Antoni Małłek

Ten artykuł dotyczy Antoniego Małłka (1851-1917) - muzyka, organisty, dyrygenta chórów i działacza polonijnego. Zobacz też: zobacz inne osoby noszące nazwisko Małłek.
Antoni Małłek
Ilustracja
Antoni Małłek
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1851
Ogorzeliny wówczas zabór pruski

Data i miejsce śmierci

4 lutego 1917
Chicago

Dziedzina sztuki

Muzyka

Multimedia w Wikimedia Commons
"Sygnały Kawalerii Pułaskiego 1768" Wiązanka Melodii Polskich na pianoforte, "Ziarno" Musical Monthly, Chicago, 1898

Antoni Małłek - także (błędnie): Antoni Małek, ang. Anthony Mallek (ur. 5 maja 1851 w Ogorzelinach[1][2][a] – zm. 4 lutego 1917[5] w Chicago) - profesor, kompozytor, dyrygent chórów polonijnych, wydawca muzyczny, nauczyciel muzyki, organista, działacz polonijny m.in. pełnił funkcję Sekretarza Generalnego Związku Narodowego Polskiego, założył Związek Śpiewaków Polskich w Ameryce (1889).

Muzyczne wykształcenie odebrał od swojego ojca. Unikając poboru do pruskiego wojska na wojnę francusko-pruską wyemigrował do Ameryki w 1871 r. Początkowo pracował na dworcu kolei Illinois Central w Chicago, 1872-1873 jako nauczyciel muzyki i organista w Chicago, 1873-1874 w Milwaukee, 1875-1880 w Northeim w Wisconsin w kościele św. Kazimierza (ang. st. Casimir) jako organista. W Northeim w towarzystwie narodowym "Gwardia Pułaskiego - Ułani Polscy" pełnił funkcję kapitana[6]. W 1879 r. wybrany na sędziego pokoju. Od 1880 r. przez 26 lat pracował w kościele św. Trójcy (ang. The Holy Trinity) w Chicago, jako organista, dyrygent chóru. W 1884 r. kupił czcionki muzyczne i zaczął wydawać polskie pieśni. Założył w 1889 r. a następnie trzykrotnie wybrany na prezesa Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce (ang. The Polish Singers Alliance of America). W latach 1886–1903 systematycznie wydawał i redagował czasopismo "Ziarno" - pismo „poświęcone miłośnikom muzyki i śpiewu narodowego”. Sekretarz Generalny Związku Narodowego Polskiego - od 1889 r. wybierany 3 kolejne kadencje. Z jego inicjatywy Antoni Kątski ułożył "Marsz Związku Narodowego Polskiego" w 1892 r. Założył szereg chórów, m.in.: przy parafii św. Stanisława Kostki w Chicago (1872), przy parafii św. Stanisława w Milwakuee (1873), męski przy parafii św. Kazimierza w Northeim włączony do "Gwardii Pułaskiego" (1875), chór żeński "Wanda" i męski "Chopina" przy parafii św. Trójcy w Chicago (1888), "Chojnia", którymi dyrygował wraz z bratem, organistą Konstantym Małłkiem. Publikował prace w "Ziarno" - Polish Music Magazine, wydał kilkadziesiąt (17[b]) własnych zeszytów z polskimi pieśniami. Sygnały Kawaleryi Pułaskiego 1768: wiązanka melodyi Polskich: for the pianoforte z 1898 rozpoczyna sygnał na trąbkę "Pobudka!"[7].


