Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy

Aleje Mickiewicza
Śródmieście
Ilustracja
Aleje Adama Mickiewicza
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

400 m

Przebieg
światła ul. Gdańska, ul. Świętojańska ↑
ul. 20 stycznia 1920 r.
ul. Paderewskiego
Plac Weyssenhoffa
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Aleje Mickiewicza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Aleje Mickiewicza”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Aleje Mickiewicza”
Ziemia53°07′52,5″N 18°00′43,4″E/53,131260 18,012048
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleje Adama Mickiewicza – jedna z głównych ulic miejskich położonych na terenie Śródmieścia w Bydgoszczy.

Przebieg

Ulica znajduje się w obrębie Śródmieścia Bydgoszczy i łączy ulicę Gdańską z placem Józefa Weyssenhoffa. Jej północną pierzeję stanowi zespół kamienic i willi wzniesionych w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Od strony południowej z ulicą sąsiaduje Teatr Polski oraz park im. Jana Kochanowskiego.

Historia

Ulicę wytyczono w 1903 r. w ramach zagospodarowania urbanistycznego terenu położonego na wschód od ul. Gdańskiej tzw. Hempelscher Felde[1]. W latach 90. XIX wieku miasto Bydgoszcz zakupiło teren położony między dzisiejszymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza i Ogińskiego oraz opracowało dla niego plany urbanistyczne według koncepcji miasta-ogrodu[1].

Jedną z reprezentacyjnych osi całego założenia była ulica Bülowa – wówczas jedna z najpiękniejszych i najszerszych ulic miasta. Dwujezdniowa aleja zaczynała się u zbiegu z ulicą Gdańską i prowadziła na wschód, tworząc ciekawą kompozycyjnie oś widokową, zaakcentowaną pasem zieleni ze szpalerem drzew, między którymi zostały rozpięte girlandy z pnączy[2]. Kontynuacją ulicy od Placu Weyssenhoffa w kierunku południowym była wytyczona równocześnie Aleja Ossolińskich.

Po północnej stronie ulicy, w latach 1903–1907 wzniesiono kompleks jednorodnych stylowo kamienic w stylu secesji berlińskiej, zaś do 1910 r. zabudowano dalszą pierzeję ulicy willami i kamienicami. Perspektywę wschodnią ulicy zamknięto głównym gmachem pierwszego powołanego w tym okresie zakładu naukowego w mieście, tj. Instytutu Rolniczego im. cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Institut für Landwirtschaft)[1].

W 1949 r. ukończono budowę Teatru Polskiego, który stanął przy skrzyżowaniu z ul. 20 stycznia 1920 r. W 1960 r. w parku przy ulicy stanął również pomnik Łuczniczki. W okresie powojennym upaństwowione kamienice zostały zaniedbane, w wyniku nieumiejętnie prowadzonych remontów usunięto część dekoracji i reliefów na elewacjach[3].

Podupadła ulica została poddana stopniowej rewitalizacji dopiero po 1990 r. W latach 2002–2009 wszystkie kamienice w pierzei ulicy zostały wyremontowane, częściowo z przywróceniem dawnych zdobień na fasadach budynków.

Nazwy

  • 1906–1920 – Bullowstraße
  • 1920–1939 – Aleje Adama Mickiewicza
  • 1939–1945 – Felix-Dahn-Straße
  • od 1945 – Aleje Adama Mickiewicza

Architektura

Przy al. Mickiewicza (nr 1-9) znajduje się kompleks kamienic w stylu wpisującym się w niemiecka odmianę secesji – Jugendstil. W kompozycji budynków przeważają spokojne formy, urozmaicone wykuszami oraz pionami balkonów i loggii o falujących liniach, falistymi szczytami oraz łukowymi zamknięciami okien i portali. Dekoracje łączące motywy organiczne z geometrycznymi zamknięte zostały w formach prostokąta i kwadratu, zgrupowane w szlakach i fryzach. Nawiązywano również do baroku poprzez zastosowanie przekrytych kopułami ryzalitów i wieżyczek zwieńczonych hełmami[4].

Obiekty prezentujące ten trend zostały wzniesione według projektów architektów: Rudolfa Kerna, Ericha Lindenburgera, Paula Böhma, Otto Rosenthala[5]. Willę przy ulicy zaprojektował również architekt Józef Święcicki – znany z kilkudziesięciu realizacji z ul. Gdańskiej.

Kamienice przez prawie cały okres powojenny były własnością państwa, w 1990 r. przeszły na własność miasta i Administracji Domów Miejskich. Obiekty popadały ruinę wskutek niedoinwestowania. Przyczyną tego stanu rzeczy były: brak poczucia własności, zaniedbywanie remontów i powszechne lekceważenie wartości zabytków sztuki i architektury secesyjnej (do lat 70. XX w.) Obiekty zostały odrestaurowane po 2002 r.

