Antoni Bomba

Antoni Bomba
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 stycznia 1868
Budziwój

Data i miejsce śmierci

15 lutego 1956
Budziwój

Poseł do austriackiej Rady Państwa

kadencja X, XI i XII

Okres

od 31 stycznia 1901
do 28 października 1918

Przynależność polityczna

Stronnictwo Chrześcijańsko-Ludowe od 1904 Polskie Stronnictwo Ludowe od 1913 Polskie Stronnictwo Ludowe – Lewica

Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Bomba (ur. 25 stycznia 1868 w Budziwoju, zm. 15 lutego 1956 tamże) – polski polityk lewicy chłopskiej, poseł do austriackiej Rady Państwa (1901–1918), starosta powiatu rzeszowskiego (1944–1946).

Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopskiej. Po ukończeniu 7-klasowego gimnazjum w Rzeszowie, studiował przez rok weterynarię w Akademii Rolniczej w Dublanach pod Lwowem[1]. Ze względów finansowych studia przerwał i przejął gospodarstwo rodziców w Budziwoju w pow. rzeszowskim, które z powodzeniem poprowadził. Jednocześnie zaangażował się w działalność społeczną i polityczną. Radny gminy Budziwój, oraz członek Rady Powiatowej (1897–1914) i Wydziału Powiatowego (1897–1914) w Rzeszowie. W latach 1910–1924 był prezesem koła Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Budziwoju[2].

Od 1895 był korespondentem „Przyjaciela Ludu” oraz „Wieńca” i „Pszczółki”. Początkowo członek Stronnictwa Chrześcijańsko-Ludowego i członek jego władz naczelnych. W 1904 sprzeciwiając się ugodowej wobec konserwatystów polityce prezesa stronnictwa Stanisława Stojałowskiego przeszedł do Polskiego Stronnictwa Ludowego. Po rozłamie w 1913 działał w PSL-Lewicy, będąc od 1914 członkiem Rady Naczelnej stronnictwa i jej Wydziału. Reprezentował partię w Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[3].

Był posłem do austriackiej Rady Państwa X kadencji (31 stycznia 1901 – 30 stycznia 1907), wybranym z listy Stronnictwa Chrześcijańsko-Ludowego w kurii V (powszechnej) z okręgu wyborczego nr 6 (Rzeszów–Ropczyce–Strzyżów–Kolbuszowa–Tarnobrzeg–Nisko) oraz XI kadencji (17 lutego 1907 – 30 marca 1911) i XII kadencji (17 lipca 1911 – 28 października 1918) wybieranym z listy PSL w okręgu wyborczym nr 52 (Brzozów–Tyczyn)[4]. W parlamencie austriackim w kadencji X początkowo należał do Słowiańskiego Centrum następnie do Koła Polskiego, od 1904 do klubu posłów PSL. W kadencjach XI i XII należał do grupy posłów PSL (pełnił funkcję sekretarza), od 1913 PSL-Lewicy w Kole Polskim w Wiedniu[2]. Wystawił w Wiedniu z inspiracji Włodzimierza Tetmajera spektakl pt. „Wesele budziwojskie”[5].

Podczas I wojny światowej został zmobilizowany do armii austro-węgierskiej, służył jako sierżant weterynarz w lazarecie dla koni w Rzeszowie[2]. W październiku 1917 współorganizował wiec w Rzeszowie z udziałem Wincentego Witosa[5].

1 listopada 1918 został zaprzysiężony jako delegat Polskiej Komisji Likwidacyjnej na powiat rzeszowski przy komisarzu Romanie Krogulskim obok przedstawicieli Narodowej Demokracji Stanisława Jabłońskiego i Teofila Niecia[6][7][8]. Współorganizował Straż Obywatelską w mieście[8], do której wszedł oddział „zielonej kadry” (dezerterów) z Budziwoja[9]. Według innego źródła objął 3 listopada nadzór nad zreorganizowaną żandarmerią powiatową[10]. Na zwołanym na początku listopada sejmiku powiatowym wniósł projekt uchwały o powszechnym wyborze władz lokalnych, urzędników i sędziów, który obejmował rozwiązanie instytucji austriackich. Projekt spotkał się ze sprzeciwem delegata Niecia, który obawiał się niepokojów społecznych[11].

