Bitwa pod Kassabem – starcie zbrojne toczone od 21 marca do 15 kwietnia 2014 przez Dżabhat an-Nusra oraz ugrupowania wchodzące w skład Frontu Islamskiego i Wolnej Armii Syrii przeciwko oddziałom wojska syryjskiego i lojalnym mu milicjom na kontrolowanych przez syryjski rząd terenach pod miastem Kassab, leżącym w mufahazie Latakia, podczas wojny domowej.
Walki z przełomu marca i kwietnia, zakończyły się częściowym zwycięstwem rebeliantów, którzy zajęli Kassab oraz pobliskie wsie Dżabal an-Nisr, An-Nab'in, Nab an-Nisr oraz Al-Budrusija. Po dwumiesięcznym pacie na froncie w czerwcu 2014 armia przeszła do kontrataku, w wyniku którego po czterech dniach oczyszczono całkowicie utracone wcześniej tereny.
Tło
Muhafaza Latakia leżąca nad Morzem Śródziemnym to silny bastion rządu Baszszara al-Asada, ze względu na fakt zamieszkiwania jej przez Alawitów, grupy wyznaniowej, z której wywodzi się skupiona wokół al-Asada syryjska elita władzy, a także przez Ormian w pobliżu miasta Kassab[3].
Do pierwszej ofensywy rebeliantów w tym rejonie doszło w sierpniu 2013. Wówczas doszło do bitwy między sunnickimi rebeliantami a siłami bezpieczeństwa pod Salmą. W trakcie walk, ekstremiści dopuścili się masakry według Human Rights Watch na 190 cywilów[4]. Po tych wydarzeniach interweniowało wojsko syryjskie, które wypchnęło radykalnych islamistów spod Salmy[5].
Przebieg bitwy
Natarcie rebeliantów
Wśród grup sunnickich rebeliantów największy odsetek stanowili ekstremiści z ugrupowania Dżabhat an-Nusra. Ogłosili oni, iż działania w mateczniku Asada będą prowadzić pod kryptonimem „Al-Anfal” („łupy wojenne”). Z kolei bojówki skupione wokół Wolnej Armii Syrii działały pod kryptonimem „Męczenników Matki”. W operacjach udział brały takie ugrupowania wchodzące w skład Frontu Islamskiego takie jak Ahrar asz-Szam czy Ansar asz-Szam. W walkach nie byli zaangażowali dżihadyści z Islamskiego Państwa w Iraku i Lewancie ze względu na toczącą się rywalizację między islamistami na północy Syrii. Celem ofensywy było przejecie terenów leżących na wybrzeżu Morza Śródziemnego[3].
Bitwa pod Kassabem rozpoczęła się 21 marca 2014 o godz 5:45[6] po tym, jak rebelianci pod dowództwem Dżabhat an-Nusra przekroczyli granicę turecko-syryjską w pięciu różnych miejscach i dokonali szturmu na Kassab. Przygotowania do ofensywy czyniono w tureckiej miejscowości Gözlekçiler, co budziło szereg kontrowersji, iż Turcja przyzwalała na pobyt sunnickich rebeliantów na swoim terytorium i nie reagowała by zapobiec atakowi na ziemie zamieszkiwane przez Ormian na terytorium Syrii[7]. W związku z tym swoje zaniepokojenie wyraziły władze Armenii, które podkreśliły, iż Ormianie pod Kassabem znaleźli się po ludobójstwie dokonanym przez Turków Osmańskich w latach 1915-1917[8].
Rebelianci przejęli kontrolę nad kilkoma posterunkami granicznymi oraz na Wzgórzem As-Sachra. Dokonano również ataku moździerzowego na miejscowość Karsana. Bojownicy tymczasowo przejęli kontrolę nad wzgórzem Dżabal an-Nisr, jednak zostało ono odbite przez siły rządowe. W walkach zginęły 24 osoby, w tym 17 rebeliantów i dowódca Dżabhat an-Nusra z muhafazy Latakia[9]. 22 marca 2014 rebelianci podeszli pod Kassab. Walki koncentrowały się głównie na obszarach wiejskich. Armia syryjska podjęła także wysiłki na rzecz odbicia utraconych posterunków granicznych. Z kolei rebelianci skoncentrowali się na wzgórzu znanym jako „Obserwatorium 45”, który jest najwyższym szczytem w regionie. Syryjskie Arabskie Siły Lotnicze koordynowały kontrofensywę wojsk lądowych, dokonując nalotów na pozycje rebeliantów. Drugiego dnia walk zginęło 50 rebeliantów i 26 żołnierzy[10][11].
