Blackburn Olympic Football Club – angielski klub piłkarski z Blackburn w hrabstwie Lancashire, istniejący w drugiej połowie XIX wieku. Mimo że przetrwał tylko dekadę, zapisał się na stałe na kartach historii angielskiego futbolu. Jako pierwszy klub z północy kraju posiadający w kadrze piłkarzy, którzy należeli do klasy robotniczej, wygrał najważniejsze trofeum w Anglii – puchar kraju. Wcześniej trofeum to wygrywały zespoły bogatych amatorów piłki nożnej z hrabstw południowych, a zwycięstwo Olympic stanowiło punkt zwrotny w przejściu piłki nożnej od rozrywki dla arystokracji do sportu wyczynowego.
Klub założono w 1878 r. i początkowo brał udział w mało znaczących lokalnych rozgrywkach. Dwa lata później zespół po raz pierwszy przystąpił do rozgrywek o Puchar Anglii, a w 1883 r. triumfował w nich po zwycięstwie nad Old Etonians, na stadionie krykietowym Kennington Oval. Zwycięstwo to spowodowało, iż w 1885 r. Związek Piłkarski podjął decyzję o przejściu klubów na zawodowstwo. Blackburn Olympic nie sprostał wyzwaniom finansowym i nie mógł rywalizować z bogatszymi i mającymi więcej kibiców drużynami, dlatego też rozwiązano go w 1889 r.
Większość meczów Olympic rozgrywało na stadionie Hole i'th Wall, którego nazwa pochodziła od znajdującego się w pobliżu pubu. Od 1880 klub występował w jasnoniebieskich koszulkach i w białych spodenkach. Jeden z piłkarzy klubu, James Ward, wystąpił w reprezentacji Anglii. Sześciu innych zagrało w kadrze w późniejszym okresie po zmianie klubu.
Historia
Powstanie i wczesne lata
Drużyna Blackburn Olympic w 1882 rokuThe Light Blues w 1883 roku
Zasady piłki nożnej wprowadzono w latach sześćdziesiątych XIX wieku na południu Anglii. Grały w nią przeważnie zespoły z arystokratycznych szkół publicznych, a także uczniowie i absolwenci uniwersytetów w Oksfordzie oraz Cambridge, jednak już w następnej dekadzie w piłkę zaczęły grać drużyny pochodzące z przemysłowych miast[1]. Blackburn posiadało ponad 10 klubów, z Rovers na czele, powstałym w 1875[2].
Blackburn Olympic założono w lutym 1878 roku w wyniku połączenia dwóch zespołów – Black Star i James Street[3]. Nazwa Olympic wybrana przez Jamesa Edmondsona, pierwszego skarbnika klubu, pochodzi prawdopodobnie od Olimpii, miejsca starożytnych igrzysk olimpijskich.
Pierwszy mecz klub rozegrał 9 lutego 1878 roku przeciwko lokalnej drużynie St John’s. Miał on charakter towarzyski i zakończył się zwycięstwem Olympic 2:0[2]. W tym samym roku, w kwietniu, zespół przystąpił do rozgrywek o Puchar Livesey United. The Light Blues pokonali St. Mark’s w finale i wygrali turniej[4]. Przez następne dwa sezony zespół organizował kolejne mecze towarzyskie, a także przystąpił do rozgrywek o Puchar Związku Piłkarskiego w Blackburn. Był to turniej lokalnych drużyn zrzeszonych w federacji, która zarządzała piłką nożną w mieście. Olympic wygrało te rozgrywki dwukrotnie w 1879 i 1880 roku, po czym zostały zawieszone, gdyż związek ten został wchłonięty do Federacji Piłki Nożnej hrabstwa Lancashire[5].