Wybrane publikacje

  • Antoni Małłek w katalogu Biblioteki Narodowej. [dostęp 2008-11-07]. (pol.).:
    • Mazur ze wsi / słowa i muzyka Antoniego Mallek[!], Chicago, 1937
    • Na rok grunwaldzki: rota: na chór czterogłosowy mieszany i fortepian / do słów Maryi Konopnickiej ; napisał Antoni Małłek, "Ziarno", Chicago, 1910
    • Walczyk majowy: "My, córy pięknej królowej Jadwigi": na dwa głosy, solo alto i fortepian / napisał Antoni Małłek. "Ziarno", Chicago, 1914
    • Ziarno: zbiór pieśni polskich na głosy żeńskie z towarzyszeniem fortepianu. Serya 3 / ułożył Antoni Małłek. "Ziarno", Chicago, 1916
  • Antoni Małłek w katalogu World Cat. [dostęp 2008-11-07]. (ang.). m.in.::
    • Pulaski cavalry signals of 1768: Polish national airs = Sygnały Kawaleryi Pułaskiego 1768: wiązanka melodyi Polskich: for the pianoforte, Ziarno, Chicago, 1898
    • Dzieje Parafii Św. Trójcy: 1873-1898, Chicago, 1898
    • Ziarno: Śpiewy na cztery męskie głosy, Chicago, 1898
  • Antoni Małłek w Elektronicznej Bazie Bibliograficznej Estreichera. [dostęp 2010-02-04]. (pol.).:
    • Szkoła śpiewu i śpiewy dla dzieci (na dwa głosy), str. 72, Chicago, 1885
    • Zbiór pieśni narodowych na cztery męskie głosy, zebrał i wydał... Zeszyt I-XVIII, Chicago, nakład i druk autora, 1885–1887, Serya I, 8, str. 228 tekstu z nutami (obejmuje 95 pieśni z nutami na cztery głosy), Rocznik II, 20 czerwca 1887 (obejmuje 100 pieśni)
    • czasopismo "Ziarno" wydawane od lipca 1886 r.
    • Ziarno. Zbiór pieśni narodowych na cztery męskie głosy. Serya I, Wyd. 3, Chicago, nakład i druk autora, 1898, str. 300 i k. nl. 2

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Niektóre opracowania podają jako miejsce urodzenia Wałdowo[3][4]
  2. ↑ do 1900 r. za Kruszka 1905 ↓, t. IV, s. 19 i Granacki 2003 ↓, s. 97 nie obejmuje prac opublikowanych po 1900 r.

Przypisy

  1. ↑ Kruszka 1905 ↓, t. IV, s. 18.
  2. ↑ Francis Bolek: Anthony Mallek - "Who's Who in Polish America". Pinkowski Files. [dostęp 2009-07-31]. (ang.).
  3. ↑ Kruszka 1905 ↓, t. V, s. 4.
  4. ↑ MAŁŁEK Antoni, organista, [w:] Bibliografia XIX wieku. Lata 1881-1900, t. III, Elektroniczna Baza Bibliograficzna Estreichera, s. 117 [dostęp 2008-11-07], Cytat: ur. w Wałdowie w Prusach Zachodnich (pol.).
  5. ↑ notatka o śmierci: Prof. Anthony Mallek, pioneer organizer of choirs and national singing societies among the Polish people of the United States, died yesterday at his home, 2125 West Haddon avenue., "Chicago Tribune", 5 lutego 1917 r.. [dostęp 2008-11-03]. (ang.).
  6. ↑ Kruszka 1905 ↓, t. VII, s. 31.
  7. ↑ Pobudka w: Słownik Polszczyzny XVII w.. [dostęp 2024-05-30]. Cytat: 1. »sygnał do wstawania, do gotowości; alarm« (pol.).

Bibliografia

  • Wacław Kruszka, Historia Polska w Ameryce, t. IV, V, VII, Milwakuee, Wisconsin: Drukiem Spółki Wydawniczej Kuryera, 1905–1908.
  • Victoria Granacki, Chicago's Polish Downtown, Arcadia Publishing, 2003, ISBN 0-7385-3286-X.
  • Francis Bolek, Who's who in Polish America: a biographical directory of Polish-American leaders and distinguished Poles resident in the Americas, New York: Harbinger House, 1943, OCLC 2185160.
  • Jolanta Byczkowska-Sztaba, Zbiory muzyczne w Muzeum Polskim w Ameryce Spuścizna Antoniego Małłka i jego rodziny, [w:] Biblioteka muzyczna 2007-2009, Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2010, ISBN 978-83-61464-76-1.
  • Stephan Thernstrom, Ann Orlov, Oscar Handlin, Harvard Encyclopedia of American ethnic groups, Harvard University Press, 1980, ISBN 0-674-37512-2.

Linki zewnętrzne