Alfred Wnukowski

Alfred Wnukowski
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

22 października 1920
Omsk

Data i miejsce śmierci

18 lipca 1946
Skaryszew

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Czerwona
ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

4 Dywizji Piechoty

Stanowiska

dowódca batalionu w 10 pp

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Order Czerwonej Gwiazdy

Alfred Wnukowski (ur. 22 października 1920 w Omsku, zm. 18 lipca 1946 pod Skaryszewem) – oficer Armii Czerwonej, podpułkownik Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Życiorys

Urodził się w Omsku na Syberii. Ojcem jego był Polak Marian Wnukowski, robotnik w Omskich Zakładach Mechanicznych, matką Stefania Uszacka z rodziny polskiej pochodzącej z Kowieńszczyzny[1].

Przed atakiem Niemiec na Związek Radziecki Alfred Wnukowski wstąpił do szkoły oficerskiej. Po wybuchu wojny trafił na front, gdzie 5 września 1941 został pierwszy raz ranny. W 1942 walczył w szeregach 11 Armii, dowodząc batalionem[2]. Latem 1942 porucznik Wnukowski za wykazane męstwo został odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy[3]. Podczas okupacji niemieckiej był politrukiem sowieckiej partyzanckiej Brygady im. 25-lecia Sowieckiej Białorusi działającej na Nowogródczyźnie przeciwko oddziałom Armii Krajowej[4].

Kiedy dowiedział się o formowaniu armii polskiej w ZSRR, złożył prośbę o przeniesienie do Wojska Polskiego[2]. Służąc w szeregach ludowego Wojska Polskiego przeszedł szlak bojowy jako oficer 4 Dywizji Piechoty. Brał udział w walkach nad Wisłą, walkach o przełamanie Wału Pomorskiego oraz bitwach: o Kołobrzeg, nad Odrą, nad Nysą i o Berlin. Kończąc szlak bojowy nad Łabą[5]. W czasie bitwy pod Jaksicami w randze majora dowodził 2 batalionem z 10 pułku piechoty[6]. Awans na majora otrzymał 15 września 1944, mając 23 lata. W czasie bitwy o Kołobrzeg został lekko ranny[2].

Po wojnie, razem z całą dywizją, został wcielony do Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i skierowany do walk z Ukraińską Powstańczą Armią na Rzeszowszczyźnie, gdzie 2 listopada 1945 został dowódcą rzeszowskiego pułku KBW. Brał udział w akcjach zbrojnych przeciw podziemiu niepodległościowemu, m.in. Samodzielnemu Batalionowi Operacyjnemu NSZ „Zuch”. Na początku 1946 został ujęty przez oddział WiN Tadeusza Zielińskiego „Igły” i zwolniony po ostrzeżeniu i żądaniu, by zaprzestał działalności przeciwpartyzanckiej[potrzebny przypis].

Alfred Wnukowski był mężem Ireny z domu Taperek (1920–1946)[7].

Oboje zginęli w zasadzce zorganizowanej 18 lipca 1946 pod Skaryszewem przez oddział WIN-u dowodzony przez Tadeusza Zielińskiego. Według doniesień prasowych w PRL w zasadzce zorganizowanej przez NSZ między Skaryszewem a Radomiem podczas podróży samochodem śmierć ponieśli ppłk Wnukowski, jego żona Irena, por. Ignacy Łotowicz i siedmiu żołnierzy[8]. W propagandowych, wydawanych w PRL publikacjach autorstwa byłych funkcjonariuszy UB (m.in. Stanisława Wałacha) pisano, że Wnukowski nie zginął podczas walki, tylko został zatrzymany i rozstrzelany wraz z ciężarną żoną Ireną i żołnierzami swojej obstawy[potrzebny przypis]. Autorzy opracowań dotyczących żołnierzy wyklętych po 1989 roku, w tym Janusz Kurtyka, Filip Musiał i Leszek Żebrowski, piszą[4], że Irena Wnukowska miała broń i zginęła w walce.

Alfred Wnukowski z żoną zostali pochowani na cmentarzu komunalnym Pobitno w Rzeszowie (sektor XXX-5-1)[7].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

W lesie obok Budek Skaryszewskich w miejscu śmierci jego, jego żony Ireny i 7 żołnierzy z jego ochrony w 1952 zbudowano pomnik, na którym umieszczono napis[12]:

CZEŚĆ I CHWAŁA ŻOŁNIERZOM K-B-W WALCZĄCYM O UTRWALENIE WŁADZY LUDOWEJ W POLSCE PŁK WNUKOWSKIEMU ALFREDOWI POR. FATOWICZOWI I 7-MIU ŻOŁNIERZOM KTÓRZY W TYM MIEJSCU W DNIU 18 LIPCA 1946 ZGINĘLI Z RĄK BANDY FASZYSTOWSKIEJ WIN-U W 10 ROCZNICĘ POWSTANIA POLSKIEJ PARTII ROBOTNICZEJ

Przypisy

  1. ↑ Wałach 1974 ↓, s. 502.
  2. ↑ a b c Pamiętnik ↓.
  3. ↑ Patriot Rodiny ↓.
  4. ↑ a b Janusz Kurtyka, Filip Musiał, Leszek Żebrowski: Wolność i Niezawisłość. W: Dawid Golik i in.: Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku. Wyd. 3. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Wolumen, 2013, s. 298. ISBN 978-83-7233-077-2.
  5. ↑ a b Wałach 1974 ↓, s. 509.
  6. ↑ Dolata i Jurga 1977 ↓, s. 173.
  7. ↑ a b Cmentarze komunalne w Rzeszowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], www.grobonet.erzeszow.pl [dostęp 2023-06-26].
  8. ↑ Jan Grygiel, Edward Wisz. Kronika 25-lecia województwa rzeszowskiego. Rok 1946. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 3, Nr 232 (6296) z 5 września 1969. 
  9. ↑ M.P. z 1946 r. nr 145, poz. 275 „za wybitne zasługi i wzorową służbę”.
  10. ↑ M.P. z 1947 r. nr 72, poz. 486 „za bohaterską walkę w obronie ustroju demokratycznego Rzeczypospolitej Polskiej”.
  11. ↑ M.P. z 1947 r. nr 15, poz. 34 - odznaczenie Generałów, Oficerów, Podoficerów i Szeregowych Korpusu Bezpieczeństwa Publicznego.
  12. ↑ Pomnik ofiar akcji WiN. fotopolska.eu. [dostęp 2017-07-01].

Bibliografia

  • Alfred Wnukowski: Pamiętnik.
  • Gazeta: Patriot Rodiny nr z 1 lipca 1942.
  • Stanisław Wałach: Świadectwo tamtym dniom. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
  • Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945 wybrane miejsca bitew walk i akcji bojowych. Warszawa: MON, 1977.
  • Zdzisław Domino. „Kabewiacy”. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 3, Nr 119 (10590) z 21–22 maja 1983. 
  • Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Janusz Kurtyka et al. Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku, Warszawa 2002.