W 1880 roku komitet klubu zdecydował, że zespół powinien startować w kolejnych dwóch turniejach – Pucharze Lancashire oraz Pucharze Anglii (głównym turnieju w kraju)[6]. W pierwszym w historii klubu meczu w Pucharze Anglii The Light Blues przegrali z Sheffield 3:4, zaś w kolejnym sezonie ulegli także w pierwszej rundzie, na wyjeździe Darwen[7]. Mimo to reputacja klubu w mieście rosła, a mecze towarzyskie zespół zaczął rozgrywać z drużynami z dalszej części kraju, m.in. z The Wednesday i Nottingham Forest, a także z zespołami ze Szkocji – z Cowlairs czy Hibernians[8]. Wzrost wydatków pokrył Sydney Yates, właściciel lokalnej odlewni żeliwa[9]. Pod koniec sezonu 1881/1882 Olympic pokonało Rovers i zwyciężyło w Pucharze Dobroczynności Wschodniego Lancashire[10].
Sukces w Pucharze Anglii
Replika Pucharu, identyczna, jaką zdobyli Olympic w 1883 roku. Oryginał został skradziony w 1895 i nigdy nie odnaleziony.
W rozgrywkach o Puchar Anglii w sezonie 1882/1883 Olympic pokonało cztery kluby z hrabstwa Lancashire: Accrington, Lower Darwen, Darwen Ramblers oraz Church i osiągnęło 5. rundę. The Light Blues wylosowali w niej walijski zespół Druids[7]; Olympic wygrało spotkanie 4:1 i awansowało, po raz pierwszy, do półfinału, gdzie zagrało z drużyną z południowej Anglii – Old Carthusians[7]. The Carthusians to zespół absolwentów szkoły Charterhouse, który już wcześniej – w 1881 roku – zdobył Puchar. Nawet w lokalnych gazetach w Blackburn pisano, iż to właśnie Carthusians są faworytami w meczu z Olympic[11]. Mimo to The Light Blues zwyciężyli 4:0[12]. Półfinał odbył się na Whalley Range w Manchesterze. W finale na Kennington Oval, Olympic mieli zagrać z kolejnym zespołem, który także w przeszłości zdobywał Puchar – z Old Etonians[7]. Etonians pokonali rok wcześniej w finale lokalnego rywala The Light Blues Rovers, pierwszą drużynę z północy kraju, która zagrała w meczu finałowym[13].
Kilka dni przed decydującym spotkaniem w 1883 roku były reprezentant kraju Jack Hunter, który przyszedł do Olympic rok wcześniej, w roli piłkarza i trenera, zorganizował mecz sparingowy w Blackpool. Takie rozwiązanie było uznawane w futbolu za nowość[14].
W finale The Etonians objęli prowadzenie tuż przed przerwą po bramce Harry’ego Goodharta, jednak Arthur Matthews wyrównał w drugiej połowie[15]. Wkrótce Arthur Dunn z Etonians został kontuzjowany i zmuszony do zejścia z boiska. W efekcie drużyna z Południa kończyła mecz w dziesiątkę. Po 90 minutach było 1:1 więc rozegrano 30-minutową dogrywkę, w której John Rawlinson zdobył zwycięską bramkę dla Olympic[16]. Po powrocie zespołu do Blackburn gracze wzięli udział w radosnej paradzie, na której kapitan drużyny Albert Warburton powiedział, że miejsce Pucharu jest w Blackburn i już nigdy nie powróci on do Londynu[17].
Na południu kraju zwycięstwo Olympic nad jedną z najlepszych drużyn tamtych lat spowodowało konsternację. Angielski Związek Piłkarski wprowadził zakaz wypłacania wynagrodzeń dla piłkarzy. Pomimo tego kluby klasy robotniczej, szczególnie te z Lancashire, były podejrzewane o potajemne wynagradzanie swoich piłkarzy[18]. Dziennikarze i zarządy klubów z Południa poparły pomysł Angielskiej Federacji, by dokładnie zbadać sytuację finansową klubów z Północy. W przypadku Olympic skupiono się szczególnie na wyjeździe do Blackpool, sugerując, że gracze nie mogliby dostać dłuższego urlopu, więc musieli być dodatkowo opłacani. Ostatecznie klub z Blackburn nie poniósł konsekwencji, chociaż ukarano inne zespoły, w tym Preston, które wyrzucono z rozgrywek. W efekcie kluby z północy kraju podjęły nieudaną próbę oderwania się od Federacji Angielskiej i założenia własnych, konkurencyjnych rozgrywek[19][20].