W wolnej Polsce Bomba kontynuował działalność w PSL-Lewicy, gdzie współpracował z grupą Józefa Putka, która połączyła się z PSL-Wyzwolenie po kongresie w Rzeszowie 27 sierpnia 1922 na tle sprzeciwu wobec sojuszu wyborczego z PSL-Piast. W wyborach parlamentarnych z 1922 kandydował jednak z listy Chłopskiego Stronnictwa Radykalnego[12]. W 1925 współorganizował wiec powiatowy PSL-Wyzwolenie w Rzeszowie z Putkiem, Janem Tepperem oraz działaczami Związku Chłopskiego[13]. W latach 1926–1928 był członkiem Stronnictwa Chłopskiego.

W styczniu 1928 przystąpił do utworzonego wówczas Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”[14]. Był członkiem Zarządu Głównego (1928–1931) obok prezesa Stanisława Wójtowicza i Aleksandra Szymańskiego, przewodniczącym małopolskiego zarządu głównego i przewodniczącym rzeszowskiego zarządu powiatowego, do którego weszli Ferdynand Tkaczow i Tomasz Wiśniewski[14]. Został następnie prezesem stronnictwa (1929–1931). Po rozwiązaniu Zjednoczenia przez władze sanacyjne zbliżył się do nielegalnej Komunistycznej Partii Polski[3].

W okresie II wojny światowej utrzymywał kontakty z przedstawicielami konspiracyjnych stronnictw politycznych. W 1943 aresztowany przez Gestapo i osadzony na Zamku w Rzeszowie, gdzie był przesłuchiwany przez Hansa Flaschkego[5].

W 1944 został członkiem Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie[3]. Od 1944 do 1946 był pierwszym powojennym starostą powiatu rzeszowskiego.

Rodzina

Był wnukiem Antoniego, synem Wawrzyńca i Katarzyny Kotulówny. Ożenił się w 1892 z Marią z Piętów, miał z nią dwanaścioro dzieci, w tym:

Przypisy

  1. ↑ Kalendarz Przyjaciel Ludu na rok 1909, online.
  2. ↑ a b c Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Bomba, Antoni – Parlamentarier 1848-1918 online.
  3. ↑ a b c Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego (makieta), Warszawa 1989, s. 48.
  4. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 266, 276, 419, 427, 429, 430, 436.
  5. ↑ a b c d e f Antoni Adamski, Nasze korzenie [online], Nowiny24, 23 stycznia 2004 [dostęp 2017-12-14].
  6. ↑ Zielecki 2001 ↓, s. 11.
  7. ↑ Bonusiak 2001 ↓, s. 477.
  8. ↑ a b Przeniosło 2010 ↓, s. 161, 328.
  9. ↑ Bonusiak 2001 ↓, s. 479.
  10. ↑ Bonusiak 2001 ↓, s. 480.
  11. ↑ Zielecki 2001 ↓, s. 17.
  12. ↑ Bonusiak 2001 ↓, s. 498.
  13. ↑ Bonusiak 2001 ↓, s. 499.
  14. ↑ a b Bonusiak 2001 ↓, s. 500.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  16. ↑ Tomasz Wiśniewski: Z działalności rewolucyjnej Partii Chłopskiej na Rzeszowszczyźnie (lata 1924–1931). Rzeszów: Wydawnictwo Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Rzeszowie, 1963, s. 11.
  17. ↑ śp. Kazimierz Bomba (cmentarz Koźle) [online], Grobonet [dostęp 2024-03-21].

Bibliografia