PROFILPELAJAR.COM

Adam Suprun
	; Adam Suprun
Data i miejsce urodzenia	24 października 1928 ; Połtawa
Data i miejsce śmierci	18 sierpnia 1999 ; Mińsk
Zawód, zajęcie	językoznawca, slawista
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Białoruski Uniwersytet Państwowy
Wydział	Wydział Filologiczny, Katedra Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego

Adam Suprun (ur. 24 października 1928 w Połtawie w Ukrainie, zm. 18 sierpnia 1999 w Mińsku), językoznawca, slawista, doktor habilitowany nauk filologicznych (1966), doktor habilitowany nauk pedagogicznych (1981), profesor, kierownik Katedry Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego, uhonorowany tytułem Zasłużony Pracownik Nauki Republiki Białorusi (1990).

Życiorys

Adam Suprun studiował na Uniwersytecie Kirgiskim, który ukończył w 1952 roku.W 1955 roku na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym im. M.W Łomonosowa obronił pracę doktorską Wyrazy z rdzeniem liczebnikowym we współczesnym rosyjskim języku literackim. W 1961 roku ukazała się monografia zatytułowana Старославянские числительные (Liczebniki starosłowiańskie). W 1966 roku na Uniwersytecie Leningradzkim obronił rozprawę habilitacyjną Славянские числительные: Становление числительных как особой части речи (Liczebniki słowiańskie. Kształtowanie się liczebników jako osobnej części mowy).

W 1966 roku na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym Adam Suprun założył Katedrę Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego, którą kierował przez ponad 30 lat. Był pomysłodawcą utworzenia w Białorusi uniwersyteckiej slawistyki: to z jego inicjatywy na Wydziale Filologicznym Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego wykładano wszystkie języki słowiańskie, a od 1993 roku rekrutacją studentów na filologię polską otwarty został kierunek filologia słowiańska.

W 1981 roku na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym w Mińsku Adam Suprun obronił drugą rozprawę habilitacyjną Лингводидактические проблемы содержания обучения русскому языку в белорусской школе (Glottodydaktyczne zagadnienia nauczania języka rosyjskiego w szkole białoruskiej) i uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk pedagogicznych.

Adam Suprun często był zapraszany do wygłaszania wykładów i referatów przez uniwersytety i instytucje naukowe z Austrii, Bułgarii, Węgier, Danii, Hiszpanii, Luksemburga, Polski, Słowacji, Słowenii, USA, Finlandii, Chorwacji, Czech, etc. Od 1958 roku był uczestnikiem wszystkich Międzynarodowych Kongresów Slawistów oraz członkiem Białoruskiego Komitetu Slawistów.

Zainteresowania naukowe

Adam Suprun w slawistyce pozostaje uznanym autorytetem w zakresie etymologii, studiów nad językiem połabskim, leksykologii i typologii języków słowiańskich, psycholingwistyki, glottodydaktyki, lingwistyki tekstu. Jest autorem ponad 600 publikacji, z czego ponad 60 to książki i broszury.

Jednym z ważniejszych obszarów zainteresowań Adama Supruna było badanie języków słowiańskich w aspekcie leksykalnym i gramatycznym w diachronii i synchronii. Do tej pory jego systemowo-diachroniczne badania liczebników oraz kategorii ilości w językach słowiańskich nie mają sobie równych^[1].

Adam Suprun odegrał ogromną rolę w rozwoju i zastosowaniu metod statystycznych w badaniu zjawisk językowych. Pod kierunkiem naukowca stworzono pięć słowników frekwencyjnych na materiale różnych stylów funkcjonalnych języka białoruskiego^[2].

Leksyka zawsze należała do priorytetowych zainteresowań Supruna, który pełnił funkcję redaktora naczelnego słowników frekwencyjnych oraz słowników asocjacyjnych. Suprun zapoczątkował wykorzystanie metod matematycznych i statystycznych w leksykologii – pod jego kierownictwem wyrosła cała grupa uczonych, którzy stosowali nowe metody badań nad słownictwem. Praca zbiorowa Методы изучения лексики [Metody badań nad słownictwem]^[3] pod jego redakcją nadal pozostaje aktualna i jest zalecana studentom i doktorantom do pracy z materiałem leksykalnym.