Wyniki Olympic w 12. edycji Pucharu Anglii
Ilustracja przedstawiająca finał Pucharu Anglii z 1883 roku pomiędzy Olympic a Old Etonians
Lokalni rywale Olympic, Blackburn Rovers, po raz pierwszy sięgnęli po Puchar w 1884 roku
W następnym sezonie Olympic ponownie dotarło do półfinału, podobnie jak ich lokalny rywal Rovers. The Light Blues wylosowali szkocki Queen’s Park. W drugim półfinale Rovers zagrali z Notts Country, więc w finale mogły spotkać się dwie drużyny z Blackburn. Olympic przegrało jednak z zespołem ze Szkocji 0:4. Po meczu klub z Lancashire złożył apelację po tym, jak jeden z kibiców wdarł się na murawę. Ostatecznie została ona odrzucona[22]. Rovers w finale na Kennington Oval pokonali Queens Park 2:1[23].
Klub nigdy nie powtórzył sukcesu z 1883 roku. W sezonie 1884/85 przegrał w drugiej rundzie z Rovers, które stawało się przodującą drużyną w mieście, wygrywając Puchar Anglii po raz drugi z rzędu[23]. W 1885 roku The Football Association zalegalizowało zawodowstwo[24]. W konsekwencji klubom takim jak Olympic trudno było znaleźć sponsorów i przyciągnąć na stadion kibiców. The Light Blues nie byli w stanie rywalizować z zawodowym lokalnym rywalem Rovers, gdyż nie mogli sprostać oczekiwaniom zawodników, a zawodowe kluby oferowały o wiele wyższe płace. W 1886 roku klub został zmuszony do zredukowania pensji piłkarzy. W efekcie wielu kluczowych zawodników odeszło do zamożniejszych zespołów[23].
The Football League, pierwsza piłkarska liga na świecie, założona została w 1888 przez kluby z Midlands i północy kraju. Prezes Aston VilliWilliam McGregor wprowadził zasadę, że do ligi może wstąpić jeden klub z każdego miasta. W przypadku Blackburn wybór padł na Rovers[25][26]. Zespoły, które nie zostały zaproszone do Football League, w tym Blackburn Olympic, stworzyły własne rozgrywki, jednak małe zainteresowanie ze strony kibiców spowodowało ich rozwiązanie pod koniec sezonu 1888/1889[27]. Obarczony długami klub ogłosił w 1889, że wszyscy zawodowi piłkarze są zwolnieni ze swoich kontraktów z efektem natychmiastowym i że odtąd klub zatrudniać będzie jedynie amatorskich graczy[28]. W efekcie w tym samym roku Blackburn Olympic został rozwiązany. Ostatni mecz The Light Blues to wyjazdowa porażka z Evertonem[28].
Stadiony i kibice
Widok na pub Hole i’th Wall, od którego stadion klubu zaczerpnął nazwę
Pierwszy mecz Olympic odbył się na boisku usytuowanym poza miastem w Higher Oozebooth, którego właścicielem był krykietowy klub z Blackburn. Przez pierwsze osiemnaście miesięcy drużyna rozgrywała swoje mecze w różnych miejscach miasta[29]. W 1879 roku zarząd klubu wynajął tereny w pobliżu pubu Hole-i'-th-Wall na wzgórzu Shear Brow, których wcześniejszym właścicielem był inny zespół z tego miasta – Queens Own[30].
Początkowo boisko miało kiepską nawierzchnię, ale w 1880 roku zostało osuszone[30]. Warunki do oglądania spotkań w tamtych latach stały na niskim poziomie, a kibice oglądali mecze stojąc przy linii końcowej boiska. W 1881 roku zbudowano trybunę za jedną z bramek, ale wkrótce została ona zniszczona przez burzę[31]; nową trybunę dostawiono wzdłuż dłuższej linii końcowej boiska. Rekord frekwencji na stadionie Olympic to 10 000 widzów w meczu przeciwko Preston w 1884 roku, ale jej średnia wahała się między 1000 a 2000 kibiców[32]. Po rozwiązaniu klubu z boiska korzystała drużyna Blackburn Railway Clerks Club. Obecnie tereny, na których się znajduje, należą do koledżu St Mary’s[33].