Obiekty godne uwagi

Nr Obiekt Adres Lata budowy Budowniczy Styl architektoniczny Wpisany do rejestru zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Kamienica Rudolfa Kerna Mickiewicza 1 – róg Gdańskiej 1903–1904[6] Rudolf Kern secesja T dom własny Rudolfa Kerna
2. Teatr Polski Mickiewicza 2 1947–1949 Alfons Licznerski funkcjonalizm N budynek jest następcą Teatru Miejskiego, zniszczonego w 1945 r.
3. Kamienica Mickiewicza 3 1904–1905[6] Erich Lindenburger secesja N bogato zdobiony portal i dekoracyjne szczyty, w fasadzie zaakcentowano pionowe podziały lizenami, kilkukondygnacyjnymi wykuszami nakrytymi obitymi blachą hełmami oraz pionami loggii. Siedziba konsulatu honorowego Czech. Na przełomie 2019/2020 na skutek remontu sąsiedniego budynku nr 1 kamienica zaczęła pękać i osiadać[7].
4. Kamienica narożna Mickiewicza 4 – Paderewskiego 8 1906–1908[6] secesja N kamienica z loggiami i wykuszami, zdobiona ornamentami
5. Kamienica Mickiewicza 5 1906[6] Rudolf Kern secesja T
6. Kamienica Mickiewicza 7 1904–1905[6] Rudolf Kern secesja T
7. Kamienica Mickiewicza 9 Mickiewicza 9 1904–1905[6] Rudolf Kern secesja T w latach 1905–1921 siedziba Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego
8. Kamienica narożna 20 Stycznia 1920 17 róg al. Mickiewicza 1905–1906[6] secesja T
9. Kamienica narożna 20 Stycznia 1920 2 róg al. Mickiewicza 1903[6] secesja N
10. Willa Mickiewicza 11 1903–1904[6] secesja N
11. Wille Mickiewicza 13-15 1903–1904[6] Rudolf Kern[8] secesja T
12. Willa Józefa Święcickiego Mickiewicza 17 1906[6] Józef Święcicki historyzm malowniczy N trzeci dom własny Józefa Święcickiego; w l. 1914-1920 zamieszkały przez Emily Ruetede – urodzoną jako Sayyida Salme, córka sułtana Zanizbaru i Omanu[9]
13. Kamienica narożna Paderewskiego 10 róg al. Mickiewicza 1905–1907[6] secesja N
14. Kamienica narożna Paderewskiego 1 róg al. Mickiewicza 1905–1908[6] Paul Sellner secesja N Architekt Paul Sellner był uczniem innego bydgoskiego architekta, Karla Bergnera. Budynek posiada charakterystyczne wykusze, nad którymi umieszczono hełmy. W latach 2021–2022 obiekt poddano renowacji[10], w czasie której odtworzono dawną sztukaterię. Zrealizowany remont otrzymał wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Fasada roku” w kategorii obiektów zabytkowych[11].
15. Park Jana Kochanowskiego dzielnica muzyczna – przy al. Mickiewicza 1906 N w parku znajduje się m.in. galeria pomników kompozytorów i wirtuozów w Bydgoszczy

Komunikacja

Przez aleje Mickiewicza przejeżdżają autobusy linii nr 71 i 77.

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  2. ↑ Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
  3. ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  4. ↑ Bręczewska-Kulesza Daria: Wielkomiejska kamienica czynszowa w Bydgoszczy na przełomie XIX i XX wieku. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 12. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2007
  5. ↑ Majchrzak Agnieszka: Bydgoskie Konserwatorium Muzyczne. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 1. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1996
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Bydgoszczy. [w:] Program Opieki nad Zabytkami miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016
  7. ↑ Dramat przy al. Mickiewicza. Od fundamentu po szczyt popękała secesyjna kamienica
  8. ↑ Grażyna Marks Duma Bydgoszczy w pełnej krasie. Plac, z którego jesteśmy dumni
  9. ↑ Wojciech Borakiewicz: Córka sułtana Zanzibaru i Omanu w Bydgoszczy. Arabska księżniczka, która została Niemką. 2019-01-11. [dostęp 2019-01-11].
  10. ↑ Spektakularny remont kamienicy w Śródmieściu Bydgoszczy. Efekt wow! przy ul. Paderewskiego
  11. ↑ Przywrócone sztukaterie docenione w konkursie

Bibliografia

  • Bręczewska-Kulesza, Daria: Przegląd stylów występujących w bydgoskiej architekturze drugiej połowy XIX i początku XX stulecia
  • Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
  • Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
Główne ulice i place w Bydgoszczy
Główne arterie komunikacyjne
Główne place
Główne ulice w centrum i okolicach
Ulice i place według osiedli
Zobacz też

Herb Bydgoszczy

Północna pierzeja alei Adama Mickiewicza w Bydgoszczy
Północna pierzeja alei Adama Mickiewicza w Bydgoszczy