Asmita (dewanagari trl. asmitā) – termin z filozofii indyjskiej objaśniany jako świadomość „jestem”^[1], stan „jestem”^[2]. Stan „jestem” świadomości empirycznej, to szczególny stan ćitty^[3] (czystego umysłu, wyższego umysłu) , który uzurpuje sobie pozycję, by pełnić rolę jaźni (faktycznego bytu podmiotowego jednostki). Polega na błędnym doświadczaniu braku oddzielności pomiędzy podmiotem widzenia i aktem widzenia^[4].

Asmita, gdy przedstawiana jest^[5] jako tattwa ahamkara, wyłania się z buddhi w momencie powstawania świadomości podmiotowej^[6]. Guną przeważającą w niej jest radźas. W toku dalszej ewolucji prakryti, asmita jest podłożem dla powstawania:

1. manasu, buddhindrija (psychicznych organów poznania), karmendrija (psychicznych organów działania)
2. elementów typu tanmatra i mahabhuta.

Przypadek z punktu pierwszego ma miejsce przy poddominacji guny sattwa, przypadek drugi podczas poddominacji guny tamas w substancji (zasadniczo radźasowej) asmity.

W ujęciu C.G. Junga, asmita jest przedstawiana jako popęd do uformowania osobowości^[7]. To instynkt różnicowania jako forma instynktu naturalnego człowieka. Zmierza, poprzez parcie (energii psychicznej, libido) na powstanie w jednostce formacji posiadającej centrum i równocześnie oddzielonej od innych istot, i dalej ku procesowi indywiduacji. Jung zaznacza, że człowiek od początku rozwoju posiada indywidualność (jest osobą, żyje jako pewne „ja”), jednak dokończenie procesu indywiduacji i urzeczywistnienie samych siebie zachodzi jedynie z udziałem świadomości^[8].

• Doświadczanie stanu „jestem” poprzez świadomość empiryczną u jogina, jest podstawą do rozwinięcia umiejętności osiągania i utrzymywania się w stanie medytacyjnym (samadhi) zwanym asmitasamadhi. Podporą dla tej medytacji jest ćitta. Jogin doświadcza w jego wyniku świadomość jaźni^[9].
• Religioznawca Georg Feuerstein przytacza^[2] opinię, że stan medytacyjny sampradźńatasamadhi składa się wyłącznie z doświadczania asmity. Określany jest w takim przypadku terminem asmitasamapatti i objaśniany jako rodzaj świadomej ekstazy i najdoskonalsza z form utożsamienia „ja” przez jogina^[10]
• Waćaspatimiśra w Tattwawajśaradi (w strofie 1.44) omawia medytację sasmitasamapatti (zespolenie ze stanem świadomości „jestem”^[11]). W sasmitasamapatti, będącym jedną z zaawansowanych odmian sampradźńiatasamadhi, jogin w sposób ekstatyczny doznaje bycia obecnym i poza tym doznaniem żadna inna mentalna treść się mu nie pojawia.
  • Następnym stopniem sampradźńiatasamathi w naukach Waczaspatimiśry jest nirasmitasamapatti, czyli zespolenie poza stanem świadomości „jestem”^[12]

Asmita to druga z pięciu uciążliwości (kleśa) wymienianych w Jogasutrach (II.3). W terminologii używanej przez C.G.Junga: to kleśa zawierająca zarodek indywiduacji lub wprost kleśa indywiduacji^[13]. Patańdźali naucza o konieczności osłabienia i usunięcia asmity i pozostałych błędów poznawczych. Jogin osiąga taką czystość poprzez medytację dharmameghasamadhi (spłukiwacz cech)^[14].

Asmita pojmowana jest w wisznuizmie bengalskim jako pozostawanie w poglądzie, iż „ja” (jaźń) to ciało fizyczne i ciało lingaśarira^[15].

• Ahankara