926).

Opowiadania

Z seła (З села, 1898)
Z żyttia (З життя, 1899)
Szczasływa hodyna (Щаслива година, 1901)
U hłuchim kuti (У глухім куті, 1903)
Nowa zbirka (Нова збірка, 1903)
W horach (В горах, 1904)
Kara (Кара, 1905)
Kydaju słowa (Кидаю слова, 1911)

Powieści

Pid tychyj weczir (Під тихий вечір, 1923)
Sotnykiwna (Сотниківна, 1927)
Zirka (Зірка, 1929)
Wadym (Вадим, 1930)
Wesełka nad pustyrem (Веселка над пустирем, 1929)
Krutiż (Крутіж, 1941)
cykl Mazepa (Мазепа) składający się z części: Motria (Мотря, 1926), Ne wbywaj (Не вбивай, 1926), Baturyn (Батурин, 1927)
Połtawa – Nad Desnoju i Boji (Полтава – Над Десною і Бої, 1928-1929)
Mazepa – powtórne wydanie (Мазепа, 1955)

Wspomnienia

Kazka mojoho żyttia (Казка мойого життя): Krehuleć (Крегулець, 1936), Do Zarwanyci (До Зарваниці, 1938), Bereżany (Бережани, 1941) oraz Try portrety (Три портрети, 1937).

Opracowania naukowe

Zarys literatury ukraińskiej. Podręcznik informacyjny, Warszawa – Kraków 1930

Przypisy

↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 171, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Bogdan Łepki. rakowice.eu. [dostęp 2021-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].