Adam Suprun badał języki słowiańskie (w tym mikrojęzyki) według następujących parametrów:

objętość zasobu leksykalnego;
udział wyrazów najczęściej występujących w tekście;
podział słownika na części mowy;
struktura morfemowa słownictwa i sposoby tworzenia wyrazów;
stopień podobieństwa semantycznego leksemów o największej frekwencji;
charakter i treść różnego rodzaju grup semantycznych;
specyfika relacji hiponim–hiperonim w organizacji grup leksykalnych;
stratyfikacja stylistyczna słownictwa;
dane dotyczące skojarzeniowych połączeń wyrazowych;
zgodność leksykalna.

Autor ma wiele prac z zakresu połabistyki^[4]. Szczególne miejsce w dorobku naukowym Supruna zajmują jego prace z zakresu językoznawstwa białoruskiego. Opublikował prace dotyczące historii i współczesnego języka białoruskiego, dwujęzyczności białorusko-rosyjskiej^[5]; podręczniki do języka rosyjskiego w szkołach z białoruskim językiem wykładowym, napisane we współautorstwie i wielokrotnie wznawiane.

W 1968 roku Suprun zwrócił się w stronę nowego kierunku – psycholingwistyki – i został jednym z autorów słynnej monografii zbiorowej Основы теории речевой деятельности [Podstawy teorii posługiwania się mową]^[6]. Ten obszar naukowy znalazł ostatecznie odzwierciedlenie w jego książce Лекции по теории речевой деятельности [Wykłady z teorii posługiwania się mową]^[7]. Kontynuacją prac z zakresu psycholingwistyki były badania skojarzeniowe. Uczniowie i uczennice Supruna opracowali słowniki asocjacyjne języka białoruskiego^[8]; łotewskiego^[9]; kirgiskiego^[10] oraz tureckiego^[11]. Wśród obszarów badań naukowca znalazła się także lingwistyka tekstu^[12].

Adam Suprun był stałym współautorem Słownika etymologicznego języka białoruskiego (Этымалагічны слоўнік беларускай мовы, 1978–2017).

Podręczniki

Podręczniki Adama Supruna to między innymi trzy skrypty wykładów z językoznawstwa^[13] na przykład pierwsze w ZSRR Введение в славянскую филологию [Wprowadzenie do filologii słowiańskiej]^[14], ponowne wydanie – 2019^[15] Rozdział podręcznika pt. Жизнь древних славян по данным их языка [Życie starożytnych Słowian utrwalone w ich języku] (ss. 155–264) został ponownie opublikowany jako osobna pozycja już po śmierci profesora^[16].

Szkoła naukowa

Adam Suprun był wybitnym pedagogiem: pod jego kierunkiem obroniono ponad 60 prac doktorskich, był konsultantem 10 habilitacji. Uczniowie profesora Supruna i uczniowie jego uczniów wykładają na wszystkich uniwersytetach Białorusi oraz na wielu uczelniach w Rosji, Polsce, Niemczech, Austrii, na Węgrzech, Ukrainie, Litwie, w Indiach, Turcji, Czechach, krajach arabskich i afrykańskich. Profesor Adam Suprun zmarł 18 sierpnia 1999 roku w Mińsku. Od tego czasu pracownicy Katedry Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego – jego uczniowie i uczniowie jego uczniów – publikowali i wznawiali dzieła Supruna. W 2003 roku w serii Memoria et Gloria ukazała się książka Память и слава: К 75-летию со дня рождения профессора А. Е. Супруна [Pamięć i chwała: w 75. rocznicę urodzin profesora A. Supruna]^[17], która zawiera pełną bibliografię publikacji za życia naukowca oraz 3 artykuły o języku połabskim, które stanowią bibliograficzną rzadkość. Dziesięć lat później w serii Językoznawcy Białorusi ukazał się wybór prac naukowca Выбраныя працы [Dzieła wybrane], w której znalazły się opracowania Праславянский язык, Старославянский язык, Церковно-славянский язык [Język prasłowiański, Język starosłowiański oraz Język cerkiewnosłowiański]^[18].