Sytuacja na froncie pod Kassabem
Trzeciego dnia walk tureckie samoloty bojowe F-16 zestrzeliły syryjski samolot wojskowy MiG-23, który naruszył turecką przestrzeń powietrzną. Pilot zestrzelonej maszyny ocalił życie[12]. W międzyczasie rebelianci atakowali wioskę Charbas Sulas, leżącą 25 km na południe od Kassab[13]. Źródła opozycyjne informowały również, iż 20 żołnierzy złożyło broń po trzygodzinnym oblężeniu wioski Nab al-Murr. Rebelianci przejęli wioskę An-Nab'in i okolice Dżabal an-Nisr, z kolei armia odbiła sam szczyt i wzmocniła pozycję pod wzgórzem „Obserwatorium 45” i w wiosce As-Samra[14][15].
Tymczasem w walkach w Kassab, podczas ataku rakietowego z wykorzystaniem pocisków typu Grad, zginął lider milicji pod nazwą Siły Obrony Narodowej (NDF) i kuzyn prezydenta i dowódca sił rządowych uczestniczących w bitwie pod Salmą – Hilal al-Asada, a także siedmiu innych milicjantów[14]. Rebelianci z Frontu Islamskiego i Dżabhat an-Nusra przedostali się na główny plac Kassabu, co umożliwiło im 24 marca 2014 przejęcia kontroli nad większa częścią miasta[16]. Jednak nie był to koniec potyczki, gdyż bojownicy walczyli nadal na obrzeżach miejscowości[17]. W samym mieście rebelianci dopuścili się zbezczeszczenia trzech ormiańskich kościołów oraz wzięli jedną ormiańską rodzinę za zakładników. Przed rozpoczęciem bezpośrednich walk w Kassabie, z miasta ewakuowano 670 ormiańskich rodzin. W Kassabie zginęło dotąd 80 osób[6]. 24 marca 2014 armia zdołała odbić wioskę Nab al-Murr[15]. Tymczasem Wolna Armia Syrii, skierowała swoich bojowników na front pod Kassabem z muhafazy Idlib[18].
Kolejnym krokiem rebeliantów było odbicie miejscowości As-Samra w dniu 25 marca 2014. Islamiści osiągnęli również wybrzeże Morza Śródziemnego[19]. W międzyczasie bojownicy musieli odpierać ataki armii w Kassabie. Miasto zostało w południe czterokrotnie zbombardowane[20]. W wyniku kontrataku, część opozycyjnych grup bojowych opuściło miasto[21]. W odwecie dokonano samobójczego zamachu pod „Obserwatorium 45”, w wyniku czego śmierć poniosło kilku żołnierzy. Po zamachu toczyły się tam zacięte walki, dzięki którym rebelianci chwilowo kontrolowali wzgórze[22]. Wojsko dokonało ataku artyleryjskiego na wzgórze Dżabal an-Nisr kontrolowane przez rebeliantów. Armia odbiła także miejscowość An-Nab'in[23].
26 marca 2014 rebelianci zaatakowali miasto Kastal Maaf, wyprowadzając natarcie spod „Obserwatorium 45”. Starcia wybuchły ponownie w An-Nab'in. Walki były opisywane przez świadków jako chaotyczne z obustronnymi atakami i wycofaniami[24]. W tym samym czasie, walki były kontynuowane w okolicach Kassabu, „Obserwatorium 45” i As-Samrze[25] wraz ze zwiększoną intensywnością ostrzeliwania Kassabu oraz as-Samry. Rząd zmobilizował tysiące żołnierzy i milicjantów NDF oraz zwolenników rządu na czele z Alawitami, aby odbili tereny zajęte przez rebeliantów[26]. Wojska ewakuowały się także z Nab an-Nisr, czego powodem było poddanie się wobec ostrzałów prowadzonych przez islamistów z „Obserwatorium 45” i Dżabal an-Nisr. Wobec tego armia podjęła kolejne uderzenie na „Obserwatorium 45” pokonując rebeliantów. Według komunikatu syryjskich sił zbrojnych w walce zginęło 75 bojowników. Żołnierze nie pozostawili na nim garnizonu, przez co na wzgórze ponownie przeniknęli rebelianci[15]. Również opanowano uderzenie bojowników na Kastal Maaf oraz An-Nab'in[27]. W ciągu pięciu dni walk według prorządowych źródeł zginęło 500 rebeliantów oraz 50 żołnierzy[27], z kolei Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka informowało o stu ofiarach po każdej ze stron[26]. Syryjskie władze zaapelowały do ONZ o powstrzymania Turcji przed zaangażowaniem w walkach pod Kassabem. Według Damaszku, Ankara zbroiła i finansowała rebeliantów, którzy prowadzili ofensywę na froncie latakijskim[28].
