W starszych opracowaniach dotyczących instrumentów muzycznych aerofony utożsamiane były z instrumentami dętymi[7][8][9][10][11]. Opublikowana w 1914 klasyfikacja naukowa, oraz współczesne opracowania instrumentoznawcze i instrumentologiczne wskazują instrumenty dęte jako część zbioru aerofonów, którego dopełnieniem są aerofony wolne[2][6][3].
Budowa i zasada działania
Czurynga – aerofon wolny
Budowa i zasada działania aerofonów z podgrupy dętych właściwych opisana jest w artykule instrumenty dęte.
W aerofonach wolnych, wibracje powietrza wzbudzane są poprzez bardzo szybkie przemieszczanie całego instrumentu lub jego części[2]. W czuryndze, falę akustyczną wytwarza wiszący na sznurku kawałek drewna, który wprawiany jest w ruch obrotowy wokół dłoni instrumentalisty oraz ruch wirowy, wokół własnej osi[5]. Na podobnej zasadzie działają przedmioty o niemuzycznym zastosowaniu podstawowym, m.in.: bąk dziecięcy, szabla oraz bat[12] – cykliczna zmiana gęstości powietrza, której efektem jest fala dźwiękowa powstaje, kiedy mija ono ostrą krawędź przedmiotu[3]. Wysokość dźwięku tego typu instrumentów zależy od ich kształtu i prędkości przemieszczania[2]. W fisharmonii, akordeonie, regale oraz w stroikowych piszczałkach organowych, drgania powietrza wzbudzane są stroikiem, który podobny jest w budowie do klarnetowego, ale o wysokości dźwięku decyduje konstrukcja stroika, a nie gabaryty korpusu formującego słup powietrza[5].
Podział
Akordeon – aerofon wolnyJednostroikowy klakson używany we wczesnych samochodach – aerofon wolnyTrąbka – aerofon z podgrupy labrosonów – instrumentów z wargami jako stroikami
421: Instrumenty krawędziowe lub flety – wąski strumień powietrza jest skierowany na krawędź instrumentu dla pobudzenia słupa powietrza wewnątrz rury lub całości powietrza w jamie instrumentu,
422: Piszczałki stroikowe – słup powietrza jest pobudzany do drgań przez przerywany stroikiem napływ strumienia powietrza,
423: Labrosony (instrumenty stroikowe wargowe) – instrumenty z wargami jako stroikami – strumień powietrza przechodzi przez wibrujące wargi muzyka, co daje bezpośredni dostęp do mającego drgać w instrumencie słupa powietrza,
424: Piszczałki membranowe – słup powietrza jest pobudzany do drgań przez okresowe uderzenia strumienia powietrza, dostępnego za pośrednictwem membrany periodycznie otwierającej i zamykającej szczelinę.
Ponadto, klasyfikacja Hornbostela-Sachsa wprowadza przyrostki definiujące dodatkowe parametry[14]:
-1: wibracje są sprzężone z przetwornikiem dla uzyskania sygnału elektrycznego, emitowanego poprzez wzmacniacz i głośniki,
-4: ze zmianą długości przewodu instrumentu (z krąglikami itp.) przygotowaną, aby uzyskać przewidziany do gry strój nominalny,
-5: z komorą powietrzną (kapsułą),
-6: ze zbiornikiem powietrza,
-7: z otworami bocznymi zatykanymi palcami,
-8: z klawiaturą,
-9: z napędem mechanicznym.
Praktyczny
Podział uwzględniający konstrukcję oraz sposób wzbudzania dźwięku stosowany jest do podgrupy 42 (instrumenty dęte właściwe) i opisany jest w artykule instrumenty dęte[2].
Aerofony to najstarsze po idiofonach instrumenty muzyczne[12]. Ich geneza sięga prehistorii i związana jest z czynnikami rytualnymi[15]. Aerofony były wykonywane z części roślin (piskawki ze źdźbła trawy[16], prymitywne trąbki ze zwiniętego liścia trzciny lub pustej gałęzi[17], czurynga z kawałka ponacinanego drewna[18]) lub ze zwierzęcych i ludzkich kości (piszczałki o zadęciu krawędziowym i poprzecznym[19])[2]. W starożytności istniały już wszystkie rodzaje współczesnego instrumentarium dętego[12]. W historii muzyki aeorofony zaczęły odgrywać ważną rolę w okresie baroku, a od epoki romantyzmu stanowią jedną z głównych grup orkiestry symfonicznej[2].
.jpg)
.jpg)