Przypisy

↑ Супрун, А. (1961). Старославянские числительные [Liczebniki starosłowiańskie]. Киргизский государственный университет; Супрун, А. (1964). Имя числительное и его изучение в школе [Liczebnik i jego nauka w szkole]. Учпедгиз; Супрун, А. (2020). Славянские числительные: Становление числительных как особой части речи. Научное электронное издание [Liczebniki słowiańskie: Kształtowanie się liczebników jako osobnej części mowy]. (Руденко, Е. (red.). Белорусский государственный университет (БГУ, oryginalna praca opublikowana 1969); Супрун, А. (1996b). Общая характеристика семантики количественности [Ogólna charakterystyka semantyki kategorii ilości]. W: Теория функциональной грамматики: Качественность: Количественность (ss. 162–170). Наука.
↑ Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1976). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Мастацкая проза. Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (БДУ); Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1979). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Публiцыстыка. БДУ; Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1982). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Вусная народная творчасць. БДУ; Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1989). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Гутарковая мова. БДУ; Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1992). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Паэзiя. БДУ.
↑ Супрун, А. (red.). (1975). Методы изучения лексики [Metody badań nad słownictwem]. БГУ.
↑ Супрун, А. (1962). Полабские числительные [Liczebniki połabskie]. Киргизский государственный университет; Супрун, А. (1987). Полабский язык [Język połabski]. Университетское; Супрун, А. (1999). Древяно-полабское pesnaj p’ot ‘песни петь’ [Staropołabskie pesnaj p’ot ‘śpiewać pieśni’]. W: Вигасин, А. (red.), Поэтика: История литературы: Лингвистика: Сборник к 70-летию Вяч. Вс. Иванова. ОГИ. S. 577–583.
↑ Супрун, А. (1974). Лингвистические основы изучения грамматики русского языка в белорусской школе [Językowe podstawy nauki gramatyki języka rosyjskiego w szkole białoruskiej]. Народная асвета; Супрун, А. (red.). (1987). Содержание обучения русскому языку в белорусской школе [Treści nauczania języka rosyjskiego w szkole białoruskiej]. Вышэйшая школа.
↑ Супрун, А. Е., & Клименко, А. П. (1974). Исследование лексики и семантики. W: Основы теории речевой деятельности. Наука. S. 188–219.
↑ Супрун, А. (1996). Лекции по теории речевой деятельности [Wykłady z teorii posługiwania się mową]. Белорусский Фонд Сороса.
↑ Титова, А. (1981). Асацыятыўны слоўнік беларускай мовы. БДУ.
↑ Ульянов, Ю. (1978). Латышско-русский ассоциативный словарь. МГПУ.
↑ Титова, Л. (1985). Киргизско-русский ассоциативный словарь. Киргизский государственный университет.
↑ Калюта, А. (2014). Словарь ассоциативных норм турецкого языка. БГУ.
↑ Супрун, А. (2001). Исследования по лингвистике текста [Badania w zakresie lingwistyki tekstu]. Руденко, Е. (red.). БГУ.
↑ Супрун, А. (1971; 1978; 1980). Лекции по языкознанию, Лекции по языковедению, Лекции по лингвистике [Wykłady z lingwistyki]. БГУ.
↑ Супрун, А. (1989). Введение в славянскую филологию. Вышэйшая школа.
↑ Кожинова, А. (red.). (2019). Введение в славянскую филологию. БГУ.
↑ Супрун, А. (2020). Жизнь древних славян по данным их языка. Руденко, E. (red.). БГУ.
↑ Шевченко, Г. (red.). (2013). Память и слава: К 75-летию со дня рождения профессора А. Е. Супруна. БГУ.
↑ Супрун, А. (2013). Выбраныя працы: Праславянский язык. Старославянский язык. Церковно-славянский язык Важнiк, C. (red.). БГУ.