Po tym jak 27 marca 2014 ekstremiści z Dżabhat an-Nusra ponownie podeszli pod „Obserwatorium 45”, armia wykorzystała helikoptery, z których bombardowano ich pozycje[29]. W trakcie bombardowań zginęło 13 rebeliantów[30]. Armia wraz z siłami NDF, po opanowaniu sytuacji na linii Kastal Maaf – „Obserwatorium 45” – An-Nabin, rozpoczęła marsz na Kassab, jednak rebelianci dokonali uderzenia na wojsko na drodze z An-Nabin do Kassabu. Bojownicy tymczasowo przejęli kontrolę nad An-Nab'in, pozbawiając życia w trakcie starcia 23 żołnierzy i milicjantów NDF[30]. Po porażce w An-Nab'ine, z frontu uciekł szef syryjskiego wywiadu w muhafazie Latakia. Na miejsce posiłki sił rządowych przybyły 29 marca 2014, kiedy to toczyły się starcia na obrzeżach An-Nab'inu[31]. Tymczasem w Kassabie ofiarą masakry, podczas islamskiej okupacji, padło 80 chrześcijan, a kolei 2 tys. osób uciekło z miasta[32].
Wyhamowanie ofensywy rebeliantów i kontrataki armii syryjskiej
Po tym jak rebelianci przejęli kontrolę nad As-Samrą, armia intensywnie bombardowała ich w tej wiosce[26]. Od 27 marca 2014 miejscowość została oblężona[33]. W międzyczasie rebelianci zablokowali kilka prób wysłania przez wojsko posiłków na front, wysyłanych m.in. z Tartusu[34]. 29 marca 2014, syryjskie siły zbrojne podjęły próbę odbicia „Obserwatorium 45”, jednak atak się nie powiódł, gdyż celu nie osiągnięto i stracono 10 milicjantów. Ponadto na froncie zauważono, iż armię wspierali bojownicy libańskiego Hezbollahu[35]. 31 marca 2014 armia podjęła ponowny atak na „Obserwatorium 45”, dzięki któremu zajęto je i zainstalowano tam wyrzutnie rakietowe[36]. Jednak według SOHR starcia wciąż trwały na szczycie[37]. Tymczasem na wioskę Bahlulija, leżącą po rządowej stronie linii frontu, spadło siedem rakiet Grad, wystrzelone przez rebeliantów[38]. Ponadto Turcja odpowiedziała nadgranicznym ogniem artyleryjskim po tym, jak jedna z rakiet spadła na tureckie terytorium, raniąc Syryjkę, przebywającą w obozie dla uchodźców[39].
W trakcie trwania walk, Rosja oskarżyła Turcję, Zachód oraz kraje Zatoki Perskiej o wspieranie rebeliantów, którzy dopuszczali się masakr na Ormianach w Kassabie. Stanowisko Rosji zostało wsparte przez Szanghajską Organizację Współpracy oraz prezydenta Republiki Czeczeńskiej Razmana Kadyrowa[40]. Ponadto Moskwa przygotowała materiały o działaniach bojowników w Kassabie, który został w całości odrzucony przez zachodnich dyplomatów[41].
Ostatniego dnia miesiąca, SOHR podało, iż podczas dziecięciu dniach walk, po obu stronach łącznie zginęło 1052 osób, w tym nie mniej niż 194 żołnierzy, w tym 27 oficerów[42]. 1 kwietnia 2014 rebeliantów w Kassabie odwiedził Ahmad al-Dżarba, lider opozycyjnej Syryjskiej Koalicji Narodowej na rzecz Opozycji i Sił Rewolucyjnych[37]. Następnego dnia islamiści zajęli pas ziem pod wioską Al-Badrusija, leżącą nad Morzem Śródziemnym. W trakcie walk pod „Obserwatorium 45” śmierć poniósł lider Harakat Szam al-Islam, Marokańczyk Ibrahim ibn Szakran, weteran wojny w Afganistanie[43]. Rebelianci twierdzili, że mimo tego odparli ataki pod strategicznym wzgórzem. Według ich niepotwierdzonych źródeł pojmali także 11 bojowników Hezbollahu[44]. 3 kwietnia 2014 SOHR podał, iż rebelianci odbili „Obserwatorium 45”, tracąc w walkach nie mniej niż 11 ludzi[45]. Jednak później Al Dżazira informowała, że wzgórze było nadal pod kontrolą wojska[46]. SOHR dodał, że w walkach zginęło kolejnych dziewięciu rebeliantów[47].