Barwy klubu
Na początku istnienia klubu gracze Olympic nosili zazwyczaj koszule w kolorze fuksji. Zasady dotyczące strojów w tamtych czasach nie zmuszały piłkarzy do noszenia jednolitych barw. Obrońca The Light Blues Tommy Gibson zakładał koszulkę w kolorze bursztynowym z czarnymi poprzecznymi pasami, potem taki strój nosił jego kolega z drużyny Alf Astley[34]. Kiedy klub przystąpił do rozgrywek o Puchar Anglii w 1880, wszyscy piłkarze musieli mieć stroje w tych samych barwach, więc wybrano kombinację jasnoniebieskich koszulek i białych spodenek[33]. Gdy stroje Olympic kolidowały ze strojami drużyny przeciwnej, The Light Blues zakładali ciemnoniebieskie koszulki[34].
Klub nie posiadał swojego herbu, jednak niektórzy piłkarze przyszywali własnoręcznie herby związku Lancashire, gdy reprezentowali hrabstwo w meczach z drużynami z innych części kraju; widoczne jest to między innymi na fotografiach przedstawiających triumfujący zespół z 1883 roku[35].
Piłkarze
Jack Southworth wystąpił w narodowej reprezentacji po odejściu z Olympic
Zwycięska drużyna z 1883 roku składała się wyłącznie z piłkarzy urodzonych w Anglii[36]. Był to pierwszy tego typu przypadek w jedenastoletniej wówczas historii tych rozgrywek. Zestawienie wyglądało następująco[37]:
Pojęcie menedżera piłkarskiego nie było znane w XIX wieku, chociaż współczesne źródła identyfikują Jacka Huntera jako menedżera Olympic[13][42]. Hunter był odpowiedzialny za treningi zespołu, jednak w późniejszym okresie zajmował się wyszukiwaniem amatorskich piłkarzy dla klubu[43]. Sydney Yates zajmował stanowisko prezydenta klubu, zaś jego brat Fred był przewodniczącym zarządu. Stanowisko sekretarza piastował Bill Bramham[44].
Jedyny turniej, w którym klub wystąpił, ale nie odniósł sukcesu to Puchar hrabstwa Lancashire[28].
Rywalizacja w mieście
Głównym rywalem Olympic był Blackburn Rovers. Pierwszy mecz między obydwoma klubami miał miejsce w lutym 1879 i zakończył się zwycięstwem The Light Blues 3:1. Drużyny zagrały ze sobą w sumie czterdzieści razy, ale tylko sześć z nich wygrał Blackburn Olympic[28]. Rywalizacja stała się szczególnie silna we wrześniu 1884, kiedy to obydwa kluby oskarżały się wzajemnie o nielegalne sprowadzanie najlepszych piłkarzy. W efekcie sekretarz Rovers wysłał do lokalnego rywala telegram, w którym poinformował, że w sezonie 1884/85 Rovers nie zagrają żadnego meczu z Olympic. Jednak już w grudniu 1884 obydwa kluby trafiły na siebie w rozgrywkach o Puchar Anglii[45]. Ostatnie spotkanie derbowe rozegrano w lutym 1889 roku i miało ono charakter charytatywny; Rovers wygrali 6:1. Mimo że dochody z tego meczu miały być rozdzielone między obydwa kluby, zarząd Blackburn Rovers podjął decyzję o przyznaniu swojej części dochodów znajdującemu się w trudnej sytuacji finansowej sąsiadowi[46].
Blackburn Olympic w XXI wieku
W 1959 roku powstał amatorski klub o nazwie Blackburn Olympic, niemający żadnego powiązania z dziewiętnastowiecznym zespołem[47]. Aktualnie występuje w lokalnej lidze w Blackburn – Blackburn & District Football Combination[48]. Drużyna rozgrywa swoje mecze na boisku przy Tower Road w Blackburn[49].
↑Philip Gibbons: Association Football in Victorian England – A History of the Game from 1863 to 1900. Upfront Publishing, 2001, s. 71. ISBN 1-84426-035-6. (ang.).