4 kwietnia 2014 obie strony zaciekle ostrzeliwały się na strategicznym wzgórzu. Łącznie w dniach 2-4 kwietnia 2014 podczas bitwy o „Obserwatorium 45” śmierć poniosło 72 rebeliantów, w tym 35 zagranicznych oraz 43 żołnierzy i milicjantów[48][49]. Na tureckie miasto Yayladadi ponownie spadło sześć rakiet, przez co tamtejsze wojsko odpowiedziało ogniem[50]. 5 kwietnia 2014 tuż po północy, wojska rządowe złapały w zasadzkę grupę rebeliantów na drodze do An-Nab'in[51]. W ciągu dnia w czasie walk w Kassabie zginęło dwóch marokańskich dowódców polowych ugrupowania Ahrar asz-Szam, wchodzącego w skład Frontu Islamskiego[52].
7 kwietnia 2014 walki wybuchły pod wzgórzem Dżabal al-Haramiją. Pierwszego dnia starć przewagę uzyskali islamiści, jednak zostali pokonani przez armię dnia kolejnego[53]. W kolejnych dnia zanotowano stagnację na froncie. Dopiero 12 kwietnia 2014 do starcia doszło na linii frontu między Nab al-Murr i An-Nab'in[54]. Kolejnego dnia armia wraz z sojuszniczymi milicjami ludowymi napierała na An-Nab'in, lecz silny opór rebeliantów pod dowództwem Dżabhat an-Nusra, uniemożliwiło im zdobycie miejscowości[55]. 14 kwietnia 2014 armia zajęła wzgórze Sal Darin leżące u podnóża Kassabu. Nadal działania zbrojne toczono na „Obserwatorium 45”[56]. 15 kwietnia 2014 dowódca sił Wolnej Armii Syrii, Abu Malik, przyznał, iż ofensywa rebeliantów wyhamowała z powodu dużych strat i brak w uzbrojeniu oraz dostępu do amunicji[57]. Trzy dni później inny opozycyjny dowódca skrytykował Syryjską Koalicję Narodową na rzecz Opozycji i Sił Rewolucyjnych o niedostateczne wsparcie finansowe i militarne bojowników uczestniczących w bitwie[58].
Siły rządowe działania w rejonie Kassabu wznowiły 27 kwietnia 2014, kiedy wojsko lądowe zajęło posterunek bojowników pod As-Samrą. Następnie wysadzono desant morski na plaże[59], dzięki czemu wieczorem udało się zmusić rebeliantów do odwrotu z As-Samry[60]. W kolejnych dnia armia prowadziła kontrnatarcie na An-Nab'in i Dżabal an-Nisr, zajmując po drodze poszczególne wzgórza. 4 maja 2014 wybuchły walki w pierwszej z wyżej wymienionych miejscowości. Dzień później islamiści podjęli nieudaną próbę zdobycia „Obserwatorium 45”[61], mimo użycia amerykańskich przeciwpancernych pocisków kierowanych BGM-71 TOW[62]. W połowie maja 2014 rebeliantom udało się przechwycić wzgórza 724, 53, 1013 o mniejszym znaczeniu strategicznym[63].
Odbicie Kassabu przez wojsko
12 czerwca 2014 siły zbrojne Syrii wznowiły ofensywę pod Kassabem. Kolejnego dnia zajęły wzgórza 714, 767, 803 oraz Dżabal an-Nisr, okalające miasto. 14 czerwca 2014 osłabiony garnizon Kassabu rozpoczął ewakuację. Tymczasem armia wspierana przez libański Hezbollah nacierała w kierunku miasta, odbijając wcześniej utracone miejscowości w tym Al-Nab'in oraz Nab al-Murr[64]. 15 czerwca 2014 armia weszła do Kassabu, przejmując bez większych przeszkód nad miastem całkowitą kontrolę. Ostatecznie w ciągu czterodniowej ofensywy armia odbiła wszystkie tereny stracone w wyniku natarcia rebeliantów z przełomu marca i kwietnia 2014[